Σαν σήμερα..........

Σαν σήμερα.. 12 Μάρτη

1854 Η Βρετανία και η Γαλλία υπογράφουν συνθήκη συμμαχίας με την Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά της Ρωσίας στον Κριμαϊκό Πόλεμο (1853-1856).

1917 Ξεσπά η Φεβρουαριανή αστικοδημοκρατική επανάσταση στη Ρωσία, που τσακίζει τον τσαρισμό (στις 27/2 με το παλιό ημερολόγιο). Την ίδια μέρα πραγματοποιείται και η πρώτη συνεδρίαση του Σοβιέτ των αντιπροσώπων των εργατών και στρατιωτών της Πετρούπολης. Αργά το βράδυ, το μπολσεβίκικο κέντρο αποφασίζει για τη μετεξέλιξη της γενικής απεργίας σε ένοπλη εξέγερση. Η ένοπλη εξέγερση άρχισε το πρωί, με 10.000 άτομα, που έως το μεσημέρι είχαν γίνει 25.000 και το βράδυ 67.000. Ο Τσάρος κλείνει τη Δούμα (Βουλή). Οι εξεγερμένοι επιμένουν να σχηματιστεί επιτροπή. Η Πετρούπολη περνά στα χέρια των επαναστατημένων μαζών. Οι τσαρικοί υπουργοί συλλαμβάνονται. Η επανάσταση στην πρωτεύουσα νίκησε πλήρως.

Ενώ την επανάσταση έκαναν οι λαϊκές μάζες, η εκτελεστική επιτροπή του Σοβιέτ της Πετρούπολης (στο οποίο πλειοψηφούσαν μενσεβίκοι και εσέροι) αντί να σχηματίσει κυβέρνηση, έδωσε τη συγκατάθεσή της να σχηματιστεί κυβέρνηση από μέλη της Δούμας. Στην ουσία παραχώρησε την επίσημη εξουσία στην αστική τάξη.

Ποιο το αποτέλεσμα της επανάστασης του Φλεβάρη; Δημιουργήθηκε δυαδική εξουσία. Η επίσημη κρατική εξουσία ανήκε στην αστική τάξη που εκφραζόταν με την προσωρινή κυβέρνηση. Η ανεπίσημη -αλλά ουσιαστική- στο Σοβιέτ της Πετρούπολης, που αποτελούνταν από αγρότες, εργάτες και στρατιώτες αντιπροσώπους. Η αστική τάξη ήθελε να απαλλαγεί από τη δυαδική εξουσία, γιατί στεκόταν εμπόδιο στα σχέδιά της. Οι εργάτες και αγρότες δεν μπορούσαν να έχουν εμπιστοσύνη για πολύ στην κυβέρνηση. Πίστευαν πως θα γίνει ειρήνη, πως θα πάρουν τη γη και πως οι εθνότητες θα αποκτήσουν την ελευθερία τους. Η αστική τάξη ούτε καν σκεπτόταν κάτι τέτοιο. Ωστόσο, ο λαός κρατούσε τα όπλα στα χέρια του, γι' αυτό η αστική τάξη δεν μπορούσε για την ώρα να χρησιμοποιήσει βία.

1930 Με επικεφαλής τον Μαχάτμα Γκάντι αρχίζει στην Ινδία η «πορεία των τριακοσίων μιλίων», σε ένδειξη διαμαρτυρίας κατά της επιβολής μονοπωλίου στο αλάτι από τους Βρετανούς ιμπεριαλιστές. Δεκάδες χιλιάδες Ινδοί συλλαμβάνονται. Μεταξύ αυτών και ο ίδιος ο Γκάντι.

1934 Στις επαναληπτικές δημοτικές εκλογές των Σερρών, το Ενιαίο Μέτωπο Εργατών-Αγροτών (ΚΚΕ) σημειώνει μεγάλη νίκη. Οι Σέρρες εκλέγουν το δεύτερο κομμουνιστή δήμαρχο, τον Διονύση Μενύχτα.

1938 Γερμανικά στρατεύματα εισβάλλουν στην Αυστρία, την οποία και καταλαμβάνουν σε δύο μέρες. Η Αυστρία προσαρτάται στη ναζιστική Γερμανία. Αγγλία και Γαλλία αναγνωρίζουν αμέσως αυτήν την αρπαγή. Η Σοβιετική Ένωση καταδικάζει ρητά την επιδρομή και ζητά να παρθούν μέτρα κατά των επιδρομέων.

1938 Γεννιέται ο ποιητής, στιχουργός και πεζογράφος Μάνος Ελευθερίου.

1943 Τμήματα του ΕΛΑΣ Δυτικής Θεσσαλίας απελευθερώνουν την Καρδίτσα. Στην ελεύθερη πια πόλη παίρνονται άμεσα μέτρα υπέρ του λαού. Την ίδια μέρα Ιταλικές μονάδες πυρπολούν την Τσαριτσάνη και εκτελούν 45 άτομα.

1945 Πεθαίνει σε ηλικία 15 ετών από τύφο στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπέργκεν-Μπέλσεν η Άννα Φρανκ, η εβραιοπούλα, που έγινε γνωστή από το ημερολόγιό της, το οποίο έχει κυκλοφορήσει σε βιβλίο («Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ»).

1947 Εξαγγέλλεται το «Δόγμα Τρούμαν» από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ σε ομιλία του στο Κογκρέσο. Σύμφωνα με το «Δόγμα Τρούμαν», η κυβέρνηση των ΗΠΑ έπαιρνε υπό την προστασία της τις αντίστοιχες αστικές τάξεις της Ελλάδας και της Τουρκίας, αναλάμβανε τον εξοπλισμό τους και γενικά παρείχε κάθε βοήθεια, προκειμένου να χτυπηθεί ο Δημοκρατικός Στρατός (ΔΣΕ) στην Ελλάδα και να καταστούν οι δύο χώρες σταθερά αγκυροβόλια και ορμητήρια του ιμπεριαλισμού. Ήταν η περίοδος που οι Βρετανοί αδυνατούσαν πια να σηκώσουν το αντίστοιχο βάρος και λίγο - λίγο παραχωρούσαν τη θέση τους στις ΗΠΑ.

1956 Πεθαίνει ο Μπόλεσλαβ Μπιέρουτ, Α’ Γραμματέας της ΚΕ του Πολωνικού Ενοποιημένου Εργατικού Κόμματος. Τον αντικατέστησε ο Έντβαρντ Όχαμπ.

1970 Οι κρατούμενοι των φυλακών Κορυδαλλού κατεβαίνουν σε 24ωρη απεργία πείνας με αίτημα το σταμάτημα των μεταγωγών και την άμεση απελευθέρωση των βαριά άρρωστων, των γερόντων, των γυναικών και όλων των πολιτικών κρατουμένων.

2005 Πεθαίνει ο λαϊκός συνθέτης Σταύρος Κουγιουμτζής. Έργα του, «Νάτανε το '21», «Ηλιοσκόπιο», «Λαϊκές Κυριακές» και εκατοντάδες άλλα.

Σαν σήμερα... 10 Μάρτη

1829 Υπογράφεται στο Λονδίνο από τις Μεγάλες Δυνάμεις το Πρωτόκολλο με το οποίο το ελληνικό κράτος αποκτά αυτονομία από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Μεταξύ άλλων: α) Τα σύνορα του αυτόνομου ελληνικού κράτους προς βορρά καθορίζονται από την οροθετική γραμμή Αμβρακικού - Παγασητικού. β) Στο νέο κράτος περιλαμβάνονται τα νησιά Σποράδες, Κυκλάδες, Σάμος και πιθανόν η Κρήτη, γ) Το καθεστώς του κράτους είναι κληρονομική μοναρχία, δ) Ο ετήσιος φόρος υποτέλειας προς τον Σουλτάνο ανέρχεται στα 1.500.000 γρόσια.

1876 Στη Βοστόνη ο Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ κάνει για πρώτη φορά χρήση της νέας του εφεύρεσης: του τηλεφώνου.

1898 Τέσσερα χρόνια μετά την πτώχευση του 1893 και υπό την πίεση της στρατιωτικής ήττας του 1897, επιβάλλεται στην Ελλάδα ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος (ΔΟΕ), με τη μορφή …«οικονομικής βοήθειας». Η οικονομική «βοήθεια», που προσέφεραν με το δάνειό τους οι ξένοι τραπεζίτες στην Ελλάδα, συνοδεύτηκε με σκληρούς πολιτικούς όρους και φυσικά την παραχώρηση του δικαιώματος στους ξένους να επεμβαίνουν στην ελληνική οικονομία. Ο έλεγχος των δημόσιων προσόδων και η «εξυγίανση» των δημόσιων οικονομικών εξασφάλιζαν για τους ξένους ομολογιούχους την τακτική είσπραξη των τοκοχρεολυσίων (των δανείων), ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα τον κίνδυνο μη καταβολής τους.

1900 Γεννιέται ο Παντελής Πουλιόπουλος. Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Παλαιών Πολεμιστών και Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ από το 3ο Έκτακτο Συνέδριο του Κόμματος το 1924. Κατόπιν συγκροτεί και ηγείται φραξιονιστικής ομάδας («Λικβινταριστές»), ενώ συνδέεται με τον τροτσκισμό. Έπειτα από έντονη εσωκομματική διαπάλη, διαγράφεται από το Κόμμα το 1927. Το 1934 η ομάδα Πουλιόπουλου ενώνεται με μια άλλη ομάδα που έχει διασπαστεί από τους Αρχειομαρξιστές και συγκροτεί την Οργάνωση Κομμουνιστών Διεθνιστών Ελλάδας (ΟΚΔΕ). Το 1938 συνελήφθη από τη μεταξική δικτατορία και το 1943 εκτελέστηκε από τις Ιταλικές δυνάμεις κατοχής στο Νεζερό.

1905: Ξεσπά η Κρητική Επανάσταση του Θερίσου, με επικεφαλής τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Οι κινηματίες με υπόμνημά τους προς τις "μεγάλες δυνάμεις" ζητούν την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, η οποία θα πραγματοποιηθεί λίγα χρόνια αργότερα (1913).

1927 Οι επαγγελματοβιοτέχνες της Αθήνας κατεβαίνουν σε γενική απεργία και διαδήλωση κατά της άρσης του ενοικιοστασίου. Τμήματα στρατού και χωροφυλακής κινητοποιούνται και χτυπούν τους διαδηλωτές. Στη διάρκεια των συγκρούσεων, δύο απεργοί σκοτώνονται και πολλοί τραυματίζονται.

1942 Πεθαίνει ο ποιητής Γιάννης Γρυπάρης. Η ποίησή του εισήγαγε τις απόψεις της σχολής του ρεαλισμού, που τότε κυριαρχούσε στην Ευρώπη. Η πιο γνωστή από τις ποιητικές του συλλογές είναι αυτή που φέρει το τίτλο «Σκαραβαίοι και τερακότες» και εκδόθηκε το 1919. Ο Γρυπάρης ξεχώρισε επίσης για τις μεταφράσεις των αρχαίων κλασικών (Αισχύλου και Σοφοκλή), που εξακολουθούν να θεωρούνται ως τις μέρες μας αξεπέραστες αισθητικά. Ο Γρυπάρης υπήρξε από τους ένθερμους υποστηρικτές της δημοτικής γλώσσας, στην οποία και έγραψε τα σημαντικότερα έργα του.

1939 Συνέρχεται στη Μόσχα το 18ο Συνέδριο του Πανενωσιακού Κομμουνιστικού Κόμματος (Μπολσεβίκων). Μεταξύ άλλων, το Συνέδριο εκτίμησε την νέα οικονομική κρίση που είχε εκδηλωθεί στις καπιταλιστικές χώρες και την όξυνση της πάλης μεταξύ τους για τις αγορές, τις πηγές πρώτων υλών και το ξαναμοίρασμα του κόσμου. «Στην ημερήσια διάταξη μπήκε το ζήτημα του νέου ξαναμοιράσματος του κόσμο με πόλεμο», τονίζονταν στον Απολογισμό της ΚΕ, που προσδιορίζοντας το περιεχόμενό του, υπογράμμισε στη συνέχεια: «Ο νέος ιμπεριαλιστικός πόλεμος έγινε γεγονός». Τέλος, το Συνέδριο ενέκρινε το τρίτο 5χρονο πλάνο, που προέβλεπε διπλασιασμό της συνολικής παραγωγής και τη δημιουργία στις ανατολικές περιοχές της χώρας ισχυρών βιομηχανικών βάσεων και περιοχών αγροτικής παραγωγής. Ο Ι. Β. Στάλιν, από το βήμα του Συνεδρίου, τόνισε μεταξύ άλλων: «Όπως βλέπετε, έχουμε τώρα ένα εντελώς νέο σοσιαλιστικό κράτος, ένα χωρίς ιστορικό προηγούμενο κράτος, που διαφέρει σημαντικά στη μορφή και στις λειτουργίες από το σοσιαλιστικό κράτος της πρώτης φάσης. Αλλά η ανάπτυξη δεν μπορεί να σταματήσει εκεί. Προχωράμε εμπρός, προς τον κομμουνισμό. Θα παραμείνει το κράτος μας και στην περίοδο του κομμουνισμού; Ναι, θα παραμείνει, αν η καπιταλιστική περικύκλωση δεν έχει εξαλειφθεί και αν ο κίνδυνος εξωτερικής στρατιωτικής επίθεσης δεν εκμηδενιστεί, αν και φυσικά, οι μορφές του κράτους μας θα αλλάξουν ξανά σε συμφωνία με την αλλαγή στην κατάσταση στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Όχι, δεν θα παραμείνει και θα απονεκρωθεί αν η καπιταλιστική περικύκλωση εξαλειφθεί και αντικατασταθεί από μια σοσιαλιστική περικύκλωση.» (Ι. Β. Στάλιν, Αναφορά στο 18ο συνέδριο του ΠΚΚ (μπ) για το έργο της Κεντρικής Επιτροπής,10-3-1939)

1944 Στην τότε Ελεύθερη Ελλάδα, στη Βίνιανη της Ευρυτανίας, συγκροτείται η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) γνωστή και ως «Κυβέρνηση του Βουνού». Στο διάγγελμά της προς τον ελληνικό λαό, τονιζόταν: «Αφότου η επαναστατική δράση του ελληνικού λαού, βαδίζοντας από νίκη σε νίκη, έφερε στην απελευθέρωση ενός μεγάλου τμήματος της ελληνικής γης και στη δημιουργία πολυάριθμου λαϊκού στρατού, πρόβαλε φανερά η ανάγκη ενός υπεύθυνου πολιτικού οργάνου στην Ελεύθερη Ελλάδα, που να συμβολίζει την εθνική ενότητα, να συντονίζει τον αγώνα κατά των Γερμανών και των Βουλγάρων και να κατευθύνει τα διοικητικά όργανα που είχαν αυθόρμητα δημιουργηθεί».

Η ίδρυση και ο χαρακτήρας της ΠΕΕΑ, στην οποία μετείχαν και αστικές δυνάμεις, αντικατόπτριζε τη στρατηγική του ΚΚΕ την εν λόγω περίοδο, που στόχευε σε ένα στάδιο πριν την επαναστατική εργατική εξουσία, με χαρακτηριστικά ενός εκδημοκρατισμένου αστικού καθεστώτος. Έκφραση αυτής της γραμμής ήταν και η τοποθέτηση του Γ. Σιάντου στην 44η Συνεδρίαση της ΠΕΕΑ στις 27/7/1944 σε συζήτηση σχετικά με τις διαπραγματεύσεις στο Λίβανο και το ενδεχόμενο συμμετοχής της ΠΕΕΑ στην κυβέρνηση Παπανδρέου: «Στην Ελλάδα δεν μπορούμε να εφαρμόσουμε σοσιαλισμό κι αν ακόμα όλος ο κόσμος μας πει πάρτε την και κάνετε σοσιαλισμό…Η ωρίμανση των συνθηκών οδηγεί σε αστικοδημοκρατικές λύσεις, αλλαγές της κατάστασης…Αφού λυθούν όλα αυτά τα αστικοδημοκρατικά προβλήματα, τότε δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για να πάμε προς το σοσιαλισμό, ομαλά, μέσα στη δημοκρατική εξέλιξη».

1945 Εκατοντάδες αμερικανικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν ανελέητα επί δύο μέρες το Τόκιο. Πάνω από 100.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, στην πλειοψηφία άμαχοι.

1946 Εκατοντάδες χιλιάδες Αθηναίοι πραγματοποιούν μεγαλειώδη συγκέντρωση στο γήπεδο του «Παναθηναϊκού» και διαδηλώνουν για ελεύθερες εκλογές, δημοκρατία και ανεξαρτησία. Στη συγκέντρωση μίλησε ο κομμουνιστής νεοεκλεγείς ΓΓ της ΓΣΕΕ Μήτσος Παπαρήγας, καθώς και αντιπρόσωποι της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας (ΠΣΟ). Η συγκέντρωση έγινε με πρωτοβουλία του 8ου Πανελλαδικού Εργατικού Συνεδρίου της ΓΣΕΕ, που έληξε τις εργασίες του δύο μέρες πριν με συντριπτική νίκη των ταξικών δυνάμεων.

1952 Πραξικόπημα Μπατίστα στην Κούβα. Λίγα χρόνια αργότερα θα εγκαταλείψει τη χώρα ως απόρροια της νίκης της Κουβανικής Επανάστασης (1/1/1959).

1956 Σε Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη πραγματοποιούνται μεγάλες σε όγκο και μαχητικές διαδηλώσεις για το Κυπριακό.

1967 Πεθαίνει ο ρεμπέτης Γιώργος Μπάτης. Τη δεκαετία του 1930 μετείχε με τον Μάρκο Βαμβακάρη στη ρεμπέτικη κομπανία «Η τετράς η ξακουστή του Πειραιώς». Το 1933 ο Γιώργος Μπάτης κάνει τις πρώτες ηχογραφήσεις με μπουζούκι στην Ελλάδα. Ωστόσο δεν άφησε μεγάλη δισκογραφία (μόλις 17 τραγούδια), καθώς όπως και πολλοί άλλοι μεγάλοι συνθέτες της εποχής σταμάτησε να ηχογραφεί το 1937 αρνούμενος να υποβάλλεται στην λογοκρισία της μεταξικής δικτατορίας.

1970 Πεθαίνει ο ηθοποιός Βασίλης Αυλωνίτης, που πρωταγωνίστησε σε πολλές ταινίες, όπως «Μια ζωή την έχουμε», «Το αμαξάκι», «Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιμο» «Οι γαμπροί της Ευτυχίας», «Ο λεφτάς», «Ο Κλέαρχος, η Μαρίνα και ο κοντός» κ.ά.

1992 Πεθαίνει ο σημαντικός λαϊκός συνθέτης και τραγουδιστής Γιώργος Ζαμπέτας. Ορισμένα από τα έργα του, που έγιναν μεγάλες επιτυχίες, ήταν: «Τα δειλινά», «Τα ξημερώματα», «Δεν έχει δρόμο να διαβώ», «Ο Θανάσης», «Ο πενηντάρης», «Μάλιστα κύριε», κ.ά.

Σαν σήμερα... 9 Μάρτη

1500 Ο Πορτογάλος εξερευνητής Πέδρο Καμπράλ σαλπάρει από τη Λισαβόνα με 13 πλοία με προορισμό τις Ινδίες. Στο ταξίδι αυτό θα ανακαλύψει τη Βραζιλία.

1776 Κυκλοφορεί το βιβλίο του Άνταμ Σμιθ «Ο πλούτος των Εθνών», ένα από τα θεμελιώδη έργα της αστικής οικονομικής επιστήμης. Ο Κ. Μαρξ χαρακτήρισε τον Α. Σμιθ «οικονομολόγο της μανουφακτουριακής περιόδου του καπιταλισμού».

1831 Ο βασιλιάς της Γαλλίας Λουδοβίκος Φίλιππος δημιουργεί στο Αλγέρι την περιβόητη «Λεγεώνα των Ξένων», στην οποία συγκεντρώνονται τυχοδιωκτικά και εγκληματικά στοιχεία απ' όλο τον κόσμο, με αντάλλαγμα την αμνήστευσή τους και μερίδιο από τη λεία των επεμβάσεων.

1839 Γεννιέται ο μεγάλος Ρώσος συνθέτης Μόδεστος Μουσόργκσκι. Έργα του, η όπερα «Μπορίς Γκοντουνόφ», το έργο για πιάνο «Εικόνες Σε Μία Έκθεση», το συμφωνικό ποίημα «Νύχτα Στο Φαλακρό Βουνό», κ.α.

1907 Οι τσιφλικάδες δολοφονούν τον Μαρίνο Αντύπα. Γιος ενός φτωχού ξυλογλύπτη, στα 17 του αφήνει τη γενέτειρά του και έρχεται στην Αθήνα για να δουλέψει και να σπουδάσει. Εδώ στην πρωτεύουσα, μπαίνει με ορμή στον κοινωνικό και πολιτικό στίβο. Γίνεται μέλος του «Σοσιαλιστικού Συλλόγου» του Σταύρου Καλλέργη και από αυτή τη στιγμή αρχίζουν οι διώξεις και οι κατατρεγμοί σε βάρος του. Η πρώτη σύλληψή του γίνεται τον Οκτώβρη του 1897 για έναν πύρινο λόγο που είχε εκφωνήσει εναντίον του παλατιού στην πλατεία Ομονοίας. Καταδικάζεται σε φυλάκιση ενός χρόνου.

Επιστρέφοντας στην Κεφαλονιά ο Αντύπας εκδίδει την εφημερίδα «Ανάσταση», αλλά συλλαμβάνεται πάλι για την αρθρογραφία του και καταδικάζεται σε τρίμηνη φυλάκιση. Η νέα του περιπέτεια έχει ως αποτέλεσμα τη διακοπή της κυκλοφορίας της εφημερίδας και τη φυγή εντέλει - μετά από διάφορες περιπλανήσεις - του Αντύπα στη Θεσσαλία. Εκεί ο Αντύπας μαζί με άλλα προοδευτικά άτομα της εποχής προσπαθεί να ξυπνήσει τους κολίγους και να τους οργανώσει για να ζητήσουν τα δικαιώματά τους. Οι τσιφλικάδες τότε αντιλαμβάνονται τον «κίνδυνο» που τους απειλεί και αρχίζουν να καταστρώνουν «πλάνα» για την εξόντωση του «ενοχλητικού». Στις 9 Μάρτη του 1907, ένα από τα «τσιράκια» των τσιφλικάδων, ο Ιω. Κυριακού στήνει καρτέρι στον Αντύπα, στο χωριό Πυργετός και τον πυροβολεί πισώπλατα, με δίκαννο. Ο Αντύπας εξέπνευσε μια ώρα αργότερα στην αγκαλιά του πρωτοξαδέλφου του Παν. Σκιαδαρέση ψιθυρίζοντας: «Ισότης, αδελφότης, ελευθερία».

1925 Γεννιέται ο ποιητής Μανώλης Αναγνωστάκης.

1926 Με απόφαση της κυβέρνησης του δικτάτορα Θεόδωρου Πάγκαλου καταργούνται τα σχολικά βιβλία που είναι γραμμένα στη δημοτική. Στο μεταξύ απολύθηκαν πολλοί εκπαιδευτικοί και υπάλληλοι του υπουργείου Παιδείας οπαδοί της δημοτικής γλώσσας, έπειτα από δήλωση του Πάγκαλου ότι «μέγα μέρος των μαλλιαρών είναι κομμουνισταί και θα διωχθούν.»

1934 Γεννιέται ο σοβιετικός κοσμοναύτης Γιούρι Αλεξέγιεβιτς Γκαγκάριν, ο πρώτος άνθρωπος που ταξίδεψε στο διάστημα. Ο πατέρας του ήταν εργάτης και η μητέρα του αγρότισσα και δούλευαν μαζί σε ένα κολχόζ. Εντάχθηκε στο διαστημικό πρόγραμμα της ΕΣΣΔ και στις 12/4/1961 έγινε ο πρώτος άνθρωπος που ταξίδεψε στο διάστημα πραγματοποιώντας μια περιστροφή γύρω από τη Γη. Στη συνέχεια διετέλεσε βουλευτής του Ανώτατου Σοβιέτ και ορίστηκε Διοικητής του Αγήματος Κοσμοναυτών. Δεν έπαψε όμως να πετά. Το 1967 άρχισε να εκπαιδεύεται για την πρώτη πτήση με διαστημόπλοιο «Σογιούζ». Στις 27 Μάρτη του 1968, σε ηλικία 34 ετών, ο Γιούρι Γκαγκάριν σκοτώθηκε κατά την εκτέλεση του καθήκοντος, στη συντριβή του νέου μοντέλου αεριωθούμενου που δοκίμαζε.

1941 Ξεκινά στα ελληνοαλβανικά σύνορα η μεγάλη «εαρινή επίθεση» των ιταλικών στρατευμάτων. Η επιχείρηση αυτή έληξε σε λίγες μέρες, στις 26 του Μάρτη, με την πανωλεθρία των Ιταλών, που άρχισαν να υποχωρούν ατάκτως υπό την πίεση του ελληνικού στρατού.

1942 Μετά την άρνησή τους (και με την παρότρυνση της τοπικής οργάνωσης του ΕΑΜ) να παραδώσουν στους Ιταλούς κατακτητές ζώα και μεγάλη ποσότητα χόρτου, οι κάτοικοι του Άργους Ορεστικού τιμωρούνται με κανονιοβολισμό της πόλης τους.

1946 Το ΕΑΜ καταγγέλλει στο λαό το αιματηρό όργιο κρατικών και παρακρατικών οργάνων μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας. Σύμφωνα με την καταγγελία, οι δολοφονημένοι πολίτες σ’ όλη την χώρα είχαν φτάσει τους 1.192.

1956 Οι Βρετανοί εξορίζουν τον αρχιεπίσκοπο της Κύπρου Μακάριο στις Σεϋχέλλες.

1973 Μεγάλη συγκέντρωση αλληλεγγύης στο Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας σε συμπαράσταση προς τους Έλληνες φοιτητές που βρίσκονταν σε συνεχείς κινητοποιήσεις κατά της Χούντας.

Σαν σήμερα... 8 Μάρτη

1857 Οι εργάτριες στα υφαντουργεία και τα ραφτάδικα της Νέας Υόρκης κατεβαίνουν σε απεργία και διαδηλώσεις. Ζητούν ανθρώπινες συνθήκες δουλειάς και μείωση των ωρών εργασίας. Υπολογίζεται ότι οι γυναίκες εκείνη την εποχή δούλευαν στα εργοστάσια 16 ώρες τη μέρα, ενώ οι μισθοί τους ήταν σημαντικά μικρότεροι απ' τους μισθούς των ανδρών. Εκτός των άλλων διακρίσεων, οι εργάτριες είχαν να αντιμετωπίσουν και τη διάκριση που γινόταν ανάμεσα στους εργαζόμενους αγγλοσαξονικής καταγωγής και στους υπόλοιπους υπέρ των πρώτων. Αισθανόμενοι την απειλή μιας γενικευμένης εργατικής εξέγερσης, οι εργοστασιάρχες απαντούν με ομαδικές απολύσεις και εξαπολύουν τους «μπράβους», για να τρομοκρατήσουν τις εργάτριες που πρωτοστατούσαν στην απεργία. Παρά την τρομοκρατία, οι διαδηλώσεις εκείνης της μέρας χαρακτηρίστηκαν από το μέγεθος και τη μαχητικότητά τους. Στους εργοδότες και την κυβέρνηση δεν έμενε άλλος δρόμος από το να χρησιμοποιήσουν την αστυνομία. Οι αστυνομικές δυνάμεις ρίχνονται με μανία πάνω στις εργάτριες, οι διαδηλώσεις βάφτηκαν με αίμα.

Η Β' Διεθνής Συνδιάσκεψη των σοσιαλιστριών γυναικών, που συνήλθε στην Κοπεγχάγη το 1910, καθιέρωσε, μετά από πρόταση της επιφανούς προσωπικότητας του διεθνούς εργατικού κινήματος Κλάρας Τσέτκιν, τη μέρα της 8ης Μάρτη σαν Διεθνή Μέρα της Γυναίκας κάτω από δυο βασικά συνθήματα: Την πάλη για τα δικαιώματά της και την πάλη για την ειρήνη.

1904 Γεννιέται στη Χαλκίδα ο μουσουργός Νίκος Σκαλκώτας. Έργα του «36 Ελληνικοί Χοροί», «Η Θάλασσα», «Η λυγερή και ο θάνατος» κ.ά.

1907 Γεννιέται ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.

1917 Πεθαίνει ο στρατηγός κόμης Φέρντιναντ φον Ζέπελιν, κατασκευαστής των περίφημων πηδαλιοχούμενων αερόστατων που φέρουν το όνομά του.

1921 Συνέρχεται το 10ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ρωσίας (μπολσεβίκων), οι εργασίες του οποίου κράτησαν έως τις 16 Μάρτη. Το 10ο Συνέδριο επεξεργάστηκε τις μεθόδους της οικοδόμησης του σοσιαλισμού με βάση τη Νέα Οικονομική Πολιτική (ΝΕΠ), στερέωσε τη συμμαχία της εργατικής τάξης με την αγροτιά, καθώς και τη συμμαχία των εθνοτήτων της σοβιετικής χώρας. Τέλος, αποτέλεσε σταθμό στην πάλη για την ενότητα του Κόμματος και την καταπολέμηση του φραξιονισμού.

Η ΝΕΠ έβαλε προσωρινά φρένο στους ρυθμούς επέκτασης των κομμουνιστικών σχέσεων παραγωγής. Αποτελούσε μια προσωρινή υποχώρηση που επιβλήθηκε από τις αντικειμενικές συνθήκες στην οικονομία της Σοβιετικής Ρωσίας και το σχετικό κλονισμό της σχέσης της εργατικής τάξης με τη μικρομεσαία αγροτιά που προκλήθηκε από τον εμφύλιο πόλεμο και την ξένη επέμβαση. Σήμαινε τη μερική ισχυροποίηση εμπορευματο-χρηματικών σχέσεων και (στο έδαφός τους) το δυνάμωμα μιας αστικής τάξης στην πόλη και στην ύπαιθρο (κουλάκοι). Βέβαια, από τη σκοπιά της εργατικής τάξης και του κόμματός της η ΝΕΠ δεν αντιμετωπιζόταν μοιρολατρικά ως ένα δήθεν αυτόνομο, νομοτελειακό «στάδιο» της επαναστατικής διαδικασίας. Η πορεία της θα κρινόταν από την ικανότητα της προλεταριακής εξουσίας να πείσει τη μικρομεσαία αγροτιά ότι η παλινόρθωση της ατομικής ιδιοκτησίας και του ελεύθερου εμπορίου θα σήμαινε προοπτικά κατρακύλισμα στην τσιφλικάδικη και καπιταλιστική εξουσία. Θα καθοριζόταν από τη δυνατότητα του κράτους να ανορθώσει τη σοσιαλιστική βιομηχανία και να δώσει στην αγροτιά την υλικοτεχνική βάση (τρακτέρ, εξηλεκτρισμός κλπ.) για τη ριζική αναμόρφωση της μικρο-αγροτικής παραγωγής σε κοινωνική βάση και, επόμενα, και της μικροαστικής συνείδησης του αγρότη. Οι αντιφάσεις που ενυπήρχαν στα πλαίσια της ΝΕΠ δεν μπορούσαν σε τελική ανάλυση να λυθούν παρά μέσω της ταξικής πολιτικής του προλεταριακού κράτους, μέσω της πορείας της ταξικής πάλης.

Όπως τόνιζε και ο Β. Ι. Λένιν, «η πολιτική αυτή ονομάστηκε Νέα Οικονομική Πολιτική, γιατί κάνει στροφή προς τα πίσω. Εμείς τώρα υποχωρούμε, σαν να πηγαίνουμε προς τα πίσω, μα το κάνουμε για να κάνουμε πρώτα πίσω και να πάρουμε μετά φόρα και να κάνουμε ένα άλμα πιο μεγάλο προς τα μπρος. Μόνο μ' αυτόν τον όρο υποχωρήσαμε, πραγματοποιώντας τη Νέα Οικονομική Πολιτική» («Άπαντα», τόμος 45, σελ. 302).

1922 Αρχίζει στο Παρίσι διεθνής διάσκεψη με θέμα τον συνεχιζόμενο ελληνοτουρκικό πόλεμο. Οι συνομιλίες αποτυγχάνουν και αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για την ολοκληρωτική ήττα του ελληνικού στρατού και τη Μικρασιατική Καταστροφή.

1924 Η ελληνική κυβέρνηση (του Αλέξανδρου Παπαναστασίου) αναγνωρίζει τη σοβιετική εξουσία και συμφωνείται η επανάληψη των διπλωματικών σχέσεων Ελλάδας - ΕΣΣΔ.

1925 Κηρύσσεται πανελλαδική απεργία των σιδηροδρομικών κατά της απόφασης της κυβέρνησης να προβεί σε περικοπή των μισθών και απολύσεις. Σε ένδειξη αλληλεγγύης κατεβαίνουν σε απεργία και οι εργάτες βιομηχανίας επισιτισμού και ορισμένα καπνεργατικά σωματεία της Μακεδονίας. Στις 14 Μάρτη απεργούν οι τροχιοδρομικοί και οι ηλεκτροτεχνίτες. Η κυβέρνηση χρησιμοποιεί κάθε μέσο για να καθυποτάξει τους απεργούς. «Εξηνάγκασα τους σιδηροδρομικούς να κατέλθουν εις απεργίαν, διά να κτυπήσω αποτελεσματικώς την εργατικήν τάξιν», δήλωσε κυνικά ο πρωθυπουργός Μιχαλακόπουλος στις 12 Μάρτη. Γίνονται ομαδικές απολύσεις σιδηροδρομικών, ενώ με έντονη συκοφαντική προπαγάνδα η κυβέρνηση προσπαθεί να στρέψει την κοινή γνώμη κατά των απεργών. Η Πανρωσική Ένωση των Συνδικάτων των Σιδηροδρομικών εκδήλωσε τη συμπαράστασή της στον αγώνα των Ελλήνων συναδέλφων τους, στέλνοντάς τους και χρηματική ενίσχυση 2.564 δολαρίων. Η απεργία λύθηκε στις 24 Μάρτη με ήττα των σιδηροδρομικών. Πάνω από 2.000 σιδηροδρομικοί απολύθηκαν. Ωστόσο, ο αγώνας είχε αποτελέσματα. Βαθμιαία οι απολυθέντες επαναπροσλήφθηκαν. Το διάταγμα για την περικοπή των μισθών καταργήθηκε και το Δεκέμβρη του 1925 καθιερώθηκε νέο μισθολογικό σύστημα με βάση τις αλλαγές στον τιμάριθμο.

1944 Τελειώνει η Μάχη της Κοκκινιάς μεταξύ των δυνάμεων του ΕΛΑΣ από τη μία πλευρά και των Γερμανών κατακτητών και των ντόπιων συνεργατών τους από την άλλη. Οι Γερμανοί και οι ντόπιοι συνεργάτες τους αποχωρούν, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 34 νεκρούς και περισσότερους από 100 τραυματίες, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΛΑΣ, που είχε 8 νεκρούς και 20 τραυματίες.

1950 Η Σοβιετική Ένωση ανακοινώνει ότι κατέχει την ατομική βόμβα.

1968 Πεθαίνει ο Εμμανουήλ Μάντακας, στρατηγός του ΕΛΑΣ (και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του). Μετείχε στο Εθνικό Συμβούλιο των Κορυσχάδων ως εθνοσύμβουλος Πειραιά (14-27 Μαΐου 1944), ενώ στις 28 Αυγούστου 1944 αναδείχθηκε Αντιπρόεδρος της ΠΕΕΑ. Για τη συμπόρευσή του με το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ εξορίστηκε στη Μακρόνησο (1947-1949). Διετέλεσε επίσης βουλευτής της ΕΔΑ.

1970 Αποτυχαίνει απόπειρα της ΕΟΚΑ Β΄ να δολοφονήσει τον Πρόεδρο της Κύπρου, Μακάριο. Με ανακοίνωσή του, το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, τονίζει πως η επίθεση αυτή αποτελεί μέρος γενικότερων σχεδιασμών κατά της ανεξαρτησίας, της ακεραιότητας και της ασφάλειας της Κύπρου. Ως εμπνευστή αυτών των σχεδίων καταγγέλλει τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και το καθεστώς της χούντας.

Σαν σήμερα... 7 Μάρτη

322 π.Χ. Πεθαίνει ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος Αριστοτέλης.

1274 Πεθαίνει ο Ιταλός θεολόγος Τόμας Ντ’ Ακουίνας (Θωμάς ο Ακινάτης), από τους διαμορφωτές του δόγματος της καθολικής εκκλησίας.

1875 Γεννιέται ο Γάλλος μουσικοσυνθέτης Μορίς Ραβέλ. Έργα του, το «Μπολερό», «Δάφνης και Χλόη» κ.ά.

1935 Τα χιτλερικά στρατεύματα καταλαμβάνουν τη Ρηνανία. Η Γερμανία καταργεί τη Συνθήκη του Λοκάρνο, με την οποία οριζόταν η αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη στο Ρήνο. Εντούτοις, καμιά αντίδραση δεν σημειώνεται από τη Γαλλία και τη Βρετανία, που ευελπιστούν και ενθαρρύνουν την επιθετική πολιτική των Ναζί κατά της Σοβιετικής Ένωσης.

1937 Αντιδικτατορικές εκδηλώσεις πραγματοποιούνται στα Χανιά, με αφορμή την επίσκεψη στην Κρήτη του βασιλιά και του δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά. Σκορπίστηκαν χιλιάδες προκηρύξεις με αντιδικτατορικό περιεχόμενο και ρίχτηκαν συνθήματα υπέρ της δημοκρατίας και κατά της δικτατορίας.

1948 Ενσωματώνονται και επίσημα στην Ελλάδα τα Δωδεκάνησα, που έως τότε κατέχονταν από την Ιταλία.

1965 Περίπου 600 Αφροαμερικανοί πραγματοποιούν πορεία από τη Σέλμα προς την πρωτεύουσα της πολιτείας της Αλαμπάμα Μοντγκόμερι, διαμαρτυρόμενοι για τον αποκλεισμό των μαύρων από την εκλογική διαδικασία, καθώς και για την πρόσφατη δολοφονία ενός συναγωνιστή τους. Καθοδόν δέχονται τη βίαιη επίθεση της αστυνομίας, με αποτέλεσμα το σοβαρό τραυματισμό 17 διαδηλωτών. Η σφοδρότητα της επίθεσης, που μεταδόθηκε από τα ΜΜΕ, συγκλόνισε τις ΗΠΑ. Η μέρα αυτή έμεινε στην ιστορία ως «ματωμένη Κυριακή», ενώ πυροδότησε μια σειρά μαζικές αντιδράσεις.

1966 Στα πλαίσια των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, ο πρόεδρος της Γαλλίας Ντε Γκολ ανακοινώνει την αποχώρηση της χώρας του από το ΝΑΤΟ.

1999 Φεύγει από τη ζωή ο μεγάλος Αμερικανός σκηνοθέτης Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Έργα του, «SOS Πεντάγωνο καλεί Μόσχα», «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος», «Κουρδιστό Πορτοκάλι», «Η Λάμψη», κ.α.

2004 Βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα. Πρώτο Κόμμα έρχεται η ΝΔ με 45,36%. Το ΠΑΣΟΚ λαμβάνει 40,55%, το ΚΚΕ 5,9% και ο ΣΥΡΙΖΑ 3,26%. Πρωθυπουργός έγινε ο Κώστας Καραμανλής.



Σαν σήμερα... 6 Μάρτη

1475 Γεννιέται ο μεγάλος Ιταλός γλύπτης, ζωγράφος και αρχιτέκτονας της Αναγέννησης Μιχαήλ Άγγελος. Ανάμεσα στα γνωστότερα έργα του, οι νωπογραφίες στο Παπικό παρεκκλήσι του Βατικανού (Καπέλα Σιξτίνα), η «Πιέτα» (Αποκαθήλωση) στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, το άγαλμα του Δαυίδ κ.ά.

Μαρίνος Αντύπας, Κιλελέρ 1910 (έργο του Α. Τάσσου)

1910 Ο θεσσαλικός κάμπος βρίσκεται σε αναβρασμό. Οι αγρότες ξεσηκώνονται κατά των τσιφλικάδων. Στο Κιλελέρ οι κολίγοι, που επιχείρησαν να επιβιβαστούν στο τρένο με προορισμό αγροτική συγκέντρωση στη Λάρισα χωρίς να βγάλουν εισιτήριο, αντιμετωπίζονται με ύβρεις και βία από τις Αρχές. Η στάση του διευθυντή των θεσσαλικών σιδηροδρόμων, Πολίτη, αγριεύει τους κολίγους. Εκείνος με τη σειρά του ζητά από τον αξιωματικό στρατιωτικής δύναμης, που βρισκόταν στο τρένο και πήγαινε στη Λάρισα για το συλλαλητήριο, να αντιμετωπίσει ένοπλα τους αγρότες. Ο καραβανάς υπάκουσε. Διέταξε ευζώνους και φαντάρους να πυροβολήσουν το πλήθος. Δύο από τους αγρότες, ο Αθ. Νταφούλης και ο Αθ. Μπόκας, έπεσαν νεκροί. Πολλοί αγρότες τραυματίστηκαν. Το αίμα έβαψε τον κάμπο.

Το τρένο, αγκομαχώντας, έφτασε στο σταθμό Τσουλάρ, όπου κι εκεί βρίσκονταν συγκεντρωμένοι κολίγοι για το συλλαλητήριο, αλλά δε σταμάτησε να τους πάρει. Νέα ένταση. Η οργή των κολίγων στο κατακόρυφο. Οι τσολιάδες από τα παράθυρα πυροβολούν και πάλι. Δύο ακόμη αγρότες ξαπλώνονται στη γη και πολλοί άλλοι τραυματίζονται.

Η είδηση της αιματοχυσίας δεν άργησε να φτάσει στους συγκεντρωμένους στη Λάρισα. Οι σκλάβοι της γης διαμαρτύρονται, φωνάζουν εναντίον των δολοφόνων, ζητούν γη και δικαιοσύνη. Οι δυνάμεις καταστολής χτυπούν στο ψαχνό. Χύνεται και πάλι αίμα, γίνεται μάχη σώμα με σώμα και οι αγρότες βγαίνουν νικητές.

Μετά το μακελειό της 6ης Μαρτίου του 1910 η κυβέρνηση του Στ. Δραγούμη οργάνωσε δίκες κατά των αγροτών. Οι κατηγορούμενοι, όμως, αγρότες αθωώθηκαν. Ο αγώνας τους δεν πήγε χαμένος. Το αγροτικό κίνημα μετά το Κιλελέρ φούντωσε σε όλη την Ελλάδα και λίγα χρόνια αργότερα ο Βενιζέλος αναγκάστηκε να δημοσιεύσει διάταγμα για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών.

1918 Αρχίζει τις εργασίες του το 7ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος (Μπολσεβίκοι) της Ρωσίας (6-8/3/1918), το πρώτο Συνέδριο μετά τη Μεγάλη Οχτωβριανή Επανάσταση του 1917. Κύριο ζήτημα που απασχόλησε το Συνέδριο υπήρξε η υπογραφή ειρήνης με τη Γερμανία (Συνθήκη Μπρεστ - Λιτόβσκ). Στο Συνέδριο αυτό το Κόμμα αποφάσισε επίσης την αλλαγή του ονόματός του από Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα σε Κομμουνιστικό.

1921 Οι σιδηροδρομικοί κατεβαίνουν σε πανελλαδική απεργία με κύριο αίτημα την αύξηση των μισθών. Η απεργία συνεχίζεται μέχρι τις 14 Μάρτη παρά την κήρυξη επιστράτευσης των σιδηροδρομικών. Συλλαμβάνονται 1.500 απεργοί, 580 στέλνονται στο Μικρασιατικό Μέτωπο, ενώ 38 καταδικάζονται σε καταναγκαστικά έργα.

1928 Γεννιέται ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, βραβευμένος με Νόμπελ (1982) Κολομβιανός συγγραφέας. Έργα του: «Εκατό χρόνια μοναξιάς», «Χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου» κ.ά.

1933 Αποτυγχάνει απόπειρα πραξικοπήματος υπό τον βενιζελικό στρατηγό Νικόλαο Πλαστήρα, που εκδηλώθηκε αμέσως μετά την ήττα του εκλογικού συνασπισμού του Ε. Βενιζέλου στις εκλογές. Το ΚΚΕ καταδίκασε την πραξικοπηματική ενέργεια και κάλεσε το λαό να παλέψει για τη ματαίωσή της. Στις 7 Μάρτη σχηματίσθηκε κυβέρνηση με επικεφαλής τον στρατηγό Αλέξανδρο Οθωναίο και στις 10 Μάρτη πολιτική κυβέρνηση με επικεφαλής τον αρχηγό του Λαϊκού Κόμματος Παναγή Τσαλδάρη.

1937 Γεννιέται η Βαλεντίνα Τερεσκόβα, Σοβιετική κοσμοναύτης και η πρώτη γυναίκα που ταξίδεψε στο διάστημα. Κόρη αγροτών, η Β. Τερεσκόβα πριν ενταχθεί στο διαστημικό πρόγραμμα της Σοβιετικής Ένωσης δούλευε ως εργάτρια σε υφαντουργείο. Ήταν Γραμματέας της Κομσομόλ (Κομμουνιστική Νεολαία) της πόλης της και στη συνέχεια μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης (μέλος της Κεντρικής του Επιτροπής από το 1969 έως το 1991). Διετέλεσε επίσης μέλος του Ανώτατου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ (1966-1974), καθώς και του Προεδρείου του (1969-1991).

1942 Οι φοιτητές του Πολυτεχνείου κατεβαίνουν σε 4ήμερη γενική απεργία με οικονομικά και εκπαιδευτικά ζητήματα. Η απεργία μετατράπηκε σε ανοιχτή εθνικοαπελευθερωτική εκδήλωση με συνθήματα κατά των κατακτητών.

1951 Σε κλίμα έντονου αντικομμουνισμού και «κόκκινης» τρομοϋστερίας (περίοδος Μακαρθισμού) αρχίζει η δίκη των Έθελ και Τζούλιους Ρόζενμπεργκ, δύο Αμερικανών κομμουνιστών, που κατηγορούνταν ότι έδωσαν πυρηνικά μυστικά στη Σοβιετική Ένωση. Παρά τις κατασκευασμένες κατηγορίες και την κατακραυγή (ανάμεσα σε αυτούς που ένωσαν τις φωνές τους υπέρ των Ρόζενμπεργκ: ο Α. Αϊνστάιν, ο Μπ. Μπρεχτ, ο Π. Πικάσο, ο Ζαν Πολ Σατρ κ.ά.) θα καταδικαστούν σε θάνατο και θα εκτελεστούν στις 19/6/1953.

1958 Πεθαίνει ο κομμουνιστής Μιλτιάδης Πορφυρογέννης. Γεννημένος στις 25/2/1903 στην Αγριά Μαγνησίας συνέδεσε τη ζωή του με το ΚΚΕ και τους αγώνες του λαού μας. Μέλος του Κόμματος από το 1926, διατέλεσε αναπληρωματικό μέλος της Κεντρικής του Επιτροπής από το 5o Συνέδριο το 1934. Στο 7o Συνέδριο (1945) αναδείχθηκε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Ελέγχου (έως το θάνατό του). Εκλέχθηκε βουλευτής του ΚΚΕ στις εκλογές του 1932 και του 1936, ενώ διώχτηκε επανειλημμένα για τη δράση του. Έλαβε ενεργό μέρος στην ΕΑΜική Εθνική Αντίσταση και διατέλεσε υπουργός το 1944 (στην κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητας» του Γ. Παπανδρέου) και το 1947 (στην Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση).

1968 Αψηφώντας την παγκόσμια κατακραυγή, η ρατσιστική κυβέρνηση του Ίαν Σμιθ, στη Ροδεσία (τη σημερινή Ζιμπάμπουε), απαγχονίζει τρεις μαύρους αγωνιστές της παράνομης οργάνωσης «Λεοπάρδαλη», που αγωνίζονταν κατά της αποικιοκρατίας. Την εκτέλεση των τριών καταδίκασαν η Σοβιετική Ένωση, η Ινδία, οι ΗΠΑ και άλλες χώρες.

1985 Ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου εξαγγέλλει θεαματικά τη διαβόητη «αγορά του αιώνα». Σύμφωνα με ανακοίνωση του ΚΥΣΕΑ, εγκρίνεται η υπογραφή προσυμφώνων για την αγορά 40 αεροσκαφών «F-16» και 40 «Μιράζ 2000». Υλοποιείται έτσι μια προειλημμένη απόφαση, αγνοώντας το κοινό αίσθημα και τις διαμαρτυρίες για τη ΝΑΤΟική αυτή επιλογή.

1994 Πεθαίνει η ηθοποιός και πολιτικός Μελίνα Μερκούρη.

Σαν σήμερα... 5 Μάρτη

1871 Γεννιέται η Γερμανίδα κομμουνίστρια επαναστάτρια Ρόζα Λούξεμπουργκ. Δραστηριοποιούμενη αρχικά μέσα από τις γραμμές του Γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος και στη συνέχεια του Ανεξάρτητου Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, υπήρξε συνιδρυτικό μέλος της οργάνωσης των Σπαρτακιστών, από την οποία αργότερα προέκυψε και το Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας. Πολέμια του οπορτουνισμού, κύριος εκφραστής του οποίου ήταν το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, πρωταγωνίστησε μαζί με τον Καρλ Λίκμπνεχτ στην καταδίκη του γερμανικού ιμπεριαλισμού (Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος) και την επαναστατική πάλη της εργατικής τάξης. Υπήρξε από τους ηγέτες της Γερμανικής Επανάστασης του 1918. Μετά την ήττα της επανάστασης συνελήφθη και δολοφονήθηκε μαζί με τον Κ. Λίκμπνεχτ στις 15/1/1919. Ο Β. Ι. Λένιν, παρά τις μεγάλες διαφωνίες που είχε μαζί της, έγραψε για την Ρ. Λούξεμπουργκ: «Ήταν και παραμένει ένας αετός. Και όχι μόνο η μνήμη της θα είναι πάντα ιερή για τους κομμουνιστές όλου του κόσμου, μα και η βιβλιογραφία της και η πλήρης συλλογή των έργων της... θα είναι ένα διδακτικότατο μάθημα, που θα διαπαιδαγωγεί πολλές γενιές κομμουνιστών σε όλο τον κόσμο».

1909 Μεγάλη απεργία καπνεργατών στο Βόλο. Οι απεργοί επιτίθενται με πέτρες και ξύλα εναντίον των καπναποθηκών, στις οποίες έχουν οχυρωθεί οι έντρομοι έμποροι. Στη συνέχεια, οι διαδηλωτές επιτίθενται κατά της χωροφυλακής και κατά την ανταλλαγή πυροβολισμών, σημειώνονται τραυματισμοί και στις δύο πλευρές. Τελικά, οι απεργοί πετυχαίνουν την απόλυση των συλληφθέντων συναδέλφων τους, ενώ οι έμποροι δέχονται τα αιτήματα των καπνεργατών.

1918 Γεννιέται ο Τζέιμς Τόμπιν, Αμερικανός νομπελίστας οικονομολόγος, γνωστός για τον «Φόρο Τόμπιν» (ενός φόρου στις βραχυπρόθεσμες κερδοσκοπικές ροές κεφαλαίου με σκοπό, όπως ο ίδιος το έθεσε, «να ρίξει άμμο στον τροχό των χρηματαγορών». Αρχικά, η ιδέα του φόρου Τόμπιν υποστηρίχθηκε για την προώθηση της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και έγινε σημαία πολλών σοσιαλδημοκρατών πολιτικών παραγόντων, όπως π.χ. της κυβέρνησης Ντ’ Αλέμα στην Ιταλία και Ζοσπέν στη Γαλλία).

1922 Γεννιέται ο Ιταλός συγγραφέας και σκηνοθέτης Πιερ Πάολο Παζολίνι.

1929 Σχεδόν 2.500 εργάτες της Ελευσίνας κατεβαίνουν σε απεργία, ζητώντας αυξήσεις στους μισθούς, καθιέρωση του 8ωρου, αναγνώριση του σωματείου τους και επαναπρόσληψη των εργατών που είχαν απολυθεί. Η αστυνομία επιτέθηκε την ίδια μέρα κατά των απεργών, σκοτώνοντας τον εργάτη Δημήτρη Μιχαήλο και άλλον έναν τα στοιχεία του οποίου δεν είναι γνωστά και τραυματίζοντας δεκάδες άλλους. Στην κηδεία του Μιχαήλου πήρε μέρος όλος ο λαός της Ελευσίνας. Παρά τη σύλληψη της απεργιακής τους επιτροπής οι απεργοί συνέχισαν τον αγώνα τους μέχρι και τις 14 Μάρτη, πετυχαίνοντας την επαναπρόσληψη των απολυθέντων συναδέλφων τους και όλων των απεργών που είχαν απολυθεί στη διάρκεια των κινητοποιήσεων. Επίσης πέτυχαν την ίδρυση Ταμείου Συντάξεως, την αναγνώριση του σωματείου τους, καθώς και μικρές αυξήσεις στο μεροκάματο.

1933 Στις βουλευτικές εκλογές το Ενιαίο Μέτωπο συγκεντρώνει 52.958 ψήφους (4,64%), χωρίς να εκλέξει βουλευτές λόγω του πλειοψηφικού συστήματος. Η «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις» με κύρια δύναμη το Λαϊκό Κόμμα, αν και έλαβε λιγότερες ψήφους από τον «Εθνικό Συνασπισμό» που συγκροτήθηκε γύρω από το Κόμμα των Φιλελευθέρων (527.200 έναντι 528.656), πήρε σημαντικά περισσότερες έδρες (136 έναντι 110), κερδίζοντας άνετη πλειοψηφία στη Βουλή (σύνολο εδρών 248).

1933 Στον απόηχο του εμπρησμού του γερμανικού κοινοβουλίου (Ράιχσταγκ) - προβοκάτσια των ναζί που αποδόθηκε στους κομμουνιστές - και μέσα σε ένα όργιο αίματος, διωγμών, βασανισμών και συκοφαντικής εκστρατείας κατά των κομμουνιστών διεξάγονται εκλογές στη Γερμανία. Παρ' όλα αυτά, στις εκλογές της 5 Μάρτη το Κομμουνιστικό Κόμμα δεν σημείωσε ιδιαίτερη πτώση, λαμβάνοντας 4.848.000 ψήφους και εκλέγοντας 81 βουλευτές. Τέσσερις μέρες μετά οι ναζί συλλαμβάνουν τους κομμουνιστές βουλευτές και το ΚΚ Γερμανίας τίθεται και επίσημα πια εκτός νόμου. Στις 2 Μάη διαλύονται και τα εργατικά συνδικάτα. Η αστική τάξη της Γερμανίας, διεξάγοντας ολομέτωπη επίθεση εναντίον των κοινωνικών κατακτήσεων της εργατικής τάξης, εκμηδενίζει και τα τελευταία υπολείμματα των εργατικών δικαιωμάτων.

1943 Μεγάλες απεργίες των εργαζομένων στην Αθήνα και τον Πειραιά. Πάνω από 200.000 λαού διαδηλώνουν στους δρόμους της πρωτεύουσας ενάντια στην πολιτική επιστράτευση που κήρυξαν οι δυνάμεις Κατοχής. Στις συγκρούσεις με τους κατακτητές οι διαδηλωτές είχαν απώλειες 10 νεκρούς και πάνω από 134 τραυματίες. Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν και ο σπουδαστής Εδμόνδος Τορόν και ο Κώστας Ωραιόπουλος. Όμως ο λαός είχε νικήσει. Οι διαδηλωτές όρμησαν στο υπουργείο Εργασίας και έκαψαν τις καταστάσεις επιστράτευσης. Οι Γερμανοί δήλωσαν πως το μέτρο της πολιτικής επιστράτευσης δεν θα ισχύσει για την Ελλάδα.

1943 Μεγάλη απεργία ξεσπά στο Τορίνο της φασιστικής Ιταλίας. Οι εργάτες απαιτούν αυξήσεις στα δελτία τροφίμων, στους μισθούς, αλλά και τον τερματισμό του πολέμου. Οι Αρχές απάντησαν με καταστολή και συλλήψεις των επικεφαλής των κινητοποιήσεων. Ωστόσο, το απεργιακό ρεύμα φούντωσε και τους επόμενους μήνες επεκτάθηκε και σε άλλες πόλεις της Ιταλίας.

1949 Συνέρχεται η 2η Κομματική Σύσκεψη των καθοδηγητικών στρατιωτικών και πολιτικών στελεχών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Η Σύσκεψη μελέτησε τη στρατιωτικοπολιτική δράση του ΔΣΕ από τη Σύσκεψη του Γενάρη του 1948 μέχρι το Μάρτη του 1949 και με βάση την πρόσφατη πείρα επεξεργάστηκε τα θέματα που είχε θέσει η 5η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (Γενάρης 1949).

1950 Μέσα σε κλίμα έντονης τρομοκρατίας και διώξεων διεξάγονται βουλευτικές εκλογές. Παρ’ όλα αυτά, ο συνδυασμός της «Δημοκρατικής Παράταξης», ο οποίος υποστηρίχτηκε από το ΚΚΕ, πήρε 163.824 ψήφους (9,7%) και 18 έδρες στη Βουλή. Πρώτο κόμμα αναδείχθηκε το Λαϊκό Κόμμα με 18,8%.

1951 Πίσω από τις φυλακές του Γεντί Κουλέ εκτελείται ο ΕΠΟΝίτης Νίκος Νικηφορίδης και οι σύντροφοί του Θεόδωρος Ορφανίδης, Μόσχος Στογιάννης, Κώστας Σπρίντζος, Μήτσος Κωνσταντίνου, Μπάμπης Παπαδόπουλος, Ρήγας Παραθυράς. Ο Ν. Νικηφορίδης είχε καταδικαστεί σε θάνατο ως επικεφαλής της «τρομοκρατικής κομμουνιστικής οργανώσεως» Δημοκρατικό Φιλειρηνικό Μέτωπο των Νέων, επειδή μάζευε υπογραφές γύρω από την Έκκληση της Στοκχόλμης για την ειρήνη.

1953 Πεθαίνει ο Ιωσήφ Στάλιν (Ιωσήφ Βησαριόνοβιτς Τζουγκασβίλι), ΓΓ της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος (Μπολσεβίκων) και ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης. Ο Ι. Β. Στάλιν εντάχθηκε από νεαρή ηλικία σε παράνομο μαρξιστικό όμιλο στην Υπερκαυκασία, ενώ μετείχε στο Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Εργατικό Κόμμα Ρωσίας (ΣΔΕΚΡ) από την ίδρυσή του το 1898. Μέλος της Επιτροπής του ΣΔΕΚΡ Τιφλίδας, Καυκασιανής Ένωσης και Μπακού, στήριξε τις λενινιστικές ιδέες για το κόμμα, την τακτική και τη στρατηγική του και έλαβε μέρος στην Επανάσταση του 1905-1907. Στα 1912 έγραψε το βιβλίο «Ο μαρξισμός και το εθνικό ζήτημα», που είναι από τα πιο σημαντικά μαρξιστικά έργα στο συγκεκριμένο ζήτημα.

Στην καθοδήγηση της ένοπλης πάλης στη Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση πήρε μέρος σαν μέλος του ΠΓ της ΚΕ του Κόμματος των Μπολσεβίκων, μέλος του Στρατιωτικοεπαναστατικού Κέντρου της Πετρούπολης και της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής. Διετέλεσε λαϊκός επίτροπος των εθνοτήτων στην πρώτη σοβιετική κυβέρνηση, ενώ στην περίοδο του εμφυλίου πολέμου και της ξένης ιμπεριαλιστικής επέμβασης ήταν μέλος του Επαναστατικού Πολεμικού Συμβουλίου της Σοβιετικής Δημοκρατίας.

Συνέβαλε στην ενίσχυση της συμμαχίας της εργατικής τάξης με την αγροτιά, την περίοδο οικοδόμησης του σοσιαλισμού. Υπερασπίστηκε τη λενινιστική πολιτική, ενάντια στην πολιτική του Τρότσκι, του Μπουχάριν και άλλων. Αγωνίστηκε ενάντια στο δεξιό οπορτουνισμό μέσα στο κόμμα και επέμενε στην ιδεολογικοπολιτική ενότητα του κόμματος ως θεμέλιου για την πορεία της επανάστασης και την ανάπτυξη του σοσιαλισμού, υπερασπιζόμενος τις λενινιστικές αρχές για το Κόμμα Νέου Τύπου. Ήταν μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Γ' Διεθνούς.

Το όνομα και η δράση του Ι. Β. Στάλιν συνδέθηκε, τόσο με τις επιτυχίες των οικοδόμων του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ, όσο και με την ανάπτυξη του σοσιαλιστικού συστήματος σε μια σειρά χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και της Ασίας. Ταυτόχρονα, το όνομα του Στάλιν συνδέεται με την καθοριστική συμβολή της Σοβιετικής Ένωσης στη μεγάλη Αντιφασιστική Νίκη των Λαών κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ήταν περίοδος που ο ιμπεριαλισμός δέχτηκε μια μεγάλη ήττα, αφού σ' ένα μέρος του πλανήτη, αρκετά σημαντικό από πολλές πλευρές, οι λαοί οικοδομούσαν το δικό τους μέλλον, τη νέα κοινωνία, καταργώντας την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και παίρνοντας την τύχη τους στα χέρια τους.

Όλα αυτά αποτέλεσαν βασικό λόγο που ως ηγέτης του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος λοιδορήθηκε και συκοφαντήθηκε όσο κανείς άλλος, τόσο από τον ταξικό αντίπαλο όσο και από τις δυνάμεις του οπορτουνισμού.

1962 Σε συγκέντρωση της νεολαίας του «Κέντρου» στο Θέατρο «Χατζηχρήστου» φωνάζεται για πρώτη φορά το σύνθημα «1-1-4», με το οποίο ονομάστηκε τελικά το κίνημα ολόκληρης περιόδου. Ξεκίνησε με αφορμή τις εκλογές της «βίας και νοθείας» του Κ. Καραμανλή το 1961 και είχε να κάνει με το αίτημα για εκδημοκρατισμό. Πήρε το όνομά του από το άρθρο 114 του Συντάγματος το οποίο όριζε πως η τήρηση των άρθρων του επαφιόταν στον πατριωτισμό των Ελλήνων.

1964 Πεθαίνει ο Μίλτος Μανάκης, που, μαζί με τον αδελφό του Γιαννάκη, θεωρείται ένας από τους πρωτοπόρους κινηματογραφιστές των Βαλκανίων.

1981 Νέος ισχυρός σεισμός πλήττει την Αθήνα τις πρώτες πρωινές ώρες και γίνεται αισθητός από το Βόλο μέχρι την Πάτρα. Δύο άτομα χάνουν τη ζωή τους και δώδεκα τραυματίζονται.

Σαν σήμερα... 4 Μάρτη

1678 Γεννιέται ο Ιταλός συνθέτης Αντόνιο Βιβάλντι, γνωστός για τις «Τέσσερις εποχές» του και για πάνω από 230 κονσέρτα για βιολί και 120 για άλλα όργανα.

1801 Ο Τόμας Τζέφερσον (1743-1826) εκλέγεται 3ος Πρόεδρος των ΗΠΑ. Ήταν ο αντιπρόσωπος της Βιρτζίνια που στις 4 Ιουλίου 1776 διάβασε τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας (κατά την αμερικανική αστικοδημοκρατική επανάσταση).

1851 Γεννιέται ο μεγάλος Έλληνας λογοτέχνης Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Έργα του «Οι έμποροι των εθνών», «Η Φόνισσα», «Η γυφτοπούλα», «Δαιμόνια στο ρέμα», «Όνειρο στο κύμα» και πολλά άλλα διηγήματα.

1877 Ο Τσαϊκόφσκι ανεβάζει στο θέατρο Μπολσόι της Μόσχας το περίφημο μπαλέτο «Η Λίμνη των Κύκνων».

1904 Γεννιέται ο συγγραφέας Ηλίας Βενέζης (πραγματικό όνομα Ηλίας Μέλλος). Ο Η. Βενέζης διώχτηκε με το Ιδιώνυμο από τη δικτατορία Μεταξά και κατόπιν στη διάρκεια της Κατοχής φυλακίστηκε στις φυλακές Αβέρωφ. Μετά τον πόλεμο διετέλεσε γενικός γραμματέας του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Θεάτρου (1950-52), ενώ το 1957 εκλέχτηκε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Έργα του «Το νούμερο 31328», «Αιολική Γη», «Έξοδος», «Ο Ωκεανός», «Μπλοκ C» κ.ά.

1933 Δημοσιεύεται στο διεθνή κομμουνιστικό Τύπο Έκκληση της Κομμουνιστικής Διεθνούς προς τους εργάτες όλου του κόσμου, με την οποία τους καλούσε σε ενιαίο μέτωπο πάλης ενάντια στο φασισμό και ενίσχυση του προλεταριάτου της Γερμανίας.

1943 Ξεκινά η τριήμερη μάχη τμημάτων του ΕΛΑΣ Δυτικής Μακεδονίας με ιταλικές δυνάμεις στο Μπουγάζι και στο Φαρδύκαμπο Σιάτιστας, με αποτέλεσμα να αιχμαλωτιστεί ένα ολόκληρο ιταλικό τάγμα (σύνολο 603 οπλίτες και αξιωματικοί) και να σκοτωθούν 32. Η μάχη του Φαρδύκαμπου είναι από τις λαμπρότερες που έδωσε ο ΕΛΑΣ κατά των κατακτητών, οδηγώντας στην απελευθέρωση των Γρεβενών.

1944 Κηρύσσεται 24ωρη απεργία των σιδηροδρομικών υπαλλήλων. Παίρνουν μέρος 18.000 εργατοϋπάλληλοι. Οι συγκοινωνίες παραλύουν. Μεγάλες συγκρούσεις έγιναν μεταξύ των σιδηροδρομικών και ταγματασφαλιτών, ενώ 300 περίπου απεργοί συνελήφθησαν.

1944 Αρχίζει η Μάχη της Κοκκινιάς μεταξύ των δυνάμεων του ΕΛΑΣ από τη μία πλευρά και των Γερμανών κατακτητών και των ντόπιων συνεργατών τους από την άλλη. Στις 4/3 χωροφύλακες και ταγματασφαλίτες προσπαθούν να εισβάλουν από δυο διαφορετικά σημεία στην πόλη, αλλά μετά από πολύωρες συγκρούσεις αναχαιτίζονται από τους αγωνιστές του ΕΛΑΣ. Την επόμενη μέρα, οι Κοκκινιώτες απαντούν με μεγαλειώδες συλλαλητήριο κατά της τρομοκρατίας στην πλατεία του Αγίου Νικολάου. Παράλληλα απαιτούν συσσίτιο για τα παιδιά. Στο τέλος του συλλαλητηρίου η πόλη δέχεται πολυμέτωπη επιδρομή, για να καταλήξει - μετά από αιματηρές μάχες - στην οπισθοχώρηση των Γερμανών και των ντόπιων συνεργατών τους. Στις 6/3 κηρύσσεται πανεργατική απεργία στον Πειραιά. Η πόλη δέχεται  σχεδιασμένη επιδρομή, που καταλήγει - μετά την αιματοχυσία - σε άτακτη φυγή των φασιστών. Στις 7/3 οι επιθέσεις των Γερμανών εντείνονται. Ο πολιορκητικός κλοιός στενεύει ασφυκτικά γύρω απ’ την πόλη. Τα ξημερώματα εντοπίζονται γερμανοτσολιάδες στην οδό Θηβών. Η σάλπιγγα του ΕΛΑΣ σημαίνει στις 6.00 γενική επίθεση του λαϊκού στρατού.  Γίνονται μάχες σώμα με σώμα για την κατάληψη του κάθε δρόμου. Μέχρι τις 11.00 η αντίσταση του ΕΛΑΣ έχει καμφθεί, λόγω της έλλειψης πυρομαχικών. Τότε παίρνεται  απόφαση για γενική αντεπίθεση με όσα πυρομαχικά έχουν απομείνει και δίνεται εντολή - αν χρειαστεί - να δοθεί μάχη με τις πέτρες ή με τα χέρια. Ο ανεφοδιασμός από τις γύρω περιοχές είναι αδύνατος, αφού η Κοκκινιά κυκλώνεται από - περίπου - 1.800 ναζί. Οι Γερμανοί διανυκτερεύουν  στην πόλη. Το πρωί της 8/3 οι ταγματασφαλίτες εκτελούν τους συλληφθέντες της 5ης Μάρτη 1944 στην πλατεία των Αγίων Αναργύρων. Αργά το απόγευμα οι ναζί αποχωρούν από την Κοκκινιά με την κουστωδία τους, μεταφέροντας 300 αιχμάλωτους στο Χαϊδάρι. Ο λαός ανασαίνει προσωρινά με την αποχώρηση του κατακτητή κι εξακολουθεί τον αγώνα ως το επόμενο μεγάλο χτύπημα, το περιβόητο μπλόκο της πόλης που πραγματοποιήθηκε 5 μήνες αργότερα, στις 17/8/1944.

1948 Τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας επιτίθενται και καταλαμβάνουν την Ξυλαγάνη Κομοτηνής.

1954 Ο Τόντορ Ζίβκοφ εκλέγεται Α’ Γραμματέας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Βουλγαρίας.

1965 Οι βουλευτές της ΕΔΑ καταθέτουν στη Βουλή 1.275 υπομνήματα με 32.411 υπογραφές κατοίκων της Αθήνας και του Πειραιά με αίτημα τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ.

2006 Πεθαίνει η Μαρία Πλυτά, κινηματογραφίστρια, η πρώτη Ελληνίδα σκηνοθέτιδα, με 25 ταινίες στο ενεργητικό της («Τα Αρραβωνιάσματα», «Ο Λουστράκος», «Ο Ανήφορος» κ.ά.)

2010 Η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ αναγνωρίζει ως γενοκτονία τη σφαγή των Αρμενίων από τους Τούρκους το 1915. Οργισμένη είναι η αντίδραση της Άγκυρας, που επισημαίνει ότι το ψήφισμα μπορεί να βλάψει τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις.

Σαν σήμερα... 2 Μάρτη

1784 Ο Γάλλος εφευρέτης Ζαν Πιερ Μπλανσάρ πραγματοποιεί την πρώτη πτήση με αερόστατο πάνω από το Παρίσι.

1900 Γεννιέται ο Γερμανός συνθέτης Κουρτ Βάιλ, του οποίου η μουσική συνόδεψε μεταξύ άλλων και πολλά θεατρικά του Μπέρτολτ Μπρεχτ (όπως π.χ. η «Όπερα της Πεντάρας» και τα «Επτά θανάσιμα Αμαρτήματα των μικροαστών»). Εβραίος στην καταγωγή και σοσιαλιστής στην ιδεολογία, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Γερμανία όταν οι ναζί ήρθαν στην εξουσία το Μάρτη του 1933. Πέθανε στις ΗΠΑ στις 3/4/1950.

1919 Συνέρχεται στη Μόσχα το 1ο – ιδρυτικό - Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς (3η Διεθνής). Στις εργασίες του μετέχουν τα Κομμουνιστικά Κόμματα Αυστρίας, Εσθονίας, Φινλανδίας, Γερμανίας, Ουγγαρίας, Λετονίας, Λιθουανίας, Πολωνίας, Ρωσίας, Ουκρανίας, Νορβηγίας, Σουηδίας, Ελβετίας (ανεπίσημα) και ΗΠΑ (ανεπίσημα). Επίσης έλαβαν μέρος: Η Βαλκανική Σοσιαλιστική Ομοσπονδία, οι Γερμανοί άποικοι και οι ανατολικές εθνότητες στη Ρωσία, καθώς και οι Τσιμερβαλντινοί της αριστεράς. Το Συνέδριο, που διήρκεσε έως τις 6/3, ψήφισε το πρόγραμμα της ΚΔ και τις θέσεις του Λένιν για τη δικτατορία του προλεταριάτου.

1943 Αρχίζει η μάχη της θάλασσας των νησιών Βίσμαρκ (Ειρηνικός Ωκεανός), που κράτησε 3 μέρες και κατέληξε σε αποφασιστική ήττα του ιαπωνικού στόλου από τις συνδυασμένες αμερικανικές και αυστραλιανές δυνάμεις.

1958 Μετά την αποχώρηση 15 βουλευτών από την ΕΡΕ, ανάμεσα στους οποίους οι Γεώργιος Ράλλης και Παναγιώτης Παπαληγούρας, ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής υποβάλλει την παραίτηση της κυβέρνησής του. Προκηρύσσονται εκλογές για την 11η του Μάη.

1969 Πραγματοποιεί στην Τουλούζη της Γαλλίας την παρθενική του πτήση το γαλλοβρετανικό αεροσκάφος «Κονκόρντ». Ήταν το δεύτερο υπερηχητικό επιβατηγό αεροσκάφος μετά το σοβιετικό «Τουπόλεφ-144», που προηγήθηκε του «Κονκόρντ» κατά δύο μήνες. Τελικά η λειτουργία του σταμάτησε το 2003 διότι κρίθηκε αντιοικονομικό.

1973 Πάνω από 1.200 άτομα υπογράφουν διαμαρτυρία στην Αθήνα και τον Πειραιά κατά του διατάγματος της Χούντας για την επιστράτευση των φοιτητών.

1989 Απαντώντας στις αποκαλύψεις ότι υπήρξε μέλος ναζιστικής οργάνωσης, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γιόζεφ Λουνς απαντά ότι δήθεν ένας συγγενής του τον είχε γράψει μέλος του ναζιστικού κόμματος, χωρίς τη συγκατάθεσή του!

1990 Έπειτα από 27 χρόνια στη φυλακή, ο Νέλσον Μαντέλα επιστρέφει στην ενεργό πολιτική δράση, καθώς εκλέγεται αντιπρόεδρος του Εθνικού Αφρικανικού Κογκρέσου. Τέσσερα χρόνια μετά θα κερδίσει τις εθνικές εκλογές και θα γίνει ο πρώτος μαύρος Πρόεδρος της Νοτίου Αφρικής.

1995 Ο επί εφτά φορές πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζούλιο Αντρεότι κατηγορείται ότι υπήρξε μέλος της Μαφίας. Μετά από πολύχρονη δίκη αθωώθηκε.

Σαν σήμερα... 1 Μάρτη

1842 Γεννιέται ο ζωγράφος Νικόλαος Γύζης, ένας από τους σημαντικότερους εκφραστές του «ακαδημαϊκού ρεαλισμού» του ύστερου 19ου αιώνα, του συντηρητικού εικαστικού κινήματος γνωστού και ως «Σχολή του Μονάχου». Έργα του: «Γιάντες», «Τα αρραβωνιάσματα», «Το κρυφό σχολειό» κ.ά.

1870 Γεννιέται ο αστρονόμος Ευγένιος Αντωνιάδης, ο οποίος συνέταξε τον πρώτο λεπτομερή χάρτη της επιφάνειας του πλανήτη Άρη. Το όνομά του φέρει ένας κρατήρας του Άρη και ένας της Σελήνης.

1881 Δολοφονείται από την οργάνωση «Λαϊκή Θέληση» ο τσάρος της Ρωσίας Αλέξανδρος ο Β’. Η «Λαϊκή Θέληση» ήταν μια συνωμοτική «ναρόντνικη» οργάνωση, που μαχόταν κατά της απολυταρχίας, πιστεύοντας ότι ήταν δυνατό να παρακαμφθεί ο καπιταλισμός και να οικοδομηθεί ο σοσιαλισμός μέσω μιας αγροτικής επανάστασης.

1918 Η Σοβιετική Ρωσία υπογράφει συνθήκη φιλίας και αδελφοσύνης με την επαναστατική κυβέρνηση της Φινλανδίας, όπου από τις 27/1/1918 έχει ξεσπάσει σοσιαλιστική επανάσταση και εμφύλιος πόλεμος. Μία εβδομάδα μετά, οι δυνάμεις της αντεπανάστασης στη Φινλανδία συνάπτουν με τη σειρά τους εμπορική και στρατιωτική συμφωνία με τη Γερμανία.

1923 Τίθεται σε εφαρμογή και στην Ελλάδα το νέο (Γρηγοριανό) ημερολόγιο. Η 16η Φλεβάρη αριθμήθηκε 1η του Μάρτη.

1935 Ξεσπά το αποτυχημένο βενιζελοπλαστηρικό στρατιωτικό κίνημα (πραξικόπημα) για την ανατροπή της κυβέρνησης του Λαϊκού Κόμματος του Παναγή Τσαλδάρη. Σε μια από τις δίκες που ακολούθησαν δικάστηκαν οι Στέφανος Σαράφης (τότε συνταγματάρχης), ο Ιωάννης Τσιγάντες, ο Λεωνίδας Σπαής κ.ά. Ο Στυλιανός Βολάνης (ίλαρχος) καταδικάστηκε σε θάνατο, ενώ εκτελέστηκαν οι στρατηγοί Αναστάσιος Παπούλας και Μιλτιάδης Κοιμήσης.

1936 Κηρύσσεται παμφοιτητική απεργία στην Αθήνα με αιτήματα: Τρίτη εξεταστική περίοδο, την κατάργηση του φύλλου ποιότητας, συσσίτιο, ασυλία, κλπ. Ακολουθούν σκληροί αγώνες και αιματηρές συγκρούσεις με την αστυνομία. Κατά τις συγκρούσεις αυτές, ένας φοιτητής σκοτώθηκε και πολλοί τραυματίστηκαν. Παρά την καταστολή και τη σφοδρότητα των συγκρούσεων ο αγώνας των φοιτητών κράτησε 25 μέρες, προκαλώντας κύμα αλληλεγγύης από τους μαθητές των Γυμνασίων στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις. Τελικά πρυτανεία και κυβέρνηση υποχωρούν και η απεργία λύεται ύστερα από ρητές υποσχέσεις ότι θα ικανοποιηθούν όλα τα αιτήματα των φοιτητών.

1941 Η Βουλγαρία εντάσσεται στις δυνάμεις του Άξονα (Γερμανία, Ιταλία κ.ά.).

1943 Στη Θεσσαλονίκη οι Γερμανοί εκτελούν 38 κομμουνιστές-αγωνιστές από το στρατόπεδο του «Παύλου Μελά», που κρατούνταν φυλακισμένοι και εξόριστοι πάνω από 7 χρόνια, από την περίοδο της Μεταξικής δικτατορίας.

1946 Συνέρχεται στην Αθήνα το 8ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ (1-8/3/1946). Ο Εργατικός Αντιφασιστικός Συνασπισμός (ΕΡΓΑΣ), η συνδικαλιστική παράταξη του ΕΑΜ, πετυχαίνει συντριπτική νίκη, λαμβάνοντας το 71% των ψήφων. Ο κομμουνιστής Μήτσος Παπαρήγας (μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ) εκλέγεται ΓΓ της ΓΣΕΕ. Στη Διοίκηση αναδείχθηκαν επίσης οι Γ. Δημητρίου, Κ. Θέος, Ν. Αραπατζής, Στ. Μαστρογιαννάκος, Δ. Στρατής και Ι. Καλομοίρης.

1948 Ολοκληρώνεται το μακελειό της Μακρονήσου, που ξεκίνησε στις 29 Φλεβάρη, όταν ο λόχος Ασφαλείας του στρατοπέδου άνοιξε πυρ κατά των φαντάρων που διαμαρτύρονταν για τη βίαιη συμπεριφορά των Αλφαμιτών έναντι των άρρωστων συντρόφων τους. Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του υπουργείου Στρατιωτικών στις 29/2, τα θύματα ήταν 17 νεκροί και 61 τραυματίες, όλοι «επικίνδυνοι κομμουνισταί»… Η εφημερίδα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας «Εξόρμηση» κάνει λόγο για «έγκλημα (που) ξεπερνάει σε αγριότητα και τα χιτλερικά εγκλήματα».

Ωστόσο, την επόμενη μέρα (1/3) πραγματοποιήθηκε νέο δολοφονικό πογκρόμ, ακόμα πιο φρικιαστικό, πιο εξοντωτικό και πιο ανελέητο από το προηγούμενο: Περιπολικό του Πολεμικού Ναυτικού υπό τον συνταγματάρχη Μπαϊρακτάρη και δεσμοφύλακες της Μακρονήσου βάλλει κατά των κρατουμένων. Κανείς δε γνωρίζει τον ακριβή αριθμό των νεκρών!

Ο γιατρός του Α' τάγματος Λ. Γεωργιλάκος, πολλά χρόνια αργότερα, βεβαίωσε ότι ο ίδιος πιστοποίησε το θάνατο 180 σκαπανέων, τους οποίους η διοίκηση του στρατοπέδου και τα όργανά της φόρτωσαν στο αμπάρι ενός καϊκιού. Ο καπετάνιος του καϊκιού Μ. Βονταμίτης, πριν πεθάνει, σε μαρτυρία του, κάνει λόγο για 350 νεκρούς που τους μετέφερε με δρομολόγια μακριά στον Κάβο Ντόρο, στο ξερονήσι Σαν Τζιόρτζιο, όπου «παίρνανε τους σκοτωμένους φαντάρους και τους χώνανε μέσα σε συρμάτινα δίχτυα με βαρίδια και τους φουντάρανε στο βυθό της θάλασσας»...

1949 Συνέρχεται στο Γράμμο στην Ελεύθερη Ελλάδα η 1η Συνδιάσκεψη της Πανελλαδικής Δημοκρατικής Ένωσης Γυναικών (ΠΔΕΓ), 1-3/3/1949. Σε αυτή μετείχαν 325 γυναίκες αντιπρόσωποι, καθώς και οι εκπρόσωποι 7 αδελφών γυναικείων οργανώσεων (Πολωνίας, Γαλλίας, Ρουμανίας, Τσεχοσλοβακίας, Ουγγαρίας, Βουλγαρίας και Αλβανίας). Η 1η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη της ΠΔΕΓ θα μείνει στην ιστορία ως ένας από τους σημαντικότερους σταθμούς στην ανάπτυξη του γυναικείου κινήματος της χώρας μας.

1952 Το Στρατοδικείο καταδικάζει σε θάνατο τους 8 από τους 29 συνολικά κατηγορούμενους με το νόμο 375/1936 («για κατασκοπία») κομμουνιστές στη δίκη Μπελογιάννη. Σε θάνατο καταδικάστηκαν οι Νίκος Μπελογιάννης, Ηλίας Αργυριάδης, Δημήτρης Μπάτσης, Έλλη Ιωαννίδου, Τάκης Λαζαρίδης, Νίκος Καλούμενος, Χαράλαμπος Τουλιάτος και Μιλτιάδης Μπισμπιάνος. Από αυτούς οι 4 εκτελέστηκαν στις 30/3 (Μπελογιάννης, Αργυριάδης, Καλούμενος, Μπάτσης).

1958 Αρχίζει να εκπέμπει η «Φωνή της Αλήθειας», ο ραδιοσταθμός που την εποχή της πολιτικής προσφυγιάς μετέδιδε από το εξωτερικό με ευθύνη του ΚΚΕ.

1959 Ο Μακάριος επιστρέφει στην Κύπρο έπειτα από 3χρονη εξορία του στις Σεϊχέλες από τον βρετανικό ιμπεριαλισμό.

1966 Το σοβιετικό μη επανδρωμένο διαστημόπλοιο «Βενέρα 3» πραγματοποιεί την πρώτη στην ιστορία της ανθρωπότητας προσεδάφιση σε άλλον πλανήτη (Αφροδίτη).

Σαν σήμερα... 28 Φλεβάρη

380 Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Θεοδόσιος αναγνωρίζει ως επίσημη θρησκεία του κράτους το χριστιανισμό.

1770 Ο Θεόδωρος Ορλόφ καταπλέει στη Μάνη και παρακινεί τους κατοίκους της να εξεγερθούν κατά των Τούρκων («Ορλοφικά»). Η εξέγερση, της οποίας ηγήθηκαν οι χριστιανοί κοτζαμπάσηδες της Πελοποννήσου, αφορίστηκε από το Πατριαρχείο και κατεστάλη από τις οθωμανικές δυνάμεις.

1919 Οι επαναστατημένοι Γερμανοί εργάτες κηρύσσουν τη Σοβιετική Δημοκρατία στην πόλη του Μπράουνσβιγκ.

1921 Στο Βόλο με την καθοδήγηση του ΣΕΚΕ (Κ) κηρύσσεται πανεργατική απεργία και οργανώνεται παλλαϊκό συλλαλητήριο ενάντια στον κίνδυνο του θανάτου από την πείνα. Επί δύο μέρες ο λαός κυριαρχεί στην πόλη. Η κυβέρνηση στέλνει στρατό και χτυπά τους εργαζόμενους. Πολλοί συλλαμβάνονται και φυλακίζονται. Ανάμεσά τους και ο Α. Μπεναρόγια.

1953 Υπογράφεται στην Άγκυρα Σύμφωνο Φιλίας και Συνεργασίας Ελλάδας - Τουρκίας - Γιουγκοσλαβίας.

1957 Ο Γεώργιος Παπανδρέου και ο Σοφοκλής Βενιζέλος αποφασίζουν την ανασυγκρότηση του Κόμματος Φιλελευθέρων.

1968 Ο Ανδρέας Παπανδρέου ανακοινώνει στη Στοκχόλμη τη δημιουργία του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος (ΠΑΚ).

1977 Με απεργία των εμποροϋπαλλήλων αρχίζει η πειραματική εφαρμογή του συνεχούς ωραρίου λειτουργίας των καταστημάτων της Αθήνας, τα οποία παραμένουν ανοιχτά από τις 9 π.μ. έως τις 5.30 μ.μ. μέχρι τις 15 του Μάη.

1979 Δεκαπέντε εκατομμύρια παιδιά πέθαναν από ασιτία το 1978 στις μη ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λ. Αμερικής. Τα δέκα εκατομμύρια από αυτά θα ζούσαν, αν είχαν γεννηθεί στις ΗΠΑ ή στην Ευρώπη. Αυτές τις μακάβριες στατιστικές αποκαλύπτει ειδική εκπρόσωπος του ΟΗΕ, η οποία επισκέπτεται την Ελλάδα στο πλαίσιο του «Διεθνούς Έτους Παιδιού».

1986 Ο Σουηδός πρωθυπουργός Ούλοφ Πάλμε δολοφονείται από άγνωστο άνδρα, ενώ περπατούσε με τη σύζυγό του σε δρόμο της Στοκχόλμης. Μυστηριώδης οργάνωση που αναλαμβάνει την ευθύνη αναφέρει ότι «η εξήγηση πρέπει να αναζητηθεί στα βιβλία της Ιστορίας».

   


Σαν σήμερα... 27 Φλεβάρη

1902 Γεννιέται ο Αμερικανός συγγραφέας Τζον Στάινμπεκ. Έργα του: «Τα σταφύλια της Οργής», «Άνθρωποι και Ποντίκια» κ.ά.
1905 Ο ιαπωνικός στρατός απωθεί τα ρωσικά στρατεύματα στη Μαντζουρία και περνάει τον ποταμό Σα (Ρωσοϊαπωνικός Πόλεμος, 1904-1905).
1933 Τη νύχτα της 26ης προς 27 Φλεβάρη οι ναζί προχωρούν στην προβοκάτσια κατά των κομμουνιστών με τον εμπρησμό του γερμανικού κοινοβουλίου (Ράιχσταγκ). Δυο μέρες αργότερα αναστέλλονται όλα τα άρθρα του Συντάγματος και η εξουσία παραδίδεται απολύτως στον Χίτλερ και τους ναζί. Χιλιάδες κομμουνιστές θα συλληφθούν, θα φυλακισθούν και θα σταλούν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης τους επόμενους μήνες. Στις 3 Μάρτη θα συλληφθεί και ο ΓΓ του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος Έρνστ Τέλμαν, ο οποίος και φυλακίστηκε με την κατηγορία για τον εμπρησμό του Ράιχσταγκ. Στη συνέχεια οι ναζί οργάνωσαν μια απίστευτη σκευωρία σε βάρος του Βούλγαρου κομμουνιστή ηγέτη Γκεόργκι Δημητρώφ, τον οποίο κατηγόρησαν ως κυρίως υπεύθυνο για τον εμπρησμό. Η δίκη του Δημητρώφ και των συντρόφων του άρχισε το Σεπτέμβρη του 1933 στη Λειψία. Το δικαστήριο, κάτω από την πίεση της παγκόσμιας εκστρατείας, αναγκάστηκε να αθωώσει τον Δημητρώφ. Η χιτλερική δικαστική σκηνοθεσία τελείωσε με επαίσχυντη αποτυχία.
1939 Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ θέτει εκτός νόμου τις καθιστικές διαμαρτυρίες των εργαζομένων στις απεργίες με το αιτιολογικό ότι παραβιάζουν τα δικαιώματα των ιδιοκτητών των επιχειρήσεων.
1939 Οι κυβερνήσεις της Γαλλίας και της Βρετανίας αναγνωρίζουν τη φασιστική κυβέρνηση του Φράνκο.
1943 Πεθαίνει ο μεγάλος Έλληνας ποιητής Κωστής Παλαμάς. Η κηδεία του, που έλαβε χώρα την επόμενη μέρα, μετατρέπεται σε διαδήλωση κατά της Γερμανικής Κατοχής. Χιλιάδες άνθρωποι ξεχύνονται στους δρόμους της Αθήνας. Μία ομάδα διασπά τον αστυνομικό κλοιό και καταστρέφει το γραφείο του κατοχικού πρωθυπουργού στη Βουλή. Μια άλλη, αφού υπερφαλαγγίζει τους Ιταλούς καραμπινιέρους, πυρπολεί το υπουργείο Εργασίας, όπου είχε γίνει ο προπαρασκευαστικός σχεδιασμός για την επιστράτευση. Κατά τις συγκρούσεις, τρεις διαδηλωτές σκοτώνονται και τριάντα τραυματίζονται σοβαρά.
1948 Ομαδικές δολοφονικές επιθέσεις στη Μακρόνησο, κατά τις οποίες σκοτώνονται 17 και τραυματίζονται 61 φαντάροι. Άλλοι 250 παραπέμπονται στο στρατοδικείο.
1952 Πεθαίνει ο τέως δικτάτορας και στρατιωτικός Θεόδωρος Πάγκαλος.
1959 Η ΚΕ του ΚΚΕ καταγγέλλει τις Συμφωνίες της Ζυρίχης και Λονδίνου που οδήγησαν στη δημιουργία τυπικά ανεξάρτητης Δημοκρατίας της Κύπρου. Η ίδρυση του κυπριακού κράτους, ως προϊόν ενδοκαπιταλιστικών συμβιβασμών, με την παρουσία των βρετανικών βάσεων, στρατευμάτων τριών κρατών και το διαχωρισμό στα τοπικά όργανα των Ελληνοκυπρίων από τους Τουρκοκυπρίους, ουσιαστικά υπονόμευε από την αρχή την ενότητα της Κύπρου, δημιουργούσε δηλαδή προϋποθέσεις διχοτόμησης, ακόμα και διπλής ένωσης. Το περιεχόμενο των Συμφωνιών της Ζυρίχης και του Λονδίνου, με τις οποίες τρία κράτη (Ελλάδα, Τουρκία, Βρετανία) γίνονταν «εγγυητές» της ανεξαρτησίας μιας άλλης χώρας, δεν μπόρεσε να αποτελέσει ένα μόνιμο συμβιβασμό. Έτσι, μετά από μια ολιγόχρονη ανάπαυλα, ακολούθησε νέα φάση όξυνσης των εσωτερικών και εξωτερικών αντιθέσεων στην Κύπρο.
1991 Η επιχείρηση «Καταιγίδα της Ερήμου» εναντίον του Ιράκ, όπως δηλώνει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους, θα συνεχιστεί «μέχρις εσχάτων».

Σαν σήμερα... 26 Φλεβάρη

1802 Γεννιέται ο Γάλλος συγγραφέας Βίκτωρ Ουγκώ.
1896 Γεννιέται ο επαναστάτης μπολσεβίκος Αντρέι Ζντάνοφ. Μεταξύ άλλων, διετέλεσε Β’ Γραμματέας του Κόμματος των Μπολσεβίκων-ΚΚΣΕ (1941-1948) και Πρόεδρος της Σοβιετικής Ένωσης (1946-1947).
1911 Η συζήτηση στην Αναθεωρητική Βουλή για τη γλώσσα στην οποία θα γραφεί το Σύνταγμα της Ελλάδας προκαλεί μεγάλης έκτασης συγκρούσεις. Οι καθηγητές και οι φοιτητές της Φιλοσοφικής πρωτοστατούν υπέρ της καθαρεύουσας.
1913 Ο Ελληνικός Στρατός ολοκληρώνει την απελευθέρωση της Ηπείρου (Α’ Βαλκανικός Πόλεμος).
1942 Δραπετεύει από τις φυλακές της Τρίπολης ο Νίκος Πλουμπίδης, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, που αναλαμβάνει την καθοδήγηση της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας του ΚΚΕ.
1973 Ένας εκδότης και δέκα δημοσιογράφοι καλούνται από το ανώτατο δικαστήριο των ΗΠΑ να καταθέσουν για το «σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ» (την παρακολούθηση των γραφείων του Δημοκρατικού Κόμματος από τις μυστικές υπηρεσίες).
1973 Οι κάτοικοι του Καματερού διαμαρτύρονται για την απόφαση της Χούντας να απαλλοτριώσει τα χωράφια τους. Διαμαρτυρία του ΚΚ Γαλλίας για την τρομοκρατία της Χούντας κατά των φοιτητών. Η Διεθνής Ένωση Δημοσιογράφων ζητά να αφεθούν ελεύθεροι όλοι οι δημοσιογράφοι πολιτικοί κρατούμενοι.
1980 Η Αίγυπτος και το Ισραήλ αποκαθιστούν τις μεταξύ τους διπλωματικές σχέσεις. Τίθεται τέρμα στην εμπόλεμη κατάσταση μεταξύ των δύο κρατών, η οποία διήρκεσε τριάντα χρόνια.
1986 Πεθαίνει η Αμαλία Φλέμινγκ, σύζυγος και επιστημονική συνεργάτιδα του μεγάλου Βρετανού επιστήμονα Αλεξάντερ Φλέμινγκ που ανακάλυψε την πενικιλίνη.
1993 Συγκλονίζεται από έκρηξη βόμβας το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου στη Νέα Υόρκη. Από την έκρηξη χάνουν τη ζωή τους πέντε άτομα και δεκάδες τραυματίζονται.

Σαν σήμερα... 25 Φλεβάρη

1890 Γεννιέται ο Βιατσεσλάβ Μόλοτοφ, ηγετικό στέλεχος του Κόμματος των Μπολσεβίκων (μέλος του ΠΓ της ΚΕ από το 1926 έως το 1957). Μεταξύ άλλων, διετέλεσε Πρόεδρος του Συμβουλίου των Επιτρόπων του Λαού – δηλαδή της σοβιετικής κυβέρνησης (1930-1941) - καθώς και υπουργός Εξωτερικών της ΕΣΣΔ (1939-1949 και 1953-1956).
1899 Πεθαίνει ο Πολ Τζούλιους Ρόιτερ, Γερμανός δημοσιογράφος, ανταποκριτής και μεταφραστής, που εγκαταστάθηκε στην Αγγλία (1851). Το 1850 ίδρυσε το ειδησεογραφικό πρακτορείο που φέρει το όνομά του, ξεκινώντας μια ταχυδρομική υπηρεσία με περιστέρια, η οποία κάλυπτε την απόσταση Άαχεν - Λονδίνο.
1915 Στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ο στόλος της Αντάντ αποβιβάζει στρατό και κυριεύει τη Λήμνο. Οι Αγγλογάλλοι χρησιμοποιούν το ελληνικό νησί ως ορμητήριο, προκειμένου να πραγματοποιήσουν απόβαση στη χερσόνησο της Καλλίπολης.
1921 Η Γεωργία ανακηρύσσεται Σοσιαλιστική Σοβιετική Δημοκρατία.
1946 Στο θέατρο Αργυροπούλου συνέρχεται η πρώτη μετά τη Βάρκιζα Γενική Συνέλευση των αγωνιστών του ΕΛΑΣ, στην οποία παίρνουν μέρος 5.000 ΕΛΑΣίτες.
1948 Τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού Θεσσαλίας μπαίνουν στον Αλμυρό και την Ευξεινούπολη.
1954 Έχοντας ανατρέψει τον πρώτο πρόεδρο της Αιγυπτιακής Δημοκρατίας συνταγματάρχη, Μοχάμετ Ναγκίμπ, ο συνταγματάρχης Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ γίνεται πρωθυπουργός της Αιγύπτου. Η προσέγγισή του με τη Σοβιετική Ένωση και πολιτικές όπως η εθνικοποίηση της διώρυγας του Σουέζ (που έως τότε βρισκόταν υπό βρετανικό έλεγχο) προκάλεσαν την ένοπλη επέμβαση της Βρετανίας, της Γαλλίας και του Ισραήλ (Κρίση Σουέζ 29/10-7/11/1956). Μεταξύ άλλων, ο Νάσερ διετέλεσε επικεφαλής του λεγόμενου «Κινήματος των Αδεσμεύτων» (1964-1970).
1956 Δεύτερη συνάντηση του Νίκου Ζαχαριάδη με τη Διεθνή Επιτροπή των 6 Κομμουνιστικών Κομμάτων που ανέλαβαν να παρέμβουν στο ΚΚΕ στη διάρκεια του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ. Οι τοποθετήσεις του Ν. Ζαχαριάδη είχαν αυτοκριτικό χαρακτήρα, αλλά και αποφασιστικότητα στην υπεράσπιση της γραμμής και της δράσης του ΚΚΕ από το μηδενισμό. Ανέδειξαν πως ο ένοπλος αγώνας του ΚΚΕ είχε επιλεγεί σε συνεννόηση με τα αδελφά γειτονικά κόμματα και το ΚΚΣΕ. Βεβαίως, ανέδειξαν και την αντιφατικότητα, αλλά και τις δυσκολίες στην έκβαση του ένοπλου ταξικού αγώνα που διεξαγόταν στην Ελλάδα, σε σχέση με το διεθνή συσχετισμό δυνάμεων. Έτσι, χωρίς να υποτιμώνται τα εσωτερικά λάθη και οι αδυναμίες στην έκβαση της πάλης του ΔΣΕ, αναδείχθηκε και η σχέση τους με τις αντιφάσεις και δυσκολίες που διαμορφώνονταν στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, την οπορτουνιστική επίδραση στο κίνημα της Γιουγκοσλαβίας που επηρέαζε σημαντικά το συσχετισμό δυνάμεων στην περιοχή. Η Διεθνής Επιτροπή δεν παραδέχτηκε αυτή τη σχέση.
1968 Ο Μακάριος επανεκλέγεται πρόεδρος της Κύπρου.
1973 Μέσα σε κλίμα έντονης τρομοκρατίας και με τους όρους της χούντας πραγματοποιείται το 17ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ. Το Συνέδριο κατήγγειλε η Ενιαία Αντιδικτατορική Συνδικαλιστική Κίνηση (ΕΣΑΚ).
1986 Υπό την πίεση έντονων μαζικών λαϊκών αντιδράσεων ο δικτάτορας των Φιλιππίνων Φερδινάνδος Μάρκος εγκαταλείπει τη χώρα με ελικόπτερο των ΗΠΑ.

 Σαν σήμερα... 24 Φλεβάρη 

1847 Στον απόηχο της οικονομικής κρίσης του 1847 χιλιάδες εργάτες του Παρισιού εξεγείρονται. Επεμβαίνει ο στρατός και στήνονται οδοφράγματα. Ο βασιλιάς της Γαλλίας παραιτείται από τον θρόνο του και καταφεύγει στην Αγγλία.
1848 Κυκλοφορεί το «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος». Το πρώτο προγραμματικό κείμενο του επιστημονικού κομμουνισμού και το πρώτο Πρόγραμμα μιας διεθνούς κομμουνιστικής οργάνωσης, όπου για πρώτη φορά αναπτύχθηκαν συστηματικά και ολοκληρωμένα όλα τα συστατικά μέρη της θεωρίας του Μαρξ και του Ένγκελς. «Στο έργο αυτό -έγραψε ο Λένιν- διατυπώνεται με μεγαλοφυή καθαρότητα και λαμπρότητα η καινούρια κοσμοθεωρία, ο συνεπής υλισμός που αγκαλιάζει και τον τομέα της κοινωνικής ζωής, η διαλεκτική, σαν η πιο ολόπλευρη και βαθιά θεωρία για την εξέλιξη, η θεωρία για την ταξική πάλη και για τον κοσμοϊστορικό επαναστατικό ρόλο του προλεταριάτου να δημιουργήσει την καινούρια κομμουνιστική κοινωνία».
Το Μανιφέστο τελειώνει με ένα φλογερό κάλεσμα των εργατών όλου του κόσμου, στον αγώνα για το γκρέμισμα του καπιταλισμού και για τη νίκη του κομμουνισμού: «Οι κυρίαρχες τάξεις ας τρέμουν μπροστά στην κομμουνιστική επανάσταση! Οι προλετάριοι δεν έχουν να χάσουν τίποτα άλλο εκτός από τις αλυσίδες τους. Αλλά θα κερδίσουν όλο τον κόσμο. ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΟΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ, ΕΝΩΘΕΙΤΕ!».
Η έκδοση του «Μανιφέστου του Κομμουνιστικού Κόμματος», όπου ο μαρξισμός για πρώτη φορά παρουσιάζεται σαν μια ενιαία συστηματική κοσμοθεωρία, ήταν ένα γεγονός τεράστιας ιστορικής σημασίας. Στο έργο αυτό συνοψίζεται η ανάπτυξη του μαρξισμού από τα 1840 έως τα 1850. Η γέννηση του μαρξισμού -της καινούριας επαναστατικής κοσμοθεωρίας- ήταν μια πραγματική επανάσταση στην εξέλιξη της επιστήμης και στην ιστορία της κοινωνικής σκέψης.
1919 Οι επαναστατημένοι Γερμανοί εργάτες κηρύσσουν τη Σοβιετική Δημοκρατία στην πόλη του Άουγκσπουργκ.
1920 Ιδρύεται το Ναζιστικό κόμμα της Γερμανίας, η βασική δύναμη κρούσης του γερμανικού ιμπεριαλισμού ενάντια στη Σοβιετική Ένωση και τους λαούς.
1924 Ύστερα από φυλάκιση δύο χρόνων ο Μαχάτμα Γκάντι (ηγετική μορφή του εθνικού κινήματος για την ινδική ανεξαρτησία και εμπνευστής της μεθόδου παθητικής αντίστασης χωρίς τη χρήση βίας έναντι των καταπιεστών) αφήνεται ελεύθερος.
1931 Δημοσιεύεται στον «Ριζοσπάστη» γράμμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς προς την ΚΕ του ΚΚΕ, στο οποίο προτείνεται το σταμάτημα κάθε συζήτησης-διαπάλης μέσα στο Κόμμα ωσότου εξετασθεί η ουσία των διαφωνιών και να μην παρθεί έως τότε κανένα καταστατικό μέτρο κατά των διαφωνούντων. Το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ χαιρετίζει την απόφαση της ΚΔ.
1943 Με την καθοδήγηση του ΕΑΜ Αθήνας κηρύσσεται απεργία των εργατών, υπαλλήλων, μαθητών και πραγματοποιείται μεγάλη διαδήλωση στην Αθήνα με συμμετοχή 100.000 λαού για την επιβίωση και την ματαίωση της πολιτικής επιστράτευσης. Η ορμή του λαού ήταν ασυγκράτητη εκείνη τη μέρα, όπως άλλωστε και τις επόμενες. Ομάδες διαδηλωτών εισέβαλαν στα παλαιά ανάκτορα και κατέκλυσαν τα κυβερνητικά γραφεία, ενώ ο κύριος όγκος της διαδήλωσης κατευθύνθηκε στο υπουργείο Εργασίας, που τότε ήταν στη διασταύρωση των οδών Μπουμπουλίνας και Τοσίτσα. Όταν έφτασε έξω από το υπουργείο Εργασίας μίλησαν αντιπρόσωποι του ΕΑΜ. Ανάμεσά τους και η ΕΠΟΝίτισσα Νίκη (πριν μία μέρα είχε ιδρυθεί η ΕΠΟΝ), που ενθουσίασε τους νέους. Μετά τις ομιλίες οι διαδηλωτές κατέλαβαν το υπουργείο κι έβαλαν φωτιά στα αρχεία του με τους καταλόγους των υποψηφίων προς επιστράτευση. Αυτό ήταν η αρχή. Την άλλη ημέρα το πρωί ο «Ριζοσπάστης» σε έκτακτη έκδοσή του καλούσε το λαό να συνεχίσει τον αγώνα για να ματαιώσει τον κίνδυνο της πολιτικής επιστράτευσης.
1944 Στις Βίγλες της Μεγαλόπολης οι Γερμανοί εκτελούν 204 ομήρους, που κρατούνταν στις φυλακές της Τρίπολης
1948 Τμήματα του ΔΣΕ Πελοποννήσου μπαίνουν στο Αίγιο. Μάχη του ΔΣΕ στο Μυτιληνιό Σάμου.
1953 Αρχίζει στο Αναθεωρητικό Στρατοδικείο η δίκη των αεροπόρων. Νέες αποκαλύψεις για τα βασανιστήρια που υπέστησαν προκειμένου να «ομολογήσουν». Το Αναθεωρητικό επικύρωσε ουσιαστικά την απόφαση του Αεροδικείου.
1965 Συνέρχεται η 8η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (24/2-1/3/1965). Η Ολομέλεια αυτή, αν και επέμεινε στο θέμα της ντε φάκτο νομιμοποίησης του ΚΚΕ, δεν πήρε ταυτόχρονα και τα απαραίτητα μέτρα για ένα τόσο σοβαρό εγχείρημα. Το κυριότερο ήταν ότι δεν αναθεώρησε την απόφαση του 1958 για τη διάλυση των κομματικών οργανώσεων και δεν προχώρησε στη λήψη απόφασης δημιουργίας μαζικών παράνομων κομματικών οργανώσεων. Η επέκταση των κομματικών στηριγμάτων σε καμία περίπτωση δεν απαντούσε στο πρόβλημα, ενώ ακόμα και αυτή υπονομεύτηκε στην πράξη από καθοδηγητικά στελέχη του Κόμματος, που είτε δούλευαν στην ΕΔΑ είτε δρούσαν μόνο στο πλαίσιο του ΚΚΕ.
2008 Ο Φιντέλ Κάστρο αποσύρεται από την ηγεσία της Κούβας ύστερα από 50 περίπου χρόνια.

 Σαν σήμερα... 23 Φλεβάρη
 

1440 Ο Ιωάννης Γουτεμβέργιος παρουσιάζει την εφεύρεσή του: Την τυπογραφία.

1918 Μέρα του Κόκκινου Στρατού. Είχε προηγηθεί Διάταγμα της Προσωρινής Εργατοαγροτικής Κυβέρνησης (Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού) στις 18/1/1918 για τη δημιουργία του Κόκκινου Στρατού Εργατών-Αγροτών σε εθελοντική βάση. Οι πρώτες μονάδες του νέου επαναστατικού στρατού διακρίθηκαν αμέσως στη μάχη κατά των Γερμανών στις τοποθεσίες Νάρβα και Πσκοβ. Η ημέρα που δόθηκαν αυτές οι μάχες ορίστηκε τιμητικά ως Μέρα του Κόκκινου Στρατού. Δείτε ΕΔΩ βίντεο στο youtube με πλάνα από ντοκιμαντέρ για τον Κόκκινο Στρατό.

1943 Ιδρύεται η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ). Η θρυλική ΕΠΟΝ, με την καθοριστική συμβολή της ΟΚΝΕ και με σημαία το «Πολεμάμε και τραγουδάμε», συσπείρωσε πάνω από 600.000 περήφανα νιάτα που την περίοδο της Κατοχής εντάχθηκαν στις γραμμές της, πρόσφερε πάνω από 32.000 ως αντάρτες μαχητές στον αγώνα και πάνω από 1.300 παιδιά της έπεσαν στα πεδία των μαχών. Στην ιδρυτική συνδιάσκεψη της ΕΠΟΝ που έλαβε χώρα στην Αθήνα μετείχαν οι εξής οργανώσεις νέων: Η «Αγροτική Νεολαία Ελλάδος», η «Ενιαία Εθνικοαπελευθερωτική Εργατοϋπαλληλική Νεολαία», η «Ενιαία Μαθητική Νεολαία», η «Ένωση Νέων Αγωνιστών Ρούμελης», ο «Θεσσαλικός Ιερός Λόχος», η «Λαϊκή Επαναστατική Νεολαία», η «Λεύτερη Νέα», η «Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδος» (ΟΚΝΕ), η «Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδος» και η «Φιλική Εταιρεία Νέων».

1944 Τμήμα του μηχανικού του ΕΛΑΣ Νοτίου Ολύμπου ανατινάζει την ταχεία γερμανική αμαξοστοιχία αρ. 53, με αποτέλεσμα το θάνατο 450 Γερμανών, εκ των οποίων το 1/3 ήταν αξιωματικοί.

1948 Τμήματα του ΔΣΕ Πελοποννήσου μπαίνουν στο Γύθειο και απελευθερώνουν από τις φυλακές 25 πολιτικούς κρατούμενους.

1966 Πραγματοποιείται η πρώτη δοκιμαστική τηλεοπτική εκπομπή του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ) με δίωρο πρόγραμμα, που περιλαμβάνει διεθνές δελτίο ειδήσεων, καλλιτεχνικά νέα, ντοκιμαντέρ και παρακολουθείται από χιλιάδες Αθηναίους, οι οποίοι συνωθούνται μπροστά στις προθήκες των καταστημάτων ηλεκτρικών ειδών, που εκθέτουν δέκτες τηλεοράσεων.

1966 Ολοκληρώνεται νέο πραξικόπημα, το 15ο από το 1949, στη Συρία, από τους κόλπους του κόμματος Μπάαθ. Στην εξουσία έρχεται ο Σαλάχ Τζαντίντ.

1981 Στις 6.20 το απόγευμα, μέσα στην αίθουσα της ισπανικής Βουλής εκδηλώνεται το πραξικόπημα - οπερέτα με επικεφαλής τον αντισυνταγματάρχη της Πολιτοφυλακής Αντόνιο Τεχέρο, που ανεβαίνει στο βήμα και κολλά το περίστροφό του στον κρόταφο του προέδρου του Κοινοβουλίου. Μετά από λίγες ώρες οι πλήρως απομονωμένοι πραξικοπηματίες παραδίδονται.

1983 Το μικρό επιβατηγό οχηματαγωγό «Χρυσή Αυγή», της εταιρείας Πολέμη, ναυαγεί μεταξύ Εύβοιας και Άνδρου. Οι 24 από τους 37 επιβάτες και μέλη του πληρώματος χάνουν τη ζωή τους.

Σαν σήμερα... 20 Φλεβάρη

1905 Διενεργούνται βουλευτικές εκλογές. Οι Δεληγιαννικοί κερδίζουν 142 έδρες, έναντι 78 των Θεοτοκικών, 13 των Ζαϊμικών και 2 ανεξαρτήτων. Ο Θεόδωρος Δεληγιάννης αναλαμβάνει πρωθυπουργός για τελευταία φορά.

1925 Η αγγλική Βουλή επικυρώνει το αγγλοϊταλικό σύμφωνο, με το οποίο η Αγγλία αναγνωρίζει την κατοχή της Δωδεκανήσου από την Ιταλία.

1946 Παρά τις μεθοδεύσεις του αστικού κράτους, του εργοδοτικού συνδικαλισμού αλλά και των ξένων συνδικαλιστών που ήρθαν στην Ελλάδα για να «εποπτεύσουν» την άλωση του συνδικαλιστικού κινήματος, στις εκλογές για την ανάδειξη της διοίκησης του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, το ψηφοδέλτιο του Εργατικού Αντιφασιστικού Συνασπισμού (ΕΡΓΑΣ) συγκεντρώνει μεγάλη πλειοψηφία. Η νίκη στο ΕΚΘ δεν ήταν η μόνη. Ανάλογα ήταν τα αποτελέσματα σε όλα τα μεγάλα βιομηχανικά κέντρα, στην Αθήνα, τον Πειραιά, κ.α. Στη συνέχεια οι δυνάμεις της αντίδρασης θα εκτόπιζαν βίαια τις δημοκρατικά εκλεγμένες ηγεσίες των συνδικάτων, φυλακίζοντας, εξορίζοντας –ακόμα και δολοφονώντας- τους κομμουνιστές και άλλους ΕΑΜίτες συνδικαλιστές.

1947 Το Πρωτοδικείο Αθηνών με τον Α.Ν. 509 /1947 θέτει την ΕΠΟΝ εκτός νόμου και αποφασίζει τη διάλυσή της. Μεγάλο τμήμα των μελών και στελεχών της πέρασαν στον ένοπλο αγώνα και συνέβαλαν στη συγκρότηση και τον ηρωικό αγώνα του «Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας» (ΔΣΕ), την περίοδο 1946 -1949. Χιλιάδες ήταν οι ΕΠΟΝίτες που οδηγήθηκαν στις φυλακές, τις εξορίες, που δολοφονήθηκαν από όργανα του αστικού κράτους.

1949 Δολοφονείται από τις αρχές του αστικού κράτους ο κομμουνιστής ηγέτης, συνδικαλιστής και πρωτοπόρος αγωνιστής του ελληνικού εργατικού κινήματος Μήτσος Παπαρήγας. Ο Μήτσος Παπαρήγας υπήρξε ο πρώτος κομμουνιστής γραμματέας της ΓΣΕΕ, από το 8ο Συνέδριο της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας, το 1946, όπου τον είχαν εκλέξει αντιπρόσωπό τους οι εργάτες του Βόλου.

1962 Κατά χιλιάδες εγκαταλείπουν την Αίγυπτο οι Ελληνες και οι άλλοι ξένοι, μετά τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση του Νάσερ για την εθνικοποίηση των ξένων τραπεζών και επιχειρήσεων, αλλά και τον έλεγχο στα περιουσιακά στοιχεία των αλλοδαπών.

1967 Συναυλία του Μάνου Λοΐζου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, όπου παρουσιάζει τα «Νέγρικα Τραγούδια»

1968 Στον απόηχο της 12ης Πλατιάς Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ, όπου επήλθε ρήξη με τις δυνάμεις του οπορτουνισμού-αναθεωρητισμού, οι επικεφαλής της φραξιονιστικής ομάδας Παρτσαλίδης, Ζωγράφου και Δημητρίου ανακοινώνουν τη δημιουργία της λεγόμενης «Ενωτικής ΚΕ του ΚΚΕ»

1968 Σε σωρούς ερειπίων μετατρέπονται όλα σχεδόν τα σπίτια του Αϊ Στράτη, ο οποίος ισοπεδώνεται από καταστρεπτικό σεισμό. Οι νεκροί φτάνουν τους 20 και οι τραυματίες τους 18, ενώ άστεγες μένουν και οι 220 οικογένειες του νησιού. Η εικόνα της ολοκληρωτικής καταστροφής συμπληρώνεται από τα 5.000 νεκρά αιγοπρόβατα και τα 400 βοοειδή, που επίσης θάβονται κάτω από τα χώματα.

1973 Παρά την τρομοκρατία της Χούντας, η Ομοσπονδία Εργατών Κεραμοποιών-Πλινθοποιών, Αγγειοπλαστών Ελλάδας αποφασίζει απεργία διαρκείας. Συνεχίζουν τις κινητοποιήσεις τους οι φοιτητές. 24 Έλληνες και 135 Γάλλοι άνθρωποι του πνεύματος εκφράζουν από το Παρίσι την αλληλεγγύη τους προς τους αγωνιζόμενους φοιτητές και καθηγητές της Ελλάδας.

Σαν σήμερα... 19 Φλεβάρη

1473 Γεννιέται ο Νικόλαος Κοπέρνικος, Πολωνός αστρονόμος, που εισηγήθηκε τη θεωρία του ηλιοκεντρικού συστήματος.

1844 Στον απόηχο της εξέγερσης της 3ης του Σεπτέμβρη 1843 με κύριο αίτημα τη θέσπιση Συντάγματος, επιδίδεται στον Βασιλιά το εγκριθέν από τη Γ’ Εθνοσυνέλευση (8/11/1943-18/3/1944) σχέδιο Συντάγματος, το οποίο και τελικά ψηφίζεται στο σύνολό του (4/3/1944) μεταβάλλοντας το πολίτευμα σε Συνταγματική Μοναρχία.

1879 Στη Σύρο, ένα από τα πρώτα βιομηχανικά κέντρα της Ελλάδας, έχει ξεσπάσει οικονομική κρίση, πυροδοτώντας σειρά απεργιακών-κοινωνικών αγώνων, σημαντική συμβολή στις οποίες έχουν και οι σοσιαλιστές. Σε απεργία κατεβαίνουν οι αρτοποιοί, οι οινοπώλες, οι εργάτες των ναυπηγείων, κ.α. Στις 19/2 ξεκινά η απεργία των εργατών των βυρσοδεψείων, η οποία υπήρξε από τις πιο δυναμικές. Συνολικά τα αιτήματα των εργατών των βυρσοδεψείων ήταν: Αύξηση των μεροκάματων κατά 27%, πληρωμή σε νόμισμα με βάση τη βασιλική διατίμηση, κατάργηση της κουτουράδας (κατ' αποκοπή εργασία), εξασφάλιση εργασίας για όλους τους εργάτες, ελάττωση των ωρών εργασίας και κατάργηση της δίωρης απασχόλησης της Κυριακής που ήταν αγγαρεία γιατί δεν πληρωνόταν. Έγινε προσπάθεια να δουλέψουν τα βυρσοδεψεία με απεργοσπάστες που όμως απέτυχε, υπήρξε σύγκρουση με την αστυνομία και ενίσχυση των δυνάμεων καταστολής με μεταφορά από την Αθήνα 50 σκαπανέων, πραγματοποιήθηκαν συλλήψεις, εντάθηκε η τρομοκρατία αλλά το απεργιακό κίνημα δεν υποχώρησε και μετά από μία βδομάδα αγώνων κατάφερε να επιβάλει τα αιτήματά του. Μόλις όμως οι εργάτες σταμάτησαν την απεργία κι επέστρεψαν στη δουλειά τους, οι εργοδότες «δεχθέντες κατ' εκλογήν τους αναγκαιούντας εργάτας, απέβαλλον τους λοιπούς. Ούτω μέγας αριθμός εργατών, μείνας άεργος, εξεπατρίσθη εις Κωστάντζαν, Οδησσόν, Χίον και Αλεξάνδρειαν». Παρά την κατάληξη που είχε το απεργιακό κίνημα της Σύρου το 1879, σε λίγο οι απεργίες θα κατέκλυζαν την Ελλάδα. Η εργατική τάξη έκανε τα πρώτα της βήματα στην ταξική πάλη.

1916 Πεθαίνει ο Ερνστ Μαχ, αυστριακός φυσικός και φιλόσοφος, με σημαντικό έργο στην οπτική και τη μηχανική.

1922 Πραγματοποιείται η πρώτη Συνδιάσκεψη του ΣΕΚΕ (Κ) στην οποία γίνεται προσπάθεια αναθεώρησης της επαναστατικής γραμμής του Κόμματος. Επικρατούν οι οπορτουνιστικές-σοσιαλδημοκρατικές απόψεις. Η Συνδιάσκεψη υιοθετεί τη θέση περί «ανάγκης μακράς και νομίμου υπάρξεως» του Κόμματος, που σήμαινε παραίτηση από την επαναστατική πάλη και επαναστατική διαπαιδαγώγηση των μελών του, καθώς και απαράδεκτες υποχωρήσεις χάριν της «νομιμότητάς» του. Επίσης αποφάσισε την «Ευρύτατη συμμετοχή του Κόμματος εις όλους τους κοινοβουλευτικούς αγώνες και οργανισμούς», καταλήγοντας στη διαπίστωση πως η «εκλογική επιτυχία του, έστω και περιορισμένη, θ’ ανυψώσει το Κόμμα εις την συνείδησιν της τάξεως και θα διευκολύνει την γενικοτέραν συγκέντρωσιν και οργάνωσιν του προλεταριάτου της χώρας».

1929 Ιδρύεται η Διεύθυνση Ειδικής Ασφαλείας για την πιο συστηματική δίωξη των αγωνιστών του εργατικού κινήματος.

1936 Υπογράφεται Συμφωνητικό μεταξύ του Κόμματος των Φιλελευθέρων και της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του Παλλαϊκού Μετώπου (γνωστό και ως Σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα). Το Συμφωνητικό μεταξύ άλλων προέβλεπε: την κατάργηση του Ιδιωνύμου και των Επιτροπών Ασφαλείας, την παροχή γενικής αμνηστίας στους πολιτικούς κρατούμενους, μια σειρά ευεργετικά μέτρα για τους εργάτες και τους αγρότες, και βεβαίως την «καταπολέμηση των δικτατορικών φασιστικών τάσεων». Το Σύμφωνο υπογράφηκε 6 μόλις ημέρες μετά το διορισμό του Ι. Μεταξά στη θέση του Πρωθυπουργού από το βασιλιά Γεώργιο Β’. Τελικά, το Κόμμα των Φιλελευθέρων, δεν τήρησε τα συμφωνηθέντα, έδωσε ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Μεταξά και επωμίστηκε έτσι βαριές ευθύνες για την εγκαθίδρυση της μεταξικής δικτατορίας.

1956 Στις βουλευτικές εκλογές επί συνόλου 3.366.152 έγκυρων ψηφοδελτίων, η Δημοκρατική Ένωση έλαβε 1.620.007 ψήφους (48,15%) και ήρθε πρώτο κόμμα. Παρόλα αυτά κυβέρνηση σχημάτισε η ΕΡΕ, που ήρθε δεύτερο κόμμα (47,38%) λόγω του εκλογικού συστήματος (του λεγόμενου «τριφασικού συστήματος). Η ΕΔΑ, που είχε μετάσχει στο πλαίσιο του εκλογικού συνασπισμού της Δημοκρατικής Ένωσης, κατέλαβε 18 έδρες.

1959 Υπογράφεται στο Λονδίνο μεταξύ Βρετανίας, Ελλάδας και Τουρκίας συμφωνία για το καθεστώς στην Κύπρο, με την οποία επικυρώθηκε η συμφωνία της 11/2/1959 από τους Καραμανλή - Μεντερές στη Ζυρίχη. Οι «συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου» ήταν δύο συμφωνίες στο πλαίσιο του αμερικανοβρετανικού σχεδίου για τη ΝΑΤΟποίηση της Κύπρου και τη μετατροπή της σε αβύθιστο αεροπλανοφόρο, με στόχο τον απόλυτο έλεγχο της Ανατ. Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι πρωθυπουργοί Ελλάδας και Τουρκίας είχαν υπογράψει στη Ζυρίχη και μυστική συμφωνία όπου οριζόταν:

«1. Η Ελλάς και η Τουρκία θα υποστηρίξουν την είσοδον της Δημοκρατίας της Κύπρου εις το ΝΑΤΟ. Η εγκατάστασις βάσεων του ΝΑΤΟ εις την νήσον, ως και η σύνθεσις αυτών, εξαρτάται εκ της συμφωνίας των δύο κυβερνήσεων. 2. Συνεφωνήθη μεταξύ των δύο πρωθυπουργών ότι θα παρέμβουν παρά τω προέδρω και αντιπροέδρω της Δημοκρατίας της Κύπρου, αντιστοίχως, επί τω σκοπώ όπως τεθούν εκτός νόμου το Κομμουνιστικόν Κόμμα και η κομμουνιστική δράσις».

1962 Πεθαίνει ο διεθνούς φήμης Έλληνας γιατρός, βιολόγος και ερευνητής Γεώργιος Παπανικολάου. Η Μέθοδος Παπανικολάου (το γνωστό «τέστ-παπ») χρησιμοποιείται σήμερα παγκοσμίως για τη διάγνωση του καρκίνου της μήτρας, επί της προκαρκινικής δυσπλασίας και άλλων κυτταρολογικών ασθενειών του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος.

1973 Οι κινητοποιήσεις των φοιτητών κατά της Χούντας και υπέρ των συνδικαλιστικών τους ελευθεριών συνεχίζονται. Η αστυνομία διενεργεί επιδρομή στο Πολυτεχνείο και στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Πολλοί φοιτητές συλλαμβάνονται. Μεγάλες συγκεντρώσεις φοιτητών πραγματοποιούνται στο Πολυτεχνείο και τη Νομική της Αθήνας, όπου ρίχνονται αντιχουντικά συνθήματα. Η Σύγκλητος του Πολυτεχνείου υποβάλλει γραπτά την παραίτησή της, διαμαρτυρόμενη για τις επεμβάσεις της Χούντας στο πανεπιστήμιο. 8 καθηγητές του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης διαδηλώνουν τη συμπαράστασή τους προς τον Πρύτανη, τους καθηγητές και τους φοιτητές του Πολυτεχνείου. 25 καθηγητές του Πολυτεχνείου Αθήνας καταδικάζουν επίσης με γράμμα τους την επέμβαση της αστυνομίας στο χώρο του Πολυτεχνείου και τάσσονται αλληλέγγυοι με τη σύγκλητο.

1986 Η ΕΣΣΔ εκτοξεύει τον διαστημικό σταθμό MIR, τον πρώτο διαστημικό σταθμό στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ο MIR παρέμεινε σε τροχιά για 15 χρόνια, παρά την κακοδιαχείριση και εγκατάλειψη που υπέστη μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ.

1991 Αρχίζει τις εργασίες του το 13ο Συνέδριο του ΚΚΕ (19-24/2/1991) σε συνθήκες δραματικής υποχώρησης του Κομμουνιστικού Κινήματος, των ανατροπών στην ΕΣΣΔ και αλλού, καθώς και της έντονης εσωκομματικής διαπάλης μερίδας στελεχών που επιζητούσαν τη διάλυση του Κόμματος. Η πλειοψηφία των συνέδρων επιβεβαίωσαν την προσήλωσή τους στις κομματικές αρχές. Εντούτοις, το πρόβλημα παρέμενε, δεδομένου ότι οι ιδεολογικές διαφορές στις γραμμές του Κόμματος ήταν αγεφύρωτες, αφού αναμετρούνταν η επαναστατική πολιτική με το δεξιό οπορτουνισμό. Συνεπώς, η διάσπαση ήταν αναπόφευκτη, αφού η οπορτουνιστική ομάδα στελεχών του ΚΚΕ, μέσω διολίσθησης, ωθούσε στη μετατροπή του Συνασπισμού σε ενιαίο κόμμα, ενώ ήδη δρομολογούνταν η εκλογή οργάνων του σε όλα τα επίπεδα. Η ΚΕ που βγήκε από το Συνέδριο εξέλεξε την Αλέκα Παπαρήγα για ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Σαν σήμερα... 18 Φλεβάρη

1405 Πεθαίνει κατά τη διάρκεια εκστρατείας στην Κίνα ο ηγέτης των Μογγόλων Ταμερλάνος.

1546 Πεθαίνει ο Γερμανός ηγέτης της Προτεσταντικής Μεταρρύθμισης του 16ου αιώνα, Μαρτίνος Λούθηρος.

1564 Πεθαίνει ο Μιχαήλ Άγγελος, ζωγράφος, γλύπτης και αρχιτέκτονας, ένας από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους της Ιταλικής Αναγέννησης.

1754 Γεννιέται ο Άλεξ Βόλτα, που ανακάλυψε το βολταϊκό τόξο, εφηύρε τη βολταϊκή στήλη και έγραψε σπουδαία έργα για τον ηλεκτρισμό.

1861 Συνεδριάζει για πρώτη φορά η Βουλή της ενιαίας Ιταλίας. Η ενοποίηση της Ιταλίας υπήρξε αποτέλεσμα της ανάπτυξης ενός αστικοδημοκρατικού κινήματος που ονομάστηκε «ριζορτζιμέντο» (ανόρθωση) και στρεφόταν ενάντια στους φεουδαρχικούς-απολυταρχικούς θεσμούς, επιδιώκοντας τη συγκρότηση ενός ενιαίου αστικού έθνους-κράτους.

1883 Γεννιέται ο μεγάλος λογοτέχνης Νίκος Καζαντζάκης. Από πολύ νωρίς ήρθε σε επαφή με τις σοσιαλιστικές ιδέες. Το 1925 έως το 1929 ταξιδεύει στην ΕΣΣΔ, τη δεύτερη φορά με πρόσκληση της κυβέρνησης για τα δεκάχρονα της Επανάστασης. Εκεί θα γνωρίσει τον Μπαρμίς, τον Ιστράτι και τον Γκόρκι. Με τον Ιστράτι θα ταξιδέψουν στη χώρα των Σοβιέτ. Ο Καζαντζάκης θα φέρει τον Ιστράτι στην Αθήνα για να τον γνωρίσει στο ελληνικό κοινό. Στις 11 Γενάρη του 1928, ο Καζαντζάκης και ο Ιστράτι θα μιλήσουν σε μια μεγάλη συγκέντρωση στο θέατρο «Αλάμπρα» υπέρ της ΕΣΣΔ. Οι ομιλίες προκαλούν διαδήλωση και ο Καζαντζάκης με τον Γληνό απειλούνται με μήνυση ως διοργανωτές. Ο δε Ιστράτι απειλείται με απέλαση. Τα ταξίδια στη Ρωσία εκδόθηκαν σε δύο τόμους. Μετά τον πόλεμο ο Καζαντζάκης εξορίστηκε στη Μακρόνησο, ενώ τη δεκαετία του 1950 τα έργα του δέχθηκαν την μήνιν της Εκκλησίας. Έργα του, ανάμεσα σε πολλά άλλα: «Ο Καπετάν Μιχάλης», «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται», «Ο Τελευταίος Πειρασμός», «Αναφορά στον Γκρέκο», «Ασκητική» κ.ά. Πέθανε στις 26/10/1957.

1925 Η Εκτελεστική Επιτροπή του ΚΚΕ με απόφασή της εκθέτει τους κινδύνους που δημιουργούνται με τη συνεχιζόμενη πολιτική κρίση, τονίζοντας πως η αστική τάξη προετοιμάζει το έδαφος «για μια στρατοκρατική δικτατορία Κονδύλη - Πάγκαλου» και καλώντας τους εργαζομένους να αγωνιστούν για την απόκρουση αυτού του κινδύνου.

1926 Η παγκαλική δικτατορία (24/7/1925-22/8/1926) προβαίνει στη σύσταση εκτάκτων στρατοδικείων για την καταδίωξη των αντιπάλων της και κυρίως των κομμουνιστών. Με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας δικάστηκαν κατόπιν πολλά ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ (όπως ο Πουλιόπουλος, ο Μάξιμος, ο Σκλάβος, ο Μοναστηριώτης, ο Νικολινάκος, ο Φίτσος κ.ά.). Στις δίκες οι κατηγορούμενοι ανέτρεψαν με τα επιχειρήματά τους τις συκοφαντικές κατηγορίες και υπερασπίστηκαν σθεναρά τις αρχές και την πολιτική του ΚΚΕ.

1948 Ξεκινά η πορεία των 1.000 αόπλων της Ρούμελης (μία ταξιαρχία) προς τη Μακεδονία, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των εφεδρειών του Δημοκρατικού Στρατού. Σε μια ηρωική πορεία που κράτησε 42 ολόκληρες μέρες, οι άοπλοι αγωνιστές ήρθαν αντιμέτωποι, εκτός από τις κακουχίες, με τις ενέδρες και τις επιθέσεις του κυβερνητικού στρατού. Πολλοί από αυτούς θα χάσουν τη ζωή τους σε αυτή την υπερπροσπάθεια.

1952 Η Ελληνική Βουλή ψηφίζει την ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ.

1957 Συνέρχεται στη Ρουμανία η 7η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ και της ΚΕΕ του ΚΚΕ (18-24/2/1957), κατά την οποία καθαιρέθηκε ο Νίκος Ζαχαριάδης από μέλος της ΚΕ, ενώ διαγράφτηκε και από μέλος του ΚΚΕ. Αποφασίζεται η διερεύνηση όλης της ζωής του ως υπόπτου για συνεργασία με τον ταξικό εχθρό.

1967 Πεθαίνει ο Αμερικανός φυσικός και μεγάλος ερευνητής της ατομικής ενέργειας, Ρόμπερτ Οπενχάιμερ. Είχε γεννηθεί το 1904.

2009 Αρχίζει τις εργασίες του το 18o Συνέδριο του ΚΚΕ (18-22/2/2009), το οποίο, μεταξύ άλλων συζήτησε και ενέκρινε τις «Εκτιμήσεις και συμπεράσματα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στον 20ό αιώνα με επίκεντρο την ΕΣΣΔ - Η αντίληψη του ΚΚΕ για το Σοσιαλισμό».

Σαν σήμερα... 16 Φλεβάρη

1568 Ολόκληρος ο πληθυσμός της Ολλανδίας - 3.000.000 άνθρωποι - καταδικάζεται σε θάνατο από τον Πάπα, επειδή ασπάστηκαν τον προτεσταντισμό.

1907 Γεννιέται ο πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και δοκιμιογράφος Άγγελος Τερζάκης. Από τα θεατρικά του έργα ξεχωρίζουν: «Ο σταυρός και το σπαθί», «Είλωτες», «Τα λύτρα της ευτυχίας», «Θωμάς ο Δίψυχος», «Ο Πρόγονος». Το 1937 κυκλοφορεί το μυθιστόρημά του «Η μενεξεδένια πολιτεία». Την ίδια χρονιά αρχίζει η δημοσίευση της «Πριγκηπέσσας Ιζαμπώ» στην «Καθημερινή», που θα ολοκληρωθεί το 1938 και θα εκδοθεί το 1945. Πέθανε στην Αθήνα στις 3 Αυγούστου 1979.

1936 Στην Ισπανία, το Λαϊκό Μέτωπο πετυχαίνει αποφασιστική εκλογική νίκη. Από τις 473 έδρες λαμβάνει 268 και σχηματίζει κυβέρνηση. Οι φασίστες αρχίζουν πυρετώδεις προετοιμασίες για το πραξικόπημα.

1937 Το ενετικό φρούριο της Ακροναυπλίας μετατρέπεται από τη δικτατορία Μεταξά σε φυλακή με σκοπό να συγκεντρώσει εκεί τα στελέχη του ΚΚΕ, να απομονώσει τις χιλιάδες των εξόριστων από τους αγωνιστές ηγέτες, και έτσι, χωρισμένους, να χτυπήσει όλους τους εξόριστους και φυλακισμένους με την πείνα, την τρομοκρατία ώστε να τους αναγκάσει - όπως πίστευε - να υπογράψουν «δηλώσεις μετανοίας», αποκήρυξης του κομμουνισμού. Με την κατάληψη της Ελλάδας στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το καθεστώς παρέδωσε τους 636 δεσμώτες της Ακροναυπλίας στις δυνάμεις Κατοχής, με αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς να εκτελεστούν στη συνέχεια ως «αντίποινα» για τη δράση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

1942 Κυκλοφορεί πλατιά η Ιδρυτική Προκήρυξη του ΕΛΑΣ, όπου διατυπώνονται οι σκοποί του λαϊκού στρατού:

1) Αγώνας για την απελευθέρωση της χώρας από τους ξένους κατακτητές.

2) Περιφρούρηση των κατακτήσεων του λαού και των ελευθεριών του εναντίον κάθε επιβουλής.

3) Εξασφάλιση της τάξης μέχρι τη διεξαγωγή εκλογών, ώστε ο λαός να μπορεί να εκφράσει πραγματικά ελεύθερα τη θέλησή του, για το πολίτευμα και την κυβέρνησή του.

1943 Τμήματα του ΕΛΑΣ χτυπούν σε ενέδρα μεταξύ Λάρισας και Ελασσόνας ιταλικό τάγμα. 60 Ιταλοί νεκροί και τραυματίες. Οι Ιταλοί κατακτητές εξοντώνουν 117 πατριώτες στο Δομένικο και 50 πατριώτες στο χωριό Μυλόγουστα Θεσσαλονίκης.

1955 Με έγγραφό της προς την κυβέρνηση, η Ιερά Σύνοδος καταδικάζει τα βιβλία του Νίκου Καζαντζάκη, κυρίως τον «Τελευταίο Πειρασμό», ζητώντας να τα απαγορεύσει. Προηγουμένως είχε ζητήσει τον αφορισμό του Καζαντζάκη από το Πατριαρχείο.

1959 Αφού έχει ολοκληρωθεί με επιτυχία η κουβανική επανάσταση και ο δικτάτορας Μπατίστα έχει εγκαταλείψει τη χώρα, ο Φιντέλ Κάστρο ορκίζεται πρωθυπουργός της Κούβας.

1964 Στις βουλευτικές εκλογές, η Ένωση Κέντρου λαμβάνει το 52,72% των ψήφων έναντι 35,26% του συνασπισμού ΕΡΕ - Προοδευτικών και 11,8% της ΕΔΑ. Το αποτέλεσμα αυτό οφειλόταν σε ένα βαθμό και στο λεγόμενο «εκλογικό ελιγμό» της ΕΔΑ, δηλαδή στην αποχή της από 24 εκλογικές περιφέρειες, προκειμένου να υπερψηφιστούν σε αυτές οι υποψήφιοι του Κέντρου. Η γραμμή της ΕΔΑ για «ενότητα των δημοκρατικών δυνάμεων» με στόχο «να φύγει η δεξιά» την είχε ουσιαστικά καταστήσει «ουρά του Κέντρου», ενός κόμματος αστικού, με διακηρυγμένο σκοπό την πάλη, τόσο κατά της «δεξιάς» του Καραμανλή όσο και κατά της «άκρας αριστεράς», δηλαδή της ΕΔΑ και του ΚΚΕ (ο γνωστός «διμέτωπος αγώνας»).

1968 Πραξικοπηματική κατάληψη του ραδιοφωνικού σταθμού «Η Φωνή της Αλήθειας» από την αναθεωρητική ομάδα των Παρτσαλίδη, Ζωγράφου και Δημητρίου για τη μετάδοσή μηνύματός τους, λίγες μέρες μετά τη 12η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ.

1998 Στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ δημιουργείται το δεύτερο «κλωνοποιημένο» ζώο, ένα μοσχαράκι, μετά την προβατίνα Ντόλι στη Βρετανία.

Σαν σήμερα... 14 Φλεβάρη

1884 Γεννιέται στον Πύργο (Μπουργκάς) της Βουλγαρίας ο κομμουνιστής ποιητής Κώστας Βάρναλης. Το 1919 πήγε στο Παρίσι με υποτροφία και παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας, φιλολογίας και κοινωνιολογίας. Τότε προσχώρησε στον μαρξισμό και τον διαλεκτικό υλισμό και αναθεώρησε τις προηγούμενες απόψεις του για την ποίηση, τόσο σε θεωρητικό, όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Διετέλεσε για πολλά χρόνια καθηγητής μέσης εκπαίδευσης, ενώ εργάστηκε για βιοποριστικούς λόγους και ως δημοσιογράφος. Υπήρξε κομμουνιστής με διαρκή προσφορά και συμμετοχή στους αγώνες της εργατικής τάξης. Τιμήθηκε με το Βραβείο «Λένιν» για την Ειρήνη το 1959 στη Μόσχα. Πέθανε στις 16 Δεκέμβρη 1974, πλήρης ημερών και έργου.

1896 Ο Εβραίος δημοσιογράφος, Τέοντορ Χερτζλ, δημοσιεύει το μανιφέστο Der Judenstaat (Το κράτος των Εβραίων), σηματοδοτώντας την εμφάνιση του σιωνισμού που αφορούσε τη δημιουργία στην περιοχή της Παλαιστίνης ενός νέου εβραϊκού κράτους, το οποίο θα συγκέντρωνε όλους τους Εβραίους της διασποράς.

1946 Τίθεται σε λειτουργία στο αμερικανικό Πεντάγωνο, ο πρώτος ηλεκτρονικός υπολογιστής, κατασκευασμένος από την IBM.

1950 Υπογράφεται το σινο-σοβιετικό Σύμφωνο Άμυνας και Αμοιβαίας Αλληλοβοήθειας.

1956 Αρχίζουν οι εργασίες του 20ού Συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης - ΚΚΣΕ (14-25/2/1956), που αποτέλεσε σημείο καμπής στην κυριαρχία των οπορτουνιστικών-αναθεωρητικών δυνάμεων, τόσο στο ΚΚΣΕ όσο και το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα γενικότερα. Η κριτική που άσκησε το Συνέδριο στην προηγούμενη περίοδο (και ειδικά στον Ι. Β. Στάλιν) δε συνιστούσε αντικειμενική εξέταση της πορείας οικοδόμησης του σοσιαλισμού. Το 20ό Συνέδριο αμαύρωσε τη συμβολή του Στάλιν στη σοσιαλιστική οικοδόμηση, υποβάθμισε το ρόλο του στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς και στη γρήγορη μεταπολεμική ανόρθωση. Οι ενέργειες αυτές συμβόλιζαν την απάρνηση της θετικής πείρας του κόμματος στην πάλη με τον οπορτουνισμό, στην επαναστατική επαγρύπνηση για την υπεράσπιση του σοσιαλιστικού συστήματος, για τη νίκη του σοσιαλιστικού τρόπου παραγωγής απέναντι στις επιβιώσεις του παρελθόντος. Μεταξύ άλλων, η κριτική αυτή τροφοδότησε μια μηδενιστική και συκοφαντική επίθεση συνολικά εναντίον του σοσιαλισμού. Οι εκτιμήσεις του 20ού Συνεδρίου προκάλεσαν όξυνση της εσωκομματικής διαπάλης σε μια σειρά κομμουνιστικά κόμματα ανά τον κόσμο, ενώ τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματά του στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, αλλά και στην πορεία οικοδόμησης του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ και τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες αποδείχθηκαν καταστροφικά.

1973 Στη δημογραφική επετηρίδα του ΟΗΕ αναφέρεται ότι, σύμφωνα με στοιχεία του 1971, ο πληθυσμός της Γης ανέρχεται σε 3,7 δισεκατομμύρια και ότι ένα στα δύο άτομα του παγκόσμιου πληθυσμού είναι Ασιάτης.

1973 Συγκέντρωση των φοιτητών που απείχαν από τα μαθήματα στο Πολυτεχνείο με αίτημα την ανάκληση του διατάγματος της Χούντας για την επιστράτευση. Η αστυνομία παραβιάζει το άσυλο και επιτίθεται βίαια εναντίον των φοιτητών. Το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, με απόφασή του, στέκεται στο πλευρό των φοιτητών, καλώντας τον εργαζόμενο λαό σε συμπαράσταση.

1984 Αστυνομικές δυνάμεις στο Άμστερνταμ συγκρούονται με χιλιάδες διαδηλωτές, πολλοί από τους οποίους είναι καταληψίες στέγης. Αφορμή της διαδήλωσης είναι η απόφαση του δημάρχου της πόλης να εκκενωθεί αποθήκη, όπου κατοικούν 400 άστεγοι, ώστε να κατεδαφιστεί και στη θέση της να χτιστεί ξενοδοχείο.

1987 Πεθαίνει ο μεγάλος Έλληνας σκηνοθέτης Κάρολος Κουν. Δημιουργός της «Λαϊκής Σκηνής» το 1933, του «Θεάτρου Τέχνης» το 1942, κ.λπ.

Σαν σήμερα... 12 Φλεβάρη

1809 Γεννιέται ο Κάρολος Δαρβίνος, ο Άγγλος γεωλόγος ο οποίος έμεινε στην ιστορία ως ο θεμελιωτής της θεωρίας της εξέλιξης, καθώς και ως εισηγητής του μηχανισμού της φυσικής επιλογής, μέσω του οποίου πρότεινε ότι συντελείται η εξέλιξη. Η θεωρία της εξέλιξης έμπαινε καρφί στην άποψη περί δημιουργίας του κόσμου από το Θεό και ως τέτοια αντιμετωπίστηκε με εχθρότητα από την Εκκλησία.

1809 Γεννιέται ο Αβραάμ Λίνκολν, 16ος Πρόεδρος των ΗΠΑ.

1856 Πεθαίνει ο Νικολάι Λομπατσέφσκι, Ρώσος μαθηματικός, που έβαλε τις βάσεις της Υπερβολικής μη ευκλείδειας γεωμετρίας.

1928 Μαζικά ένοπλα συλλαλητήρια των αγροτών της Κρήτης κατά της βαριάς φορολογίας που επέβαλε η κυβέρνηση. Η κυβέρνηση απαντά με έκτακτα μέτρα και την αποστολή στο νησί μονάδων στρατού και χωροφυλακής. Δεκάδες Κρητικοί συλλαμβάνονται. Μεταξύ αυτών, ο ΓΓ του Εργατικού Κέντρου Ηρακλείου Νίκος Σφακιανάκης και το ιστορικό στέλεχος του ΚΚΕ Στέλιος Παπαδομιχελάκης, κοινοτάρχης τότε του Μαράθου. Οι κινητοποιήσεις θα συνεχιστούν και θα γενικευτούν και σε άλλα μέρη της Ελλάδας μέχρι την πτώση της κυβέρνησης Ζαΐμη στις 4 Ιούλη.

1930 Συλλαμβάνονται στην Αθήνα από την Ασφάλεια ο Γ. Σιάντος και Γ. Κολοζώφ, ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ.

1934 Ξεκινά στη Βιέννη απεργία (με την υποστήριξη του μικρού και παράνομου ΚΚ Αυστρίας) η οποία γρήγορα μετεξελίσσεται σε πραγματική εξέγερση ενάντια στη φασιστική κυβέρνηση Ντόλφους. Η εξέγερση συνετρίβη έπειτα από μερικές μέρες ηρωικών μαχών και κάτω από την προδοτική στάση της σοσιαλδημοκρατίας.

1945 Υπογράφεται η απαράδεκτη Συμφωνία της Βάρκιζας. Στις διαπραγματεύσεις το ΕΑΜ εκπροσώπησαν οι Γιώργης Σιάντος (Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ), Μήτσος Παρτσαλίδης (ΓΓ της ΚΕ του ΕΑΜ) και Ηλίας Τσιριμώκος (ΓΓ του κόμματος Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας). Την κυβέρνηση Πλαστήρα εκπροσώπησαν οι Ιωάννης Σοφιανόπουλος (υπουργός Εξωτερικών), Περικλής Ράλλης (υπουργός Εσωτερικών) και Ιωάννης Μακρόπουλος (υπουργός Γεωργίας). Η Συμφωνία προέβλεπε μεταξύ άλλων: α) τη μονομερή αποστράτευση του ΕΛΑΣ και συγκρότηση εθνικού στρατού μέσα από κανονική στρατολογία, β) την εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού από δωσίλογους και φασιστικά στοιχεία και γ) τη διενέργεια δημοψηφίσματος και στη συνέχεια εκλογών μέσα στο 1945. Η Συμφωνία της Βάρκιζας αποτελούσε έναν απαράδεκτο συμβιβασμό που δεν αντιστοιχούσε ούτε στο συσχετισμό δυνάμεων, αλλά -κυρίως- ούτε στις ανάγκες της ταξικής πάλης εκείνη την περίοδο. Εντάσσονταν στην αδυναμία του ΚΚΕ να διαμορφώσει τη στρατηγική που θα οδηγούσε προς την επαναστατική επίλυση του προβλήματος της πολιτικής εξουσίας.

1946 Συνέρχεται στην Αθήνα η 2η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ. Η Ολομέλεια αποφάσισε την προοδευτική έναρξη του ένοπλου αγώνα, σε συνδυασμό πάντα με την πολιτική δουλειά και τη μαζική πάλη για τη συμφιλίωση και για την ειρηνική εσωτερική δημοκρατική εξέλιξη και την αποχή από τις εκλογές.

Ανήμερα δημοσιεύεται ο απολογισμός της αστικής τρομοκρατίας στον έναν ακριβώς χρόνο από τη Βάρκιζα: Νεκροί 1.289. Τραυματίες 6.671. Βασανισθέντες 31.632. Συλληφθέντες 84.931. Βιασμένες γυναίκες 165. Ληστείες 6.567. Επιδρομές σε τυπογραφεία 572. Καταδιωκόμενοι δημοκρατικοί πολίτες πάνω από 100.000. Στη χώρα δρούσαν 206 αντικομμουνιστικές συμμορίες.

1958 Πεθαίνει ο Μαρσέλ Κασέν, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του Γαλλικού ΚΚ και μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Κομμουνιστικής Διεθνούς (από το 1924) και στη συνέχεια του Προεδρείου της ΕΕ της ΚΔ έως την αυτοδιάλυσή της το 1943.

1962 Ο Σοβιετικός κοσμοναύτης Γιούρι Γκαγκάριν, ο πρώτος άνθρωπος που ταξίδεψε στο διάστημα, επισκέπτεται την Αθήνα.

1973 Στα πλαίσια της καταστολής των ολοένα και διογκούμενων φοιτητικών αντιδράσεων με αφορμή τον χουντικό Καταστατικό Χάρτη για την Παιδεία, η Δικτατορία βγάζει διάταγμα για τη διακοπή της αναβολής στράτευσης σε σπουδαστές. Μέχρι τις 20 Φλεβάρη διακόπτεται η αναβολή κατάταξης σε 97 συνδικαλιστές φοιτητές. Οι φοιτητές δεν πτοούνται και συνεχίζουν τις κινητοποιήσεις.

1973 Οι ΗΠΑ υποτιμούν το δολάριο κατά 10%, ώστε να τερματίσουν τη νομισματική κρίση, που επί δύο βδομάδες συγκλονίζει τις ευρωπαϊκές χρηματαγορές. Πρόκειται για καπιταλιστική κρίση υπερσυσσώρευσης, που έχει ξεκινήσει από το 1972 και στη συγκεκριμένη φάση εκδηλώνεται ως νομισματική και στη συνέχεια ως πετρελαϊκή.

2002 Ξεκινά στη Χάγη η δίκη του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, Προέδρου της Γιουγκοσλαβίας την περίοδο των βομβαρδισμών της από το ΝΑΤΟ το 1999. Στόχος της δίκης-παρωδίας είναι να μη δικαστεί μόνον ο Σλ. Μιλόσεβιτς, αλλά νοερά να «κάτσει στο σκαμνί» κάθε διάθεση στον κόσμο να αντισταθεί στα ιμπεριαλιστικά σχέδια.

Σαν σήμερα... 11 Φλεβάρη

1650 Πεθαίνει ο Γάλλος φιλόσοφος και μαθηματικός Ρενέ Ντεκάρτ (Καρτέσιος), που μεταξύ άλλων έμεινε στην ιστορία και για τη ρήση του «σκέφτομαι, άρα υπάρχω».

1847 Γεννιέται ο Αμερικανός εφευρέτης Τόμας Έντισον. Σ' αυτόν οφείλονται πάνω από 300 εφευρέσεις, ανάμεσα στις οποίες ο φωνογράφος και η ηλεκτρική λάμπα. Τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ το 1915.

1868 Πεθαίνει στο Παρίσι ο Γάλλος φυσικός Λεόν Φουκό, ο οποίος εφηύρε το γυροσκόπιο και προσδιόρισε την ταχύτητα του φωτός.

1929 Ο φασίστας Ιταλός δικτάτορας Μπενίτο Μουσολίνι και ο αντιπρόσωπος του Πάπα Πίου του XI καρδινάλιος Γκασπάρι υπογράφουν τη συνθήκη του Λατερανού, με την οποία το Βατικανό αναγνωρίζεται ως ανεξάρτητο κράτος.

1930 Στη Θεσσαλονίκη οι άνεργοι καπνεργάτες διαδηλώνουν για τη χορήγηση επιδομάτων ανεργίας. Οι συγκρούσεις που ακολουθούν με τη χωροφυλακή διαρκούν σχεδόν όλη μέρα.

1934 Διεξάγονται δημοτικές και κοινοτικές εκλογές. Το Ενιαίο Μέτωπο Εργατών Αγροτών (ΚΚΕ) κατακτά την πλειοψηφία στην Καβάλα όπου εκλέγεται ο πρώτος κομμουνιστής δήμαρχος (ο Δημήτρης Παρτσαλίδης). Το ψηφοδέλτιο του ΕΜΕΑ πλειοψηφεί επίσης σε Καισαριανή, Ποντοκώμη, Χωριστή, Γιάνετζικ, Τσαριτσάνη, Γιάννουλη, Τσερέπλιανη, Αγγίτσα, Δερελή, Δογάνη, Ρετσάνη, Καρίτσα, Ιμέμπεη κ.α. Συνολικά σε όλη την Ελλάδα σε 60 κοινότητες αναδείχθηκαν κοινοτικά συμβούλια από τους υποψηφίους του ΕΜΕΑ. Στις εκλογές αυτές ψήφισαν για πρώτη φορά και οι γυναίκες.

1943 Τμήματα του ΕΛΑΣ Δ. Θεσσαλίας συγκρούονται και έπειτα από σκληρές μάχες, που κράτησαν ως την επόμενη μέρα, διαλύουν ιταλικό τάγμα στην Οξύνεια (Μερίτσα) Καλαμπάκας.

1948 Πεθαίνει ο πρωτοπόρος Σοβιετικός σκηνοθέτης Σεργκέι Αϊζενστάιν. Έργα του η «Απεργία», «Θωρηκτό Ποτέμκιν», «Οκτώβρης», «Ιβάν ο Τρομερός» κ.ά.

1949 Ξεκινά μεγάλη επιχείρηση του Δημοκρατικού Στρατού για την κατάληψη της Φλώρινας (11-13/2/1949), που έχει καταγραφεί ως η δυσκολότερη και μεγαλύτερη μάχη που έδωσε ο ΔΣΕ σε κατοικημένες περιοχές. Απέναντί του είχε μια πολύ καλά οχυρωμένη πόλη, που την υπεράσπιζαν μεγάλες δυνάμεις του κυβερνητικού στρατού. Ο ΔΣΕ στη μάχη της Φλώρινας είχε πολύ μεγάλες απώλειες, πάνω από 800 νεκρούς και 930 τραυματίες. Μετά το τέλος των επιχειρήσεων, ο κυβερνητικός στρατός μάζεψε τους νεκρούς μαχητές του ΔΣΕ, μαζί με πολλούς τραυματίες και με μπουλντόζες όλους μαζί, ζωντανούς και νεκρούς, τους παράχωσε σε ένα λάκκο, στο χωράφι που βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά της πόλης, στην περιοχή Άγιος Γεώργιος. Η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ στις 16-10-2010 ανακοίνωσε ότι μετά από πολύχρονες προσπάθειες κατόρθωσε και αγόρασε το χωράφι όπου βρίσκεται ο ομαδικός τάφος των ηρώων, τιμημένων νεκρών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, με σκοπό να διαμορφωθεί ο χώρος αυτός ώστε να αποτελέσει μνημείο αντάξιο της μεγάλης αυτής θυσίας.

1959 Ξεκινά στην Αθήνα η δίκη του Μαξ Μέρτεν, του ναζί εγκληματία πολέμου που υπηρέτησε στη Θεσσαλονίκη τη διετία 1942-1944, ως σύμβουλος της στρατιωτικής διοίκησης της πόλης. Ήταν ο άνθρωπος που υπέγραψε τη μεταφορά των 50.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς, ενώ είχε ευθύνη και για την αρπαγή των περιουσιών τους, που η συνολική τους αξία ξεπερνούσε τα 125.000.000 χρυσά φράγκα. Το Ειδικό Στρατοδικείο Εγκληματιών Πολέμου της Αθήνας καταδικάζει τον Μέρτεν σε 25ετή κάθειρξη. Έπειτα όμως από πιέσεις της Γερμανίας, η κυβέρνηση Καραμανλή, αφού τροποποίησε τον ισχύοντα νόμο (Ν.Δ. 3933/1959) για τους Γερμανούς υπηκόους που φέρονταν ως εγκληματίες πολέμου, αποφυλάκισε τον Μέρτεν και τον απέλασε στη Γερμανία, με την προϋπόθεση να εκτίσει εκεί την ποινή του. Τα γερμανικά δικαστήρια τελικά απάλλαξαν τελείως τον Μέρτεν «ελλείψει στοιχείων».

1959 Υπογράφεται από τους πρωθυπουργούς της Ελλάδας (Κωνσταντίνο Καραμανλή) και της Τουρκίας (Αντνάν Μεντερές) η Συμφωνία της Ζυρίχης, που μαζί με τη Συμφωνία του Λονδίνου, που υπογράφτηκε μια βδομάδα αργότερα (19/2), οδήγησαν στη δημιουργία τυπικά ανεξάρτητης Δημοκρατίας της Κύπρου. Η ίδρυση του κυπριακού κράτους, ως προϊόν ενδοκαπιταλιστικών συμβιβασμών, με την παρουσία των βρετανικών βάσεων, στρατευμάτων τριών κρατών και το διαχωρισμό στα τοπικά όργανα των Ελληνοκυπρίων από τους Τουρκοκυπρίους, ουσιαστικά υπονόμευε από την αρχή την ενότητα της Κύπρου, δημιουργούσε δηλαδή προϋποθέσεις διχοτόμησης, ακόμα και διπλής ένωσης. Το περιεχόμενο των Συμφωνιών της Ζυρίχης και του Λονδίνου, με τις οποίες τρία κράτη (Ελλάδα, Τουρκία, Βρετανία) γίνονταν «εγγυητές» της ανεξαρτησίας μιας άλλης χώρας, δεν μπόρεσε να αποτελέσει ένα μόνιμο συμβιβασμό. Έτσι, μετά από μια ολιγόχρονη ανάπαυλα, ακολούθησε νέα φάση όξυνσης των εσωτερικών και εξωτερικών αντιθέσεων στην Κύπρο. Το ΚΚΕ, με ανακοίνωση της ΚΕ του (27/2/1959), κατήγγειλε τις εν λόγω Συμφωνίες.

1970 Η Ιαπωνία γίνεται η τέταρτη χώρα μετά τη Σοβιετική Ένωση (1957), τις ΗΠΑ (1958) και τη Γαλλία (1965), που θέτει δορυφόρο σε τροχιά.

1971 Κατατίθεται προς υπογραφή σε Μόσχα, Ουάσιγκτον και Λονδίνο η Συνθήκη για την απαγόρευση τοποθέτησης και χρήσης πυρηνικών όπλων στη θάλασσα. Την ημέρα που τέθηκε σε ισχύ (18/5/1972) 25 κράτη την είχαν επικυρώσει (σήμερα είναι 87).

1975 Η Μάργκαρετ Θάτσερ γίνεται η πρώτη γυναίκα επικεφαλής πολιτικού κόμματος στη Βρετανία, καθώς εκλέγεται αρχηγός των Συντηρητικών της χώρας. Την περίοδο της διακυβέρνησής της (1979-1990) ξεχώρισε για την επιθετικότητά της απέναντι στα συνδικάτα (με αποκορύφωμα τη συντριβή της μεγάλης απεργίας των ανθρακωρύχων που ξεκίνησε το Μάρτη του 1983 και κράτησε ένα χρόνο), καθώς και για την όξυνση της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας, ιδιαίτερα απέναντι στην ΕΣΣΔ και το σοσιαλιστικό σύστημα.

1979 Ο ιρανικός λαός ανατρέπει το φιλοαμερικανικό καθεστώς του Σάχη (μονάρχη του Ιράν). Στη χώρα εγκαθιδρύεται ισλαμική δημοκρατία με επικεφαλής τον Αγιατολάχ Χομεϊνί.

1990 Μετά από 27 χρόνια φυλάκισης, απελευθερώνεται ο ηγέτης των μαύρων της Νότιας Αφρικής, Νέλσον Μαντέλα, επικεφαλής του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου, σύμβολο της εναντίωσης στο ρατσιστικό καθεστώς του Απαρτχάιντ και κατοπινός πρόεδρος της χώρας.

Σαν σήμερα... 10 Φλεβάρη

1519 Ο Ισπανός κονκισταδόρ, Φερνάντο Κορτέζ, αποπλέει από την Κούβα με κατεύθυνση το τότε άγνωστο Μεξικό, με τον πανάρχαιο πολιτισμό των Αζτέκων, που έμελλε να καταστρέψει.

1755 Πεθαίνει ο Γάλλος πολιτικός και φιλόσοφος Σαρλ ντε Μοντεσκιέ, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του Διαφωτισμού.

1837 Πεθαίνει ο Ρώσος λογοτέχνης Αλεξάντερ Σεργκέεβιτς Πούσκιν.

1898 Γεννιέται ο Γερμανός κομμουνιστής ποιητής και δραματουργός Μπέρτολτ Μπρεχτ. Τα έργα του, εμπνευσμένα από τους αγώνες της εργατικής τάξης, μπαίνουν στο στόχαστρο των Ναζί (όπως και ο ίδιος) μετά την άνοδό τους στην εξουσία. Έτσι ο Μπρεχτ εγκαταλείπει την Γερμανία για σχεδόν 15 χρόνια. Επιστρέφει στη Λαοκρατική πια Δημοκρατία της Γερμανίας (ΓΛΔ) το 1949. Το 1950 εκλέγεται μέλος της Ακαδημίας Τεχνών. Τιμήθηκε επίσης με το Εθνικό Βραβείο της ΓΛΔ το 1951 και το Βραβείο Λένιν για την Ειρήνη το 1954.

1910 Αρχίζει η απεργία των καπνεργατών του Βόλου. Η απεργία, μια από τις μεγαλύτερες του κλάδου, διήρκεσε 20 μέρες και έληξε με τη νίκη των απεργών που πέτυχαν σημαντικές αυξήσεις στο μεροκάματο.

1925 Η κυβέρνηση Μιχαλακοπούλου αποφασίζει να απαγορεύσει με ειδικό νόμο την κομμουνιστική προπαγάνδα.

1930 Συνέρχεται στον Πειραιά η Πρώτη Πανελλαδική Συνδιάσκεψη της Ενωτικής Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας. Η Συνδιάσκεψη απευθύνει πρόσκληση στους εργαζόμενους για την προετοιμασία γενικής πολιτικής απεργίας.

1947 Τα Δωδεκάνησα περιέρχονται στην Ελλάδα με τη Συνθήκη των Παρισίων.

1949 Τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας μπαίνουν στη Στρατονίκη του Κιλκίς.

1956 Πεθαίνει ο Εμμανουήλ Τσουδερός, πολιτευτής του Κόμματος των Φιλελευθέρων στη διάρκεια του Μεσοπολέμου και Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας (1931-1939). Διετέλεσε Πρωθυπουργός από τις 21/4/1941 (στη διάρκεια της Γερμανικής εισβολής) έπειτα από πρόταση του βασιλιά και κατόπιν της κυβέρνησης του Καΐρου. Μετά την απελευθέρωση συνέχισε την πολιτική του δραστηριότητα (Πρόεδρος του Δημοκρατικού Προοδευτικού Κόμματος, συνιδρυτής της ΕΠΕΚ και υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στη κυβέρνηση Παπάγου).

1964 Εκδίδεται η απογευματινή εφημερίδα «Αλλαγή», που εξέφραζε την πολιτική της ΕΔΑ.

1973 Οι πολιτικοί κρατούμενοι των φυλακών Κορυδαλλού κατεβαίνουν σε 24ωρη αποχή από το συσσίτιο διαμαρτυρόμενοι για τις άθλιες συνθήκες διαβίωσής τους.

1975 Πεθαίνει ο ποιητής και συγγραφέας Νίκος Καββαδίας. Στη διάρκεια της Κατοχής εντάχθηκε στο ΕΑΜ, αρχικά στο ΕΑΜ Ναυτικών και αργότερα στο ΕΑΜ Λογοτεχνών - Ποιητών. Την περίοδο αυτή άρχιζε να δημοσιεύει και τα αντιστασιακά του ποιήματα με πρώτο το «Αθήνα 1943», ενώ το 1944 δημοσίευσε το ποίημα «Στον τάφο του ΕΠΟΝίτη». Το 1945 δημοσίευσε το «Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα» και το ποίημα «Αντίσταση». Ο Νίκος Καββαδίας ανέλαβε για ένα διάστημα επικεφαλής του ΕΑΜ Λογοτεχνών - Ποιητών μέχρι που μπάρκαρε πάλι, ενώ το 1946, μαζί με άλλους διανοούμενους, υπέγραψε διαμαρτυρία κατά του Γ΄ Ψηφίσματος που ήταν ο «θεμέλιος λίθος» του αντικομμουνιστικού οργίου. Λίγο πριν το πραξικόπημα της 21ης Απρίλη 1967 έδωσε μια μεγάλη συνέντευξη στο περιοδικό «Πανσπουδαστική», όπου αφιέρωσε και το ποίημά του «Σπουδαστές». Στη διάρκεια της δικτατορίας αξιοποιήθηκε ως σύνδεσμος ανάμεσα σε αντιστασιακές οργανώσεις.

2005 Πεθαίνει σε ηλικία 90 ετών ο κορυφαίος Αμερικανός θεατρικός συγγραφέας Άρθουρ Μίλερ.

Σαν σήμερα... 9 Φλεβάρη

1824 Υπογράφεται στο Λονδίνο συμφωνητικό ανάμεσα σε Άγγλους κεφαλαιούχους και τους εκπροσώπους της ελληνικής κυβέρνησης, Ιωάννη Ορλάνδο και Ανδρέα Λουριώτη, για τη σύναψη δανείου ύψους 800.000 λιρών.

1857 Πεθαίνει ο Διονύσιος Σολωμός.

1909 Κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας «Ριζοσπάστης», με διευθυντή τον Γεώργιο Φιλάρετο. Η νέα εφημερίδα, που είναι όργανο του Ριζοσπαστικού Συνδέσμου, προπαγανδίζει την ανάγκη για σοβαρή λαϊκή δράση κατά της μοναρχίας και την εξυγίανση του δημόσιου βίου της χώρας. Η έκδοσή της σταματά το 1911 για να επανεκδοθεί το 1917 από τον Γιάννη Πετσόπουλο ως «εφημερίδα δημοκρατικών αρχών». Το Μάη του 1919 ο Πετσόπουλος γίνεται μέλος του ΣΕΚΕ και στις 15 Σεπτέμβρη 1919 ο υπότιτλος της εφημερίδας αλλάζει σε «Εφημερίς σοσιαλιστική». Τον Απρίλη του 1920 το 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ αποφασίζει να θέσει τον «Ριζοσπάστη» υπό τον έλεγχο της Κεντρικής Επιτροπής, γεγονός που επισημοποιείται στις 2 Ιούνη 1920 όταν στην προμετωπίδα της εφημερίδας προστίθεται η ένδειξη «Υπό τον πολιτικόν έλεγχον της Κεντρικής Επιτροπής του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος». Τελικά, τον Ιούλη του 1921 ο Πετσόπουλος θα παραδώσει οριστικά την ιδιοκτησία της εφημερίδας στο Κόμμα κι έτσι από την 1η Αυγούστου 1921 ο «Ριζοσπάστης» εκδίδεται ως «Επίσημον Όργανον του Σοσιαλιστικού Εργατικού (Κομμουνιστικού) Κόμματος και της Γενικής Συνομοσπονδίας των Εργατών της Ελλάδος».

1932 Οι φυλακισμένοι πολιτικοί κρατούμενοι στις φυλακές του Ιτζεδίν κάνουν απεργία πείνας σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τα τρομοκρατικά μέτρα της κυβέρνησης.

1934 Υπογράφεται στην Αθήνα από τους υπουργούς Εξωτερικών της Ρουμανίας, της Γιουγκοσλαβίας, της Ελλάδας και της Τουρκίας το «Σύμφωνο Βαλκανικής Συνεργασίας».

1939 Το νησί (και η ναυτική βάση) της Μινόρκα παραδίνεται στις δυνάμεις του Φράνκο με τη «διαμεσολάβηση» των Βρετανών, οι οποίοι υποτίθεται πως κρατούσαν ουδέτερη στάση στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο (η παράδοση του νησιού έγινε στο βρετανικό πλοίο «HMS Devonshire»).

1944 Χιτλερικοί και ταγματασφαλίτες εκτελούν στην Καλαμάτα 300 πατριώτες.

1948 Τμήματα του Αρχηγείου Κεντρικής Μακεδονίας του ΔΣΕ διεισδύουν στην περιοχή της Θεσσαλονίκης και ρίχνουν 150 βλήματα στο κέντρο της πόλης.

1950 Σε μια περίοδο όπου η σύγκρουση σοσιαλισμού - ιμπεριαλισμού οξύνεται, ο γερουσιαστής Μακ Κάρθι κατηγορεί 205 στελέχη του υπουργείου Εξωτερικών ότι είναι μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος των ΗΠΑ. Πρόκειται για την απαρχή του λεγόμενου «μακαρθισμού».

1971 Μεγάλος σεισμός, ισχύος 7 Ρίχτερ, πλήττει την περιοχή του Λος Άντζελες, προκαλώντας 65 θανάτους.

1975 Μεταγωγικό σκάφος της «Λουφτβάφε», που μεταφέρει άνδρες και υλικό στο Πεδίο Βολής Κρήτης, συντρίβεται στα Λευκά Όρη, λίγο πριν την προσγείωσή του στη Σούδα, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους και οι 43 επιβαίνοντες σ' αυτό.

1978 Ο Τζίμι Κάρτερ παρεμβαίνει προσωπικά, καθώς η, για 72η μέρα, συνεχιζόμενη απεργία των ανθρακωρύχων τείνει να παραλύσει τη χώρα. Στις 25 του Μάρτη 1978 οι ανθρακωρύχοι πετυχαίνουν μεγάλη νίκη. Τερματίζουν την απεργία τους, που διήρκεσε 110 μέρες, και επιστρέφουν στην εργασία τους έχοντας πετύχει την υπογραφή τριετών συμβάσεων εργασίας, οι οποίες προβλέπουν αύξηση στο μέσο ωρομίσθιό τους κατά 30%.

1984 Πεθαίνει ο Σοβιετικός ηγέτης Γιούρι Αντρόποφ. Μέλος της Κομσομόλ από το 1930 και του Κόμματος των Μπολσεβίκων από το 1939, διετέλεσε μεταξύ άλλων μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΣΕ (27/4/1973-9/2/1984) και ΓΓ του Κόμματος (12/11/1982-9/2/1984) μετά τον Λ. Μπρέζνιεφ. Στη θέση του ΓΓ τον διαδέχτηκε ο Κ. Τσερνιένκο.

2005 Αρχίζει τις εργασίες του το 17ο Συνέδριο του ΚΚΕ. Κεντρικό ζήτημα του Συνεδρίου ήταν η εξέταση της πορείας του από την ανασυγκρότηση στην ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική ισχυροποίησή του. Το Συνέδριο πήρε δύο αποφάσεις, η πρώτη «Πολιτική απόφαση για τα καθήκοντα του ΚΚΕ μέχρι το 18ο Συνέδριο» και η απόφαση «Για την κατάσταση στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα».

Σαν σήμερα... 8 Φλεβάρη

1600 Η Ιερά Εξέταση καταδικάζει σε θάνατο διά της πυράς τον φιλόσοφο Τζορντάνο Μπρούνο, γιατί υποστήριζε την ηλιοκεντρική θεωρία του Κοπέρνικου.

1828 Γεννιέται ο Γάλλος συγγραφέας Ιούλιος Βερν.

1904 Ο ιαπωνικός στόλος επιτίθεται στη ρωσική ναυτική βάση του Πορτ Άρθουρ, σηματοδοτώντας την έναρξη του ρωσο-ιαπωνικού πολέμου, ο οποίος διήρκεσε έως τις 5 Σεπτέμβρη 1905 με νίκη των Ιαπώνων και επέδρασε καταλυτικά στη ρωσική επανάσταση του 1905 («γενική δοκιμή», κατά τον Β. Ι. Λένιν, της Μεγάλης Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης του 1917).

1916 Ποιητές και καλλιτέχνες συναντώνται στο καμπαρέ «Βολταίρος» της Ζυρίχης και αποφασίζουν να ιδρύσουν το κίνημα Νταντά. Ηγετική μορφή του, ο Ρουμάνος συγγραφέας Τριστάν Τζαρά. Βασικά χαρακτηριστικά του κινήματος: 1) Αγανάκτηση για τον παραλογισμό του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, 2) Αμφισβήτηση και απέχθεια για τον σύγχρονο πολιτισμό. Απόρριψη της αστικής κουλτούρας, 3) Απαντούν πιο πολύ με την πρόκληση, παρά με τις αισθητικές ιδέες τους.

1921 Πεθαίνει ο Πιοτρ Κροπότκιν, Ρώσος πρίγκιπας, από τους σημαντικότερους θεωρητικούς του αναρχισμού.

1946 Η ΚΕ του ΕΑΜ με ανακοίνωσή της τονίζει ότι θα απέχει από τις εκλογές της 31/3/1946, αν δεν εξασφαλιστούν οι προϋποθέσεις για γνήσια διεξαγωγή τους.

1949 Τμήματα της 6ης Μεραρχίας του ΔΣΕ μπαίνουν στις Σέρρες.

1963 Στρατιωτικό πραξικόπημα στο Ιράκ ανατρέπει το καθεστώς του στρατηγού Κασέμ. Στην εξουσία το κόμμα του Μπάαθ.

1969 Το Κεντρικό Συμβούλιο της ΕΦΕΕ κυκλοφορεί στην Αθήνα ανακοίνωση, με την οποία καλεί τους φοιτητές να συμπαρασταθούν στους καθηγητές που διώκονται για τα πολιτικά τους φρονήματα.

1971 Οι «έξι» της ΕΟΚ αποφασίζουν να προχωρήσουν σε κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια.

1972 Πεθαίνει ο μεγάλος μουσικοσυνθέτης και ερμηνευτής του ρεμπέτικου τραγουδιού Μάρκος Βαμβακάρης.

1975 Αγρότες της Ηλείας αποκλείουν με τα τρακτέρ την Εθνική Οδό Κορίνθου - Πατρών και απειλούν να κινηθούν προς την Αθήνα, αν δεν αυξηθούν οι τιμές πώλησης των προϊόντων τους.

1980 «Φεύγει» από τη ζωή ο Κρητικός λυράρης και τραγουδιστής Νίκος Ξυλούρης, ο οποίος σφράγισε με τη φωνή του κάποιες από τις πιο δυνατές στιγμές του ελληνικού τραγουδιού. Τραγούδια που εμπνεύστηκαν και ενέπνευσαν την αντιδικτατορική πάλη κι έγιναν σύμβολα αντίστασης κατά της χούντας.

1981 Είκοσι ένας φίλαθλοι χάνουν τη ζωή τους και δεκάδες τραυματίζονται στη «θύρα 7» του Σταδίου Καραϊσκάκη, κατά την έξοδο των φιλάθλων μετά τη λήξη του ποδοσφαιρικού αγώνα Ολυμπιακού - ΑΕΚ.

Σαν σήμερα... 7 Φλεβάρη

1478 Γεννιέται ο Τόμας Μορ, Άγγλος λόρδος, δικηγόρος και συγγραφέας, δημιουργός του όρου «Ουτοπία», που πρωτακούστηκε ως τίτλος ενός βιβλίου του.

1812 Γεννιέται ο Άγγλος συγγραφέας Κάρολος Ντίκενς, σφοδρός επικριτής των κοινωνικών ανισοτήτων που επικρατούσαν στη Βικτωριανή Αγγλία την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης.

1828 Ο Ιωάννης Καποδίστριας συγκροτεί τον πρώτο τακτικό ελληνικό στρατό.

1900 Ιδρύεται το βρετανικό Εργατικό Κόμμα, με πρώτο γραμματέα τον Ράμσεϊ ΜακΝτόναλντ.

1929 Η αστυνομία ανοίγει πυρ κατά των απεργών μεταλλωρύχων του Λαυρίου, που βρίσκονται στην 7η μέρα των κινητοποιήσεών τους, σκοτώνοντας τον εργάτη Γιώργο Συρίγο και τραυματίζοντας άλλους 33. Η απεργία θα διαρκέσει 47 ολόκληρες μέρες και θα λήξει με νίκη των απεργών, που πέτυχαν την ικανοποίηση όλων των αιτημάτων τους: Επαναπρόσληψη όλων των απολυθέντων, αναγνώριση του σωματείου τους, ίδρυση ταμείου συντάξεων και αύξηση ημερομισθίων κατά 10%.

1947 Χιλιάδες λαού της Αθήνας συγκεντρώνονται έξω από το ξενοδοχείο «Ακρόπολις» όπου συνεδριάζει η Επιτροπή Έρευνας του ΟΗΕ και διαδηλώνουν με τα συνθήματα: «Συμφιλίωση», «Να φύγουν οι Άγγλοι», «Να σταματήσουν οι εκτελέσεις», «Κυβέρνηση με το ΕΑΜ», «Λεύτερες εκλογές» κ.ά.

1962 Η κυβέρνηση του Τζον Φ. Κένεντι επεκτείνει το εμπάργκο κατά της Κούβας ως απάντηση στην εθνικοποίηση των περιουσιών, εργοστασίων κλπ., αμερικανικών μονοπωλιακών συμφερόντων από την επαναστατική κυβέρνηση της χώρας.

1964 Τη διχοτόμηση της Κύπρου ανακοινώνει ότι προκρίνει ως μοναδική διέξοδο από την κρίση η Βρετανία. H Μόσχα δηλώνει ότι δε θα αδιαφορήσει σε περίπτωση τουρκικής εισβολής στο νησί.

1972 Υπογράφεται η προκαταρκτική συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ για την παραχώρηση βάσεων του 6ου στόλου στον Πειραιά.

1974 Η Γερουσία των ΗΠΑ αποφασίζει τη διενέργεια έρευνας γύρω από το σκάνδαλο του Γουότεργκεϊτ (την παρακολούθηση των κεντρικών γραφείων του Δημοκρατικού Κόμματος από τις κρατικές υπηρεσίες). Το σκάνδαλο ανάγκασε σε παραίτηση τον Πρόεδρο Νίξον, ο οποίος επιχείρησε – ανεπιτυχώς - να το κουκουλώσει.

1984 Ο Ρίγκαν ανακοινώνει την απόσυρση των Αμερικανών πεζοναυτών από το Λίβανο. Μέχρι τις 26 του μήνα θα έχουν απομακρυνθεί, επίσης, το βρετανικό και το ιταλικό εκστρατευτικό σώμα.

1986 Υπό συνθήκες βίας, με τριάντα και πλέον νεκρούς και τεράστιας κλίμακας νοθεία, διεξάγονται οι προεδρικές εκλογές στις Φιλιππίνες, όπου ο δικτάτορας Φερδινάνδος Μάρκος βρίσκεται αντιμέτωπος με την υποψήφια της αντιπολίτευσης, Κορασόν Ακίνο, χήρα του δολοφονηθέντος αντικαθεστωτικού ηγέτη Μπενίνο Ακίνο. Όταν καθίσταται προφανές ότι παρά τη νοθεία η Κορασόν Ακίνο θα νικήσει, ο Μάρκος επιχειρεί να ακυρώσει τις εκλογές.

1992 Υπογράφεται η Συνθήκη του Μάαστριχτ. Δημιουργείται και τυπικά η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Συνθήκη υπερψηφίστηκε από τη ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΝ στις 28/7/1992. Το ΚΚΕ ήταν το μόνο κόμμα που την καταψήφισε, ενώ ο «Ριζοσπάστης» ήταν η μόνη εφημερίδα που τη δημοσίευσε σε ειδικό ένθετο, μιας και έως τότε το περιεχόμενό της δεν ήταν γνωστό στον ελληνικό λαό.

Σαν σήμερα... 4 Φλεβάρη

1843 Πεθαίνει ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

1902 Γεννιέται ο Αμερικανός αεροπόρος Τσαρλς Λίντμπεργκ, ο πρώτος άνθρωπος που διέσχισε μόνος του τον Ατλαντικό (21 Μάη του 1927).

1913 Γεννιέται η Ρόζα Παρκς, η Αφροαμερικανή μοδίστρα που αρνήθηκε να δώσει τη θέση της στο λεωφορείο σ' ένα λευκό άνδρα τη δεκαετία του '50, γινόμενη σύμβολο του αγώνα για την κατάργηση των νόμων περί φυλετικού διαχωρισμού στις ΗΠΑ.

1939 Παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ουγγαρία προσχωρεί στο Αντικομιντέρν Σύμφωνο, ένα Σύμφωνο που αρχικά συνάφθηκε από τη Γερμανία και την Ιαπωνία (1936) και είχε στόχο το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα (Κομμουνιστική Διεθνή) και ειδικότερα τη Σοβιετική Ένωση.

1945 Αρχίζει η Διάσκεψη της Γιάλτας, όπου οι ηγέτες της ΕΣΣΔ, της Μ. Βρετανίας και των ΗΠΑ συζήτησαν για τους όρους συνθηκολόγησης της Γερμανίας, την πορεία του πολέμου στην Ανατολή και την μεταπολεμική κατάσταση.

1949 Ελεύθεροι σκοπευτές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας μπαίνουν στη Σιάτιστα.

1961 Ξεκινά το ένοπλο εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα στην Αγκόλα ενάντια στους Πορτογάλους αποικιοκράτες.

1976 Σεισμός μεγέθους 7,5 της κλίμακας Ρίχτερ πλήττει τη Βόρεια Γουατεμάλα προκαλώντας το θάνατο 23.000 ανθρώπων. Ενάμισι εκατομμύριο άνθρωποι έμειναν άστεγοι.

2001 Πεθαίνει ο κορυφαίος συνθέτης και αρχιτέκτονας Ιάννης Ξενάκης. Εντάχθηκε στο ΚΚΕ την περίοδο της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης, τραυματίστηκε στις μάχες του Δεκέμβρη του 1944 και κατόπιν διέφυγε παράνομα στη Γαλλία όπου διέπρεψε.

Σαν σήμερα... 3 Φλεβάρη

1924 Σε συνθήκες έντονης ιδεολογικής διαπάλης συνέρχεται το Εθνικό Συμβούλιο του ΣΕΚΕ (Κ). Μεταξύ άλλων, αποφασίζεται η σύγκληση του 3ου Συνεδρίου του Κόμματος καθώς και η σύσφιξη των σχέσεων με την Κομμουνιστική Διεθνή.

1929 Αρχίζει τις εργασίες του το Ενωτικό Πανελλαδικό Εργατικό Συνέδριο με τη συμμετοχή 289 αντιπροσώπων απ’ όλη την Ελλάδα, που στις 9/2 κατέληξε με την ίδρυση της Ενωτικής Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας.

1930 Ιδρύεται το ΚΚ Βιετνάμ

1966 Το μη επανδρωμένο σοβιετικό διαστημόπλοιο «Λούνα 9» πραγματοποιεί την πρώτη ελεγχόμενη προσεδάφιση στη Σελήνη.

1968 Η αστυνομία του Δ. Βερολίνου διαλύει με τη βία αντιδικτατορική διαδήλωση Ελλήνων και Γερμανών έξω από την έδρα της Ελληνικής Στρατιωτικής Αποστολής. 23 διαδηλωτές συνελήφθησαν.

1969 Το Παλαιστινιακό Εθνικό Κογκρέσο επιλέγει τον Γιάσερ Αραφάτ στην ηγεσία της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO).

1972 Πάνω από 1.000 προσωπικότητες της ΟΔ Γερμανίας έστειλαν στον καγκελάριο Βίλι Μπραντ ανοιχτή επιστολή διαμαρτυρίας για τη στρατιωτική βοήθεια που παρέχει η κυβέρνησή του στην ελληνική Χούντα

1991 Ενα «C-130» της Πολεμικής Αεροπορίας τσακίζεται στις πλαγιές του βουνού Οθρυς. Επιβάτες και πλήρωμα, συνολικά 63 άνδρες, ανασύρθηκαν νεκροί από τα συντρίμμια.

1991 Το Ιταλικό ΚΚ διασπάται σε Δημοκρατικό Κόμμα της Αριστεράς και Κόμμα της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης.

1994 Το αμερικανικό διαστημόπλοιο «Discovery» εκτοξεύεται, μεταφέροντας πέντε Αμερικανούς αστροναύτες και ένα Ρώσο κοσμοναύτη.

1996 Σεισμός μεγέθους 7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ πλήττει τη Νοτιοδυτική Κίνα, σκοτώνοντας τουλάχιστον 302 άτομα και τραυματίζοντας 15.000.

Σαν σήμερα... 2 Φλεβάρη

1907 Πεθαίνει ο Ντμίτρι Ιβάνοβιτς Μεντελέγιεφ. Μεγάλος Ρώσος χημικός, που ανακάλυψε τον περιοδικό νόμο των χημικών στοιχείων.

1925 Με επικεφαλής το ΚΚΕ, τις Ενώσεις των Παλαιών Πολεμιστών και το Εργατικό Κέντρο, πραγματοποιήθηκε στα Τρίκαλα το μεγαλύτερο συλλαλητήριο μετά τον πόλεμο, με κύριο αίτημα την απαλλοτρίωση και αναδιανομή της γης. Η αγροτιά ενώθηκε με την εργατιά και μαζί κατευθύνθηκαν προς τη Νομαρχία προκειμένου να επιδώσουν ψήφισμα με τα αιτήματά τους. Οι Αρχές απάντησαν με σφαίρες. Χωροφυλακή και στρατός άνοιξαν πυρ, με αποτέλεσμα 4 εργάτες και 2 αγρότες να πέσουν νεκροί. Δεκάδες ήταν οι τραυματίες. Ο αγανακτισμένος λαός αντεπιτέθηκε και τελικά κατέλαβε τη Νομαρχία. Ακολούθησε ένα άγριο κύμα τρομοκρατίας και διώξεων. 27 αγωνιστές παραπέμφθηκαν στο στρατοδικείο της Λάρισας, όπου 13 εξ αυτών καταδικάστηκαν συνολικά σε 62 χρόνια φυλάκιση.

1943 Λήγει η ηρωική μάχη του Στάλινγκραντ, που κράτησε 140 μέρες και έληξε με τη συντριβή της 6ης Γερμανικής Στρατιάς. Η νίκη των Σοβιετικών στο Στάλινγκραντ σηματοδότησε την αλλαγή στο ρου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και έγινε σύμβολο της ανωτερότητας του σοσιαλιστικού συστήματος έναντι του ιμπεριαλισμού, καθώς και της γενικότερης πάλης κατά του φασισμού.

1947 Το βράδυ της Δευτέρας του Φλεβάρη του 1947, σε μια περίοδο όπου ο ένοπλος αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού αναπτύσσεται σε όλη την Ελλάδα, η Αθήνα «φωτίζεται» από μια επιγραφή που εμφανίζεται στη βορινή μετόπη της Ακρόπολης και γράφει: «Να φύγουν οι Άγγλοι»! Ήταν το αποτέλεσμα μιας παράτολμης επιχείρησης, που οργανώθηκε από το ΚΚΕ και αναπτέρωσε το φρόνημα του λαού.

1949 Τμήματα του ΔΣΕ μπαίνουν στα Τρίκαλα.

1950 Συγκροτήθηκε η Δημοκρατική Παράταξη (ΔΠ) από το ΚΚΕ και τους Ι. Σοφιανόπουλο, Αλ. Σβώλο, Ηλ. Τσιριμώκο, Ν. Γρηγοριάδη και Στ. Χατζήμπεη.

1950 Πεθαίνει ο Έλληνας μαθηματικός Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής, από τους κορυφαίους της επιστήμης του παγκοσμίως.

1958 Σε Αθήνα, Πειραιά, Καβάλα πραγματοποιούνται συγκεντρώσεις μητέρων που διαμαρτύρονται για τη μετατροπή της Ελλάδας σε ατομικό προγεφύρωμα.

1967 Η ΙΑ’ Σύνοδος της Διοικούσας Επιτροπής της ΕΔΑ (2-4/2/1967) ασκεί κριτική στην Εκτελεστική Επιτροπή του κόμματος για την αποδοχή της απόφασης του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ να αναβληθεί το Γ’ Συνέδριο της ΕΔΑ. Η κριτική αυτή αποτελούσε έκφραση της υπό εξέλιξη εσωκομματικής διαπάλης στο ΚΚΕ και της πολεμικής της φραξιονιστικής - οπορτουνιστικής ομάδας με αιχμή την ΕΔΑ.

1970 Πεθαίνει ο Μπέρτραντ Ράσελ, Άγγλος νομπελίστας μαθηματικός, φιλόσοφος και κοινωνιολόγος, που φυλακίστηκε δύο φορές επειδή ηγήθηκε στον αγώνα για τον πυρηνικό αφοπλισμό και αφιερώθηκε στην ανάπτυξη του φιλειρηνικού κινήματος.

Σαν σήμερα... 1 Φλεβάρη

1929 Οι μεταλλωρύχοι της Γαλλικής Εταιρείας του Λαυρίου κηρύσσουν απεργία, με αίτημα αρχικά την αύξηση μισθών, που θα διαρκέσει 47 μέρες και θα αναδειχθεί σε μια από τις πιο μαχητικές απεργίες της περιόδου. Η κυβέρνηση Βενιζέλου κινητοποιεί σύσσωμο τον κατασταλτικό μηχανισμό. Στις 7 Φλεβάρη η αστυνομία ανοίγει πυρ κατά των απεργών, δολοφονεί τον εργάτη Γιώργο Συρίγο και τραυματίζει 33. Γενική απεργία διαμαρτυρίας κηρύσσεται σε όλο το Λαύριο, ενώ 7.000 εργάτες παίρνουν μέρος στην κηδεία του δολοφονημένου. Στις 25 Φλεβάρη η απεργία επεκτείνεται σε όλα τα μεταλλωρυχεία της πόλης. Η αστυνομία απαντά και πάλι με βία, τραυματίζοντας στις 14 Μάρτη 30 απεργούς. Τελικά, η απεργία λύθηκε στις 16 Μάρτη με νίκη των απεργών και την ικανοποίηση όλων των αιτημάτων τους: Επαναπρόσληψη όλων των απολυθέντων, αναγνώριση του σωματείου τους, ίδρυση ταμείου συντάξεων και αύξηση ημερομισθίων κατά 10%.

1936 Πεθαίνει ο στρατιωτικός και πολιτικός Γεώργιος Κονδύλης. Διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδας (1/10 - 30/11/1935), θέση στην οποία αυτοδιορίστηκε έπειτα από πραξικόπημα. Στη διάρκεια της σύντομης θητείας του επανέφερε το βασιλιά με νόθο δημοψήφισμα (στο δημοψήφισμα αυτό «ψήφισαν» 97,88% υπέρ της βασιλευομένης δημοκρατίας και 2,12% υπέρ της αβασίλευτης).

1946 Ο εκπρόσωπος της Σοβιετικής Ένωσης στον ΟΗΕ Αντρέι Γκρομίκο, μιλώντας για το ελληνικό ζήτημα στη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού, καταγγέλλει ότι αιτία της κατάστασης στην Ελλάδα είναι η παρουσία των βρετανικών στρατευμάτων και απαιτεί, εκ μέρους της σοβιετικής κυβέρνησης, την άμεση και χωρίς όρους αποχώρησή τους.

1966 Μεγάλη συγκέντρωση της ΕΦΕΕ στα Προπύλαια με συνθήματα «1-1-4», «Έξω οι χαφιέδες από τα πανεπιστήμια» κ.ά.

1971 Συνέρχεται η 15η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (1 - 6/2/1971), με θέματα α) την κατάσταση στην Ελλάδα και τα καθήκοντα των κομμουνιστών, β) τροποποιήσεις στο Πρόγραμμα και γ) τροποποιήσεις στο Καταστατικό του Κόμματος. Η Ολομέλεια ασχολήθηκε μεταξύ άλλων με το ζήτημα της συσπείρωσης των αντιδικτατορικών δυνάμεων για την αποτελεσματικότερη πάλη κατά της Χούντας, ενώ αποφάσισε την αναβολή του 9ου Συνεδρίου, καθώς και το συνυπολογισμό στην κομματική ηλικία των μελών του ΚΚΕ και του χρόνου που ήταν στην ΕΔΑ κ.ά.

1973 Συνεχίζοντας τις κινητοποιήσεις τους κατά του Καταστατικού Χάρτη της Χούντας για την Παιδεία και τον εκδημοκρατισμό της Παιδείας, οι σπουδαστές του Μετσόβιου Πολυτεχνείου κηρύσσουν αποχή από τα μαθήματά τους. Η αποχή γενικεύεται σύντομα σε όλες τις σχολές του Πολυτεχνείου.

1977 Εφαρμόζεται η εγκύκλιος σύμφωνα με την οποία όλα τα δημόσια έγγραφα στην Ελλάδα θα συντάσσονται πλέον στη Δημοτική.

Σαν σήμερα... 31 Γενάρη

1797 Γεννιέται ο Αυστριακός συνθέτης Φραντς Σούμπερτ.

1865 Το Κογκρέσο των ΗΠΑ ψηφίζει την κατάργηση της δουλείας.

1915 Στη μάχη του Μπολιμόφ κατά των Ρώσων οι Γερμανοί επιχειρούν την πρώτη χρήση χημικών όπλων σε μαζική κλίμακα, η οποία απέτυχε λόγω του ψύχους (Α’ Παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός Πόλεμος).

1932 Αρχίζει η λειτουργία της πρώτης υψικαμίνου του μεταλλουργικού εργοστασιακού συγκροτήματος του Μαγκνιτογκόρσκ, ενός εκ των σημαντικότερων έργων της σοσιαλιστικής βιομηχανίας που δημιουργήθηκε από το μηδέν στην περιοχή των Ουραλίων.

1943 Ο στρατάρχης φον Πάουλους παραδίδεται. Εκδίδεται το Ανακοινωθέν της Ανώτατης Διοίκησης των Σοβιετικών Ενόπλων Δυνάμεων για τη συντριβή των Γερμανών στο Βόλγα και αναγγέλλεται, ουσιαστικά, η νίκη στη μάχη του Στάλινγκραντ.

1958 Πεθαίνει ο Αμερικανός ηλεκτρομηχανικός Έντουιν Άρμστρονγκ, «πατέρας» της διαμόρφωσης συχνότητας, δηλαδή των FM.

1958 Οι ΗΠΑ εκτοξεύουν τον πρώτο τους δορυφόρο («Εξπλόρερ-1»). Είχαν προηγηθεί οι Σοβιετικοί «Σπούτνικ» 1 και 2, στις 4 Οκτώβρη και 3 Νοέμβρη 1957 αντίστοιχα.

1966 Η ΕΣΣΔ εκτοξεύει τον «Λούνα-9», το πρώτο σκάφος στην Ιστορία που προσεδαφίστηκε στη Σελήνη και το πρώτο που μετέδωσε φωτογραφικά δεδομένα πίσω στη Γη.

1968 Η ΚΕ του ΚΚΣΕ απευθύνει γράμμα προς το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, όπου συνηγορούσε υπέρ της ανάγκης ύπαρξης γερών Κομματικών Οργανώσεων του ΚΚΕ στην Ελλάδα.

1971 Εκτοξεύεται στη Σελήνη το αμερικανικό διαστημόπλοιο «Απόλλων 14». Οι αστροναύτες του προσσεληνώθηκαν στις 5 του Φλεβάρη.

1988 Οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας, Α. Παπανδρέου, και της Τουρκίας, Τ. Οζάλ, συναντώνται στο Νταβός και συμφωνούν τα κοιτάσματα πετρελαίου στο Αιγαίο να είναι διεθνής υπόθεση και να σταματήσουν οι έρευνες για πετρέλαιο και οι προκλητικές ενέργειες. Εβδομάδες αργότερα, ο Α. Παπανδρέου θα αποκήρυσσε από το βήμα της Bουλής αυτή τη συμφωνία, αναφωνώντας το περίφημο «mea culpa».

1996 Η κρίση στα Ίμια «διευθετείται» με την παρέμβαση των ΗΠΑ και την επιβολή από την τουρκική πλευρά της πολιτικής των «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο.

Σαν σήμερα... 30 Γενάρη

1923 Υπογράφεται στη Λοζάνη μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας η Σύμβαση για την Ανταλλαγή των Πληθυσμών.

1928 Μεγάλες διαστάσεις παίρνει η κινητοποίηση των αγροτών της Κρήτης κατά των φορολογικών μέτρων της κυβέρνησης. Στο Ηράκλειο οργανώνεται παλλαϊκό συλλαλητήριο. Πάνω από 5.000 ένοπλοι κυκλώνουν τη νομαρχία και διαδηλώνουν την απόφασή τους να υπερασπίσουν τη ζωή τους πιο αποφασιστικά, αν η κυβέρνηση απορρίψει τα δίκαια αιτήματά τους.

1933 Ο πρόεδρος της Γερμανίας στρατάρχης Πολ φον Χίντεμπουργκ ορίζει τον Α. Χίτλερ καγκελάριο του Ράιχσταγκ.

1948 Δολοφονείται από ινδουιστή εθνικιστή στο Νέο Δελχί ο Ινδός ηγέτης και σύμβολο της πάλης για την ανεξαρτησία της χώρας από τους Βρετανούς ιμπεριαλιστές Μαχάτμα Γκάντι.

1949 Στις 30-31/1/1949 συνέρχεται στο Γράμμο η 5η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ. Στο κλείσιμο του πρώτου θέματος ο Ν. Ζαχαριάδης καθόρισε ως σοσιαλιστικό το χαρακτήρα της επανάστασης στην Ελλάδα.

1958 Πεθαίνει ο Γερμανός μηχανικός Ερνστ Χάινκελ, κατασκευαστής του πρώτου αεριωθούμενου αεροσκάφους.

1966 Σε συμβιβασμό καταλήγουν οι ηγέτες των έξι κρατών - μελών της ΕΟΚ στο Λουξεμβούργο. Με το «Συμβιβασμό του Λουξεμβούργου» υιοθετήθηκε η γαλλική αξίωση για παραχώρηση του δικαιώματος «βέτο» στο Συμβούλιο Υπουργών για αποφάσεις που άπτονταν του «εθνικού συμφέροντος».

1972 «Ματωμένη Κυριακή»: Ο βρετανικός στρατός ανοίγει πυρ κατά χιλιάδων διαδηλωτών στο Ντέρι της Β. Ιρλανδίας, που διαμαρτύρονταν κατά των διακρίσεων έναντι των καθολικών, με αποτέλεσμα το θάνατο 26 εξ αυτών.

1980 Οι αυθαίρετες φυλακίσεις και τα βασανιστήρια βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη στη Σιγκαπούρη, αναφέρει έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα σ' αυτήν τη χώρα.

2007 Πεθαίνει ο ηθοποιός και διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου Νίκος Κούρκουλος. 

Σαν σήμερα... 29 Γενάρη

1827 Γεννιέται ο Καναδός χημικός μηχανικός και εφευρέτης Λιούις Γιούρι.

1860 Γεννιέται ο Ρώσος συγγραφέας Αντόν Πάβλοβιτς Τσέχοφ.

1891 Γεννιέται η Σοβιετική χορεύτρια και δασκάλα του μπαλέτου Ελισαβέτα Γκέρντ.

1918 Ένοπλη εξέγερση πραγματοποιείται στο Κίεβο, που καταλήγει στις 8/2 με την εγκαθίδρυση της σοβιετικής εξουσίας.

1921 Δολοφονούνται στα ανοιχτά της Μαύρης Θάλασσας από κεμαλιστές ο Γραμματέας του ΚΚ Τουρκίας Μουσταφά Σουμπχί, 4 μέλη της ΚΕ και άλλα στελέχη του κόμματος.

1924 Η ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ρωσίας (μπολσεβίκοι), με αφορμή το θάνατο του Β. Ι. Λένιν, απευθύνει την ακόλουθη διακήρυξη προς την εργατική τάξη: «Εργάτες των εργαλειομηχανών, σταθεροί οπαδοί της προλεταριακής επανάστασης, μπείτε στο ΚΚ! Προλετάριοι! Στείλτε στις γραμμές του κόμματος τους καλύτερους, τους πρωτοπόρους, τους τίμιους και τους τολμηρούς μαχητές!». Ως αποτέλεσμα, μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα από την πρόσκληση του Κομμουνιστικού Κόμματος, πάνω από 240.000 εργάτες εντάχθηκαν στο κόμμα.

1941 Πεθαίνει ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς. Πρωθυπουργός της νέας κυβέρνησης ορκίζεται ο έως τότε Διοικητής της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας Αλέξανδρος Κορυζής.

1965 Η ΕΔΑ προτείνει την παραπομπή του Καραμανλή για την «Πεσινέ».

1971 Ανώτατος αξιωματικός της στρατιωτικής Δικαιοσύνης των Ηνωμένων Πολιτειών ανακοινώνει ότι παύει η δικαστική έρευνα κατά του στρατηγού Σάμιουελ Κόστερ που κατηγορούνταν για τη σφαγή των αμάχων στο βιετναμέζικο χωριό Μι Λάι. Η διακοπή της έρευνας αποφασίστηκε γιατί ...«δεν είναι προς το συμφέρον της Δικαιοσύνης».

1976 Ανακοινώνεται η δίωξη του πρώην πραξικοπηματία στρατηγού Φαίδωνα Γκιζίκη, ο οποίος διετέλεσε «Πρόεδρος Δημοκρατίας» κατά την τελευταία χουντική κυβέρνηση. Η δίωξη, όμως, ασκείται για «δευτερεύοντα ρόλο» στο πραξικόπημα της 21ης Απρίλη 1967.

Σαν σήμερα... 28 Γενάρη

1853 Γεννιέται ο Κουβανός επαναστάτης ποιητής Χοσέ Μαρτί, ο οποίος αφιέρωσε τη ζωή του στην πάλη για την ανεξαρτησία της χώρας του και την ενότητα όλων των λαών της Λατινικής Αμερικής κατά του ισπανικού και αμερικανικού ιμπεριαλισμού.

1871 Οι Πρώσοι κυριεύουν το Παρίσι (γαλλοπρωσικός πόλεμος, 1870-1871). Τρεις μήνες περίπου αργότερα ο εργαζόμενος λαός του Παρισιού θα ξεσηκωνόταν εγκαθιδρύοντας τη δική του εξουσία (Παρισινή Κομμούνα).

1884 Γεννιέται ο Ελβετός φυσικός και εφευρέτης Ογκίστ Πικάρ.

1887 Αρχίζει στο Παρίσι η κατασκευή του πύργου του Άιφελ, προκειμένου να κοσμήσει τη διεθνή έκθεση του Παρισιού, το 1889.

1918 Το Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού εκδίδει διάταγμα για την οργάνωση του εργατοαγροτικού Κόκκινου Στρατού.

1918 Αντιπολεμική απεργία πραγματοποιείται στο Βερολίνο και τα άλλα προλεταριακά κέντρα της Γερμανίας. Η γερμανική αστική τάξη προσπαθεί να κρατήσει εν λειτουργία τις βασικότερες μονάδες της πολεμικής βιομηχανίας με τη χρήση του στρατού.

1928 Πεθαίνει ο Ισπανός πολιτικός και συγγραφέας Βισέντε Μπλάσκο Ιμπάνεζ.

1929 Αρχειομαρξιστές και αστυνομικοί εισβάλλουν στο Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης όπου συνεδρίαζαν μια σειρά σωματεία προκειμένου να εκλέξουν αντιπροσώπους για το ιδρυτικό συνέδριο της ταξικής Ενωτικής ΓΣΕΕ. Δεκάδες εργάτες συνελήφθησαν, ενώ 42 παραπέμφθηκαν σε δίκη και 11 καταδικάστηκαν σε φυλάκιση.

1932 Τα ιαπωνικά στρατεύματα επιτίθενται κατά της Σαγκάης, την οποία υπερασπίζονται οι εργάτες της πόλης και η 19η στρατιά.

1935 Η Ισλανδία γίνεται η πρώτη χώρα που νομιμοποιεί την έκτρωση.

1936 Γεννιέται ο Αλβανός συγγραφέας Ισμαήλ Κανταρέ.

1945 Πεθαίνει έπειτα από θανάσιμο τραυματισμό στο πεδίο της μάχης η 20χρονη επιλοχίας του Κόκκινου Στρατού Ρόζα Σανίνα. Η Ρ. Σανίνα υπήρξε μια από τους καλύτερους ελεύθερους σκοπευτές του Κόκκινου Στρατού, που έγινε θρύλος, τόσο για τις ικανότητες όσο και για τον ηρωισμό της. Η Ρόζα, που ήταν μέλος της Κομμουνιστικής Νεολαίας (Κομσομόλ), είχε ενταχθεί στον Κόκκινο Στρατό ως εθελόντρια.

1966 Ιδρύθηκε το Κέντρο Μαρξιστικών Μελετών και Ερευνών (ΚΜΜΕ).

1974 Ολοκληρώνεται στις Βρυξέλλες διάσκεψη των Κομμουνιστικών Κομμάτων της Δ. Ευρώπης με θέμα την κατάσταση των εργαζομένων. Οι μετέχοντες εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους στον αγώνα του ελληνικού λαού για την ανατροπή της χούντας.

1986 Επτά αστροναύτες βρίσκουν το θάνατο όταν εκρήγνυται το αμερικανικό διαστημόπλοιο «Τσάλεντζερ», 73 δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευσή του από το ακρωτήριο Κανάβεραλ.

1997 Μετά από είκοσι χρόνια, η νοτιοαφρικανική αστυνομία ομολογεί τη δολοφονία του Στιβ Μπίκο (έγινε το 1977). Ο 30χρονος τότε Μπίκο, κορυφαία μορφή του κινήματος της μαύρης φοιτητικής νεολαίας και ηγέτης του Κινήματος της Μαύρης Συνείδησης, είχε «βρεθεί» νεκρός στο κελί του υπό «αδιευκρίνιστες συνθήκες». Είχε συλληφθεί για τη σύνταξη και τη διανομή ανατρεπτικών φυλλαδίων και κρατούνταν στις φυλακές, χωρίς να έχει απαγγελθεί επίσημη κατηγορία σε βάρος του. 

 Σαν σήμερα... 26 Γενάρη

1500 Ο Ισπανός ναυτικός Βινθέντε Πινζόν ανακαλύπτει τη Βραζιλία.
1699 Η Συνθήκη του Κάρλοβιτς, σφραγίζει τη λήξη του αυστρο-οθωμανικού πολέμου (1683-1699). Η Συνθήκη αυτή σήμαινε το τέλος της οθωμανικής κυριαρχίας σε μεγάλο τμήμα της κεντρικής Ευρώπης και την άνοδο της αυτοκρατορίας των Αψβούργων.
1821 Αρχίζει η σύσκεψη της Βοστίτσας (σημερινό Αίγιο) που κράτησε έως τις 29 του μήνα και στη διάρκεια της οποίας ο Παπαφλέσσας ανακοίνωσε στους προκρίτους ότι αποφασίστηκε από τη Φιλική Εταιρεία η έναρξη της Επανάστασης. Ακολούθως ο Παπαφλέσσας βρέθηκε αντιμέτωπος με τις επιφυλάξεις ή ακόμα και την άρνηση πολλών κοτζαμπάσηδων να συμμετέχουν. Ομως η δυναμική που είχε αναπτύξει η Φιλική Εταιρία όλο το προηγούμενο διάστημα δεν κατέστη εφικτό να ανακοπεί.
1821 Αρχίζει στο Λάιμπαχ (τη σημερινή Λιουμπλιάνα) το συνέδριο της Ιεράς Συμμαχίας, το οποίο κατέληξε στις 12 Μαΐου με τη διακοίνωση πως «Οι Ηγεμόνες…θεωρούν νομικώς άκυρον και αποκηρυκτέαν παρά των αρχών του Δημοσίου Δικαίου της Ευρώπης, πάσαν υποτιθέμενην μεταρρύθμισιν πραγματοποιουμένην δια κινήματος ή ανοικτής βίας.»
1823 Πεθαίνει ο Βρετανός γιατρός Έντουαρντ Τζένερ, ο οποίος ανακάλυψε το πρώτο εμβόλιο κατά της ευλογιάς και έθεσε τα θεμέλια της ανοσολογίας.
1895 Πεθαίνει ο ποιητής Αχιλλέας Παράσχος.
1920 Δημοσιεύεται στην εφημερίδα «Εργατικός Αγών» (κεντρικό όργανο του ΣΕΚΕ) η απόφαση της Βαλκανικής Σοσιαλιστικής Ομοσπονδίας για τη μετατροπή της σε Κομμουνιστική και την προσχώρησή της στην Κομμουνιστική Διεθνή.
1924 Ξεκινά τις εργασίες του το 2ο Πανενωσιακό Συνέδριο των Σοβιέτ, το οποίο ψηφίζει το πρώτο Σύνταγμα της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών.
1924 Η Πετρούπολη μετονομάζεται σε Λένινγκραντ προς τιμή του μεγάλου κομμουνιστή ηγέτη επαναστάτη, 5 μέρες μετά το θάνατό του.
1925 Γεννιέται ο Αμερικανός ηθοποιός Πολ Νιούμαν.
1934 Συνέρχεται στη Μόσχα το 17ο Συνέδριο του Πανενωσιακού Κομμουνιστικού Κόμματος (μπολσεβίκοι) που διήρκησε έως τις 10/2. Το Συνέδριο διαπίστωσε ότι μέσα από την επιτυχή εκπλήρωση του πρώτου Πεντάχρονου Πλάνου η ΕΣΣΔ μετατράπηκε από χώρα καθυστερημένη και αγροτική σε ισχυρή βιομηχανική και κολχόζνικη δύναμη, ενώ ενέκρινε και το δεύτερο Πεντάχρονο Πλάνο.
1936 Βουλευτικές εκλογές. Το Παλλαϊκό Μέτωπο (ΚΚΕ) έλαβε 73.411 ψήφους (5,76%) και εξέλεξε 15 βουλευτές. Οι βενιζελικοί έλαβαν 43,86%, οι αντιβενιζελικοί 47,33% και το Αγροτικό Κόμμα του Σοφιανόπουλου 1,02%.
1939 Οι δυνάμεις του στρατηγού Φράνκο καταλαμβάνουν τη Βαρκελώνη, το πιο ισχυρό προπύργιο της Δημοκρατικής Ισπανίας. Τρεις μήνες αργότερα θα πέσει και η Μαδρίτη.
1942 Ο λαός της Αθήνας, με πρωτοπόρους έξι χιλιάδες ανάπηρους του ελληνοϊταλικού πολέμου, κατεβαίνει σε μαχητική διαμαρτυρία για την επιβίωση.
1944 Πραγματοποιείται μεγάλη απεργία των δημοσίων και τραπεζικών υπαλλήλων στην Αθήνα με αίτημα την χορήγηση τροφίμων και την παύση της τρομοκρατίας.
1945 Ο Κόκκινος Στρατός ξεκινά μεγάλη επιχείρηση περικύκλωσης της 4ης Γερμανικής Στρατιάς στην Ανατολική Πρωσία, που θα ολοκληρωθεί 2 μήνες αργότερα με την πλήρη συντριβή της.
1945 Γεννιέται η Βρετανίδα μουσικός Ζακλίν ντι Πρε.
1950 Τίθεται σε ισχύ το πρώτο σύνταγμα της Ινδίας. Η Ινδία γίνεται Δημοκρατία με πρώτο πρόεδρο τον Ρατζέντρα Πράσαντ.
1990 Πεθαίνει ο Αμερικανός ιστορικός και φιλόσοφος Λιούις Μάμφορντ.
2003 Πεθαίνει ο Σοβιετικός αθλητής του ύψους Βαλέρι Μπρούμελ (αργυρός ολυμπιονίκης το 1960 και χρυσός το 1964).  

Σαν σήμερα... 25 Γενάρη

1890 Καταργούνται οι έκτακτοι νόμοι του Βίσμαρκ κατά των σοσιαλιστών στην Γερμανία. Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα νομιμοποιείται έπειτα από 12 χρόνια παρανομίας.

1918 Το 3ο Πανρωσικό συνέδριο των Σοβιέτ επικυρώνει τη Διακήρυξη των δικαιωμάτων του εργαζόμενου και καταπιεζόμενου λαού.

1919 Οι αντιπρόσωποι της Διάσκεψης Ειρήνης του Παρισιού αποφασίζουν τη συγκρότηση της Κοινωνίας των Εθνών (πρόδρομος του ΟΗΕ).

1925 Γεννιέται ο λαϊκός συνθέτης Γιώργος Ζαμπέτας.

1945 Εκατό χιλιάδες λαού της Θεσσαλονίκης κατεβαίνουν σε συλλαλητήριο ενάντια στις παραβιάσεις των λαϊκών ελευθεριών και τη τρομοκρατία, για πραγματική δημοκρατική, αντιπροσωπευτική κυβέρνηση και τιμωρία των δωσιλόγων.

1952 Αμνηστεύονται τα στελέχη του ΙΔΕΑ (Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών), που στις 31 Μαΐου 1951 είχαν προβεί σε στρατιωτικό κίνημα, το οποίο ακυρώθηκε εν τη γενέσει του έπειτα από παρέμβαση του στρατάρχη Παπάγου.

1966 Απεργιακό κύμα απλώνεται σε όλη τη χώρα, καθώς απεργούν οι εργαζόμενοι στις αστικές συγκοινωνίες της Αθήνας, οι υπάλληλοι καθαριότητας του δήμου, οι αρτεργάτες, οι κτηνίατροι, οι γεωπόνοι, οι δασοπόνοι, οι μηχανικοί και οι εργαζόμενοι στον ΟΤΕ.

1968 Ολοκληρώνεται η επιτόπια έρευνα αντιπροσωπείας του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης στα στρατόπεδα της Γιούρας και της Λέρου. Η αντιπροσωπεία έδωσε στη δημοσιότητα μακροσκελέστατη και λεπτομερή έκθεση για τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης των εξοριστών, τα βασανιστήρια και το γενικότερο τρομοκρατικό κλίμα που επικρατούσε στην Ελλάδα.

1971 Ο Ιντι Αμίν Νταντά καταλαμβάνει με πραξικόπημα την εξουσία στην Ουγκάντα, ανατρέποντας τον Πρόεδρο Ομπότε.

1972 Εκπρόσωπος της Πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα ανακοινώνει την εγκατάσταση στην Ελλάδα μόνιμων ιδιόκτητων αμερικανικών βάσεων για την εξυπηρέτηση των ναυτικών μονάδων του 6ου στόλου.

1972 Ανακοινώνεται ότι εντοπίστηκε και συνελήφθη στις ζούγκλες της αμερικανικής νήσου Γκουάμ ο 56χρονος πια λοχίας του ιαπωνικού αυτοκρατορικού στρατού Σοΐτσι Γιοκόι, ο οποίος παρέμενε στη θέση του, μη αντιλαμβανόμενος τη λήξη του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου.

1982 Πεθαίνει το ηγετικό στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης Μιχαήλ Σουσλόφ, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΣΕ (1954 - 1982).

1985 Πεθαίνει ο Ηλίας Ηλιού, πρόεδρος της μεταδικτατορικής ΕΔΑ.

2011 Μαζικές διαδηλώσεις ξεσπούν στην Αίγυπτο, που είχαν ως αποτέλεσμα την πτώση του προέδρου της χώρας Χ. Μουμπάρακ.

Σαν σήμερα... 24 Γενάρη

1776 Γεννιέται ο Γερμανός συγγραφέας Ερνστ Θέοντορ Αμαντέους Χόφμαν.

1937 Η Γαλλία συμφωνεί να παραδώσει την Αλεξανδρέττα στην Τουρκία, αν και ανήκε στη Συρία. Η περιοχή ανακηρύσσεται αυτόνομη το 1938 και εκχωρείται τελικά στην Τουρκία το 1939.

1939 Ισχυρός σεισμός 8,3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ πλήττει την Χιλή σκορπώντας το θάνατο σε 28.000 ανθρώπους.

1942 Μια ειδική προεδρική επιτροπή των ΗΠΑ αποδίδει ευθύνες σε υψηλόβαθμους Αμερικανούς αξιωματικούς, λέγοντας ότι απέτυχαν να πάρουν τα κατάλληλα μέτρα για την υπεράσπιση του Περλ Χάρμπορ.

1944 Ο κατοχικός υπουργός Εργασίας Νικόλαος Καλύβας εκτελείται στην Αθήνα από την Οργάνωση Προστασίας Λαϊκού Αγώνα (ΟΠΛΑ).

1946 Με απόφαση του ΟΗΕ συγκροτείται η Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας του Οργανισμού.

1965 Πεθαίνει ο Βρετανός πολιτικός Ουίνστον Τσόρτσιλ, 2 φορές πρωθυπουργός της χώρας του.

1990 Η Ιαπωνία εκτοξεύει το πρώτο της σεληνιακό ρομποτικό εξερευνητικό σκάφος (το «Χίτεν»), που ήταν και το πρώτο αντίστοιχο σκάφος μετά το σοβιετικό «Λούνα-24», 24 ολόκληρα χρόνια πριν.

1991 Το Κοινοβούλιο της ΠΓΔΜ ψηφίζει τη διακήρυξη ανεξαρτησίας της από την Γιουγκοσλαβία.  

Σαν σήμερα... 23 Γενάρη

1783 Γεννιέται ο Γάλλος συγγραφέας Μαρί Ανρί Μπέιλ (Σαντάλ).
1870 Ο στρατός των ΗΠΑ πραγματοποιεί ένα ακόμα έγκλημα κατά των ιθαγενών Αμερικανών, δολοφονώντας 173 γυναικόπαιδα σε καταυλισμό στον ποταμό Μαριάς («Σφαγή του Μαριάς» στη Νεβάδα).
1898 Γεννιέται ο μεγάλος Σοβιετικός σκηνοθέτης Σεργκέι Αϊζενστάιν. Έργα του η «Απεργία», «Θωρηκτό Ποτέμκιν», «Οκτώβρης», «Ιβάν ο Τρομερός», κ.α.
1910 Γεννιέται ο Βέλγος Ρομά κιθαρίστας της τζαζ Τζάνγκο Ράινχαρντ.
1912 Γεννιέται ο Σοβιετικός διευθυντής όπερας Μπόρις Ποκρόφσκι, διευθυντής του θεάτρου Μπολσόι από το 1943 έως το 1982.
1933 Η χωροφυλακή στη Νάουσα ανοίγει πυρ κατά των 3.000 εργατών που πέταξε ο Λαναράς στους δρόμους και των οικογενειών τους, οι οποίοι διαμαρτύρονταν μπροστά στο Δημαρχείο. Ως αποτέλεσμα 4 εργάτες έπεσαν νεκροί και 20 τραυματίστηκαν. Τα γεγονότα ξεσήκωσαν κύμα διαμαρτυριών σ' όλη την Ελλάδα.
1943 Οι δυνάμεις της 8ης Στρατιάς του Μοντγκόμερι καταλαμβάνουν την Τρίπολη της Λιβύης που κατείχαν οι δυνάμεις του Άξονα.
1944 Πεθαίνει ο Νορβηγός συμβολιστής ζωγράφος Έντβαρντ Μουνκ.
1968 Το αμερικανικό κατασκοπευτικό σκάφος «Πουέμπλο» με 83μελές πλήρωμα καταλαμβάνεται από περιπολικά σκάφη της Λ. Δ. της Κορέας.
1968 Πεθαίνει ο Κύπριος κομμουνιστής ποιητής Θεοδόσης Πιερίδης.

Σαν σήμερα... 22 Γενάρη

1561 Γεννιέται ο Άγγλος φιλόσοφος και συγγραφέας Φράνσις Μπέικον, βασικός θεμελιωτής του υλισμού στον σύγχρονο κόσμο. Ο υλισμός του Μπέικον, ωστόσο, προϊόν της εποχής του, ήταν μηχανιστικός. Ο δρόμος ήταν ακόμα μακρύς έως το διαλεκτικό υλισμό των Μαρξ και Ένγκελς.

1788 Γεννιέται ο Άγγλος φιλέλληνας ποιητής λόρδος Βύρωνας (Τζορτζ Γκόρντον Νόελ Μπάιρον).

1830 Η Διάσκεψη του Λονδίνου διακηρύσσει την ανεξαρτησία της Ελλάδας (Πρωτόκολλο του Λονδίνου).

1849 Πεθαίνει ο κοτσαμπάσης Πανούτσος Νοταράς, μέλος της Φιλικής Εταιρίας και ηγετική μορφή της Επανάστασης του 1821.

1905 Χιλιάδες εργάτες της Πετρούπολης, με επικεφαλής τους έναν παπά, τον Γκαπόν, που ήταν πράκτορας της Ασφάλειας, ξεκινούν από τις εργατικές συνοικίες για τα Χειμερινά Ανάκτορα, προκειμένου να υποβάλουν υπόμνημα στον Τσάρο με τα αιτήματά τους. Η πομπή ήταν απολύτως ειρηνική. Ωστόσο, τα τσαρικά στρατεύματα άνοιξαν πυρ, δολοφονώντας δεκάδες διαδηλωτές. Η Κυριακή αυτή θα μείνει στην ιστορία ως «Ματωμένη Κυριακή». Απευθυνόμενοι στους εργάτες, οι Μπολσεβίκοι θα τονίσουν τότε σε προκήρυξή τους: «Δεν πρέπει να παρακαλούμε τον τσάρο, δεν πρέπει να ταπεινωνόμαστε μπροστά στον άσπονδο εχθρό μας, αλλά να τον γκρεμίσουμε από το θρόνο... Η απελευθέρωση των εργατών μπορεί να είναι έργο μόνο των ίδιων των εργατών. Μην περιμένετε την ελευθερία ούτε από τους παπάδες, ούτε από τους τσάρους». Μετά τη «Ματωμένη Κυριακή», η επανάσταση απλώθηκε σ' ολόκληρη τη Ρωσία, με αποκορύφωση την ένοπλη Δεκεμβριανή εξέγερση των εργατών της Μόσχας.

1924 Οι Εργατικοί της Βρετανίας σχηματίζουν την πρώτη τους κυβέρνηση (μειοψηφίας), με Πρωθυπουργό τον Ρ. Μακντόναλντ και με την ανοχή-στήριξη του κόμματος των Φιλελευθέρων.

1951 Εκτελούνται στο Γουδή οι στρατιώτες Σταύρος Κασσάνδρας και Νίκος Πιτσίκας, καταδικασμένοι από το Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών επί εσχάτη προδοσία, επειδή αρνήθηκαν να πολεμήσουν στην Κορέα.

1960 Η Βουλή απορρίπτει ως αντισυνταγματική την πρόταση νόμου, την οποία υπέβαλε η ΕΔΑ, για τη χορήγηση σύνταξης σε όλους τους αγρότες.

1976 Το Αναθεωρητικό Στρατοδικείο μειώνει τις ποινές των 14 στρατιωτικών επικεφαλής της απόπειρας πραξικοπήματος το Φλεβάρη του 1975, σε 1-8,5 χρόνια φυλάκισης.

1977 Πεθαίνει ο συγγραφέας Μενέλαος Λουντέμης (πραγματικό όνομα Δημήτρης Βαλασιάδης). Βασικά έργα του: «Οδός Αβύσσου αριθμός 0», «Οι κερασιές θα ανθήσουν και φέτος», «Ένα παιδί μετράει τα άστρα» και πολλά άλλα.

1984 Η κυβέρνηση της Τυνησίας ανακοινώνει ότι 200 νεκροί και 800 τραυματίες είναι ο απολογισμός των συγκρούσεων, που ξέσπασαν με αφορμή την απόφαση για τον τερματισμό των κρατικών επιδοτήσεων στα αγροτικά προϊόντα και το κύμα της ακρίβειας που εξανέμισε τα λαϊκά εισοδήματα.

2005 Πεθαίνει η Μεξικάνα συνθέτρια και πιανίστρια Κονσουέλο Βελάσκεζ.  

Σαν σήμερα... 21 Γενάρη

1793 Ο βασιλιάς Λουδοβίκος ο 18οςτης Γαλλίας αποκεφαλίζεται (Γαλλική Αστική Επανάσταση).

1898 Η εξαμελής επιτροπή, που συγκροτήθηκε από τις Μεγάλες Δυνάμεις στον απόηχο της ήττας του Ελληνοτουρκικού Πολέμου του 1897, συντάσσει το σχετικό νόμο που κατόπιν θα ψηφιστεί από την Ελληνική Βουλή, θέτοντας την Ελλάδα υπό Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο.

1911 Ξεκινά το πρώτο Ράλι του Μόντε Κάρλο.

1919 Ξεκινά τις εργασίες της στο Δουβλίνο η Ιρλανδική Συντακτική Συνέλευση. Η Ιρλανδία ανακηρύσσεται ανεξάρτητη Δημοκρατία.

1921 Πραγματοποιείται το ιδρυτικό συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας.

1924 Η καρδιά του Βλαντιμίρ Ίλιτς Ουλιάνοφ Λένιν, ηγέτη του προλεταριάτου της Ρωσίας, αλλά και της παγκόσμιας εργατικής τάξης, παύει να χτυπά. Ο άνθρωπος που το όνομά του έγινε σύμβολο για την παγκόσμια εργατική τάξη μαζί με τον Μαρξ και τον Ενγκελς είχε γεννηθεί στις 22 Απρίλη 1870 στην πόλη Σιμπίρσκ, στο Βόλγα.

Ο Λένιν, ως θεωρητικός της επιστημονικής κοσμοθεωρίας της εργατικής τάξης, μελετώντας τα έργα των Μαρξ - Ενγκελς, ανέπτυξε παραπέρα το μαρξισμό στην εποχή του ανώτατου σταδίου του καπιταλισμού, δηλαδή του ιμπεριαλισμού. Αλλά ανέπτυξε και τις θεωρητικές βάσεις της οικοδόμησης της νέας κοινωνίας, του σοσιαλισμού. Έτσι, δίκαια ο Λένιν καθιερώθηκε μαζί με τους Μαρξ - Ενγκελς ως ένας από τους θεμελιωτές της κοσμοθεωρίας του επιστημονικού κομμουνισμού.

Ο Λένιν δεν ήταν μόνο θεωρητικός του μαρξισμού, αλλά συμμετείχε ο ίδιος άμεσα στην πρακτική δράση για την επαναστατική ανύψωση της εργατικής τάξης, επέμενε στην ίδρυση του δικού της κόμματος πάνω στις αρχές που ο ίδιος επεξεργάστηκε, τις αρχές του «Κόμματος Νέου Τύπου», τις αρχές του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού και του προλεταριακού διεθνισμού, σε συνδυασμό με την επαναστατική στρατηγική, θέτοντας στο πρόγραμμά του την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας με την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του προλεταριάτου. Ήταν επίμονος στην αρχή του προλεταριακού διεθνισμού και την ενιαία πάλη των κομμουνιστικών κομμάτων ενάντια στο διεθνή καπιταλισμό, με αποφασιστική συμβολή στην ίδρυση της Γ' Κομμουνιστικής Διεθνούς, στα 1919.

Ήταν φανατικός πολέμιος κάθε αναθεωρητικής και ρεφορμιστικής διαστρέβλωσης της επαναστατικής θεωρίας. Θεωρούσε ως έναν από τους πιο βασικούς όρους για τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης την αδιάλλακτη πάλη ενάντια στον οπορτουνισμό. Ως ηγέτης του ΣΔΕΚΡ, επικεφαλής της Κεντρικής του Επιτροπής, καθοδήγησε την Οχτωβριανή Επανάσταση και ήταν ο ηγέτης του πρώτου στον κόσμο εργατικού κράτους.

1938 Πεθαίνει ο πρωτοπόρος Γάλλος κινηματογραφιστής Ζορζ Μελιέ.

1941 Η βρετανική κυβέρνηση απαγορεύει την κυκλοφορία της εφημερίδας του Κομμουνιστικού Κόμματος Βρετανίας «Daily Worker».

1942 Αντί να αναδιπλωθούν, γερμανικές δυνάμεις υπό τον Έργουιν Ρόμελ ξεκινούν επίθεση στη Βόρεια Αφρική. Έκπληκτοι οι Βρετανοί αναγκάζονται να υποχωρήσουν στην έρημο.

1949 Ο ηγέτης των αστών εθνικιστών Τσανγκ Κάι Σεκ παραιτείται από Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Κίνας, μια μέρα πριν την είσοδο του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού υπό τον Μάο Τσε Τουνγκ στο Πεκίνο.

1963 Πεθαίνει στις φυλακές Ιτζεδίν ο Γιώργης Ερυθριάδης, πρώην μέλος του ΠΓ και τότε μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.

1965 Ο υπουργός Εξωτερικών της ΕΣΣΔ Αντρέι Γκρομίκο πραγματοποιεί δήλωση για την υπεράσπιση της ανεξαρτησίας της Κύπρου, με αναφορά στην εσωτερική της διάρθρωση ως αποκλειστικής υπόθεσης του κυπριακού λαού. Η δήλωση αναφερόταν στην ομοσπονδιακή μορφή κράτους ενιαίου και κυρίαρχου.

1984 Πεθαίνει ο συγγραφέας και ιστορικός Γιάννης Σκαρίμπας. 

Σαν σήμερα... 20 Γενάρη

1775 Γεννιέται ο Γάλλος φυσικομαθηματικός Αντρέ Μαρί Αμπέρ, βασικός θεμελιωτής του ηλεκτρομαγνητισμού και της ηλεκτροδυναμικής, του οποίου το όνομα πήρε η μονάδα μέτρησης του ρεύματος.

1833 Ο Όθωνας καταφθάνει στο Ναύπλιο με τη βρετανική φρεγάτα «Μαδαγασκάρη».

1918 Ξεκινά τις εργασίες του το 1ο Πανρωσικό συνέδριο των συνδικαλιστικών οργανώσεων (20-27/1/1918).

1920 Γεννιέται ο Ιταλός σκηνοθέτης του κινηματογράφου Φεντερίκο Φελίνι.

1930 Η Διάσκεψη της Χάγης για τις πολεμικές επανορθώσεις εγκρίνει το σχέδιο Γιάνγκ, το οποίο θα παίξει καταλυτικό ρόλο στην οικονομική και στρατιωτική ανάκαμψη της Γερμανίας.

1936 Γενική αντιιμπεριαλιστική απεργία πραγματοποιείται στη Συρία.

1942 Πραγματοποιείται η Διάσκεψη του Βάνζεε (προάστιο του Βερολίνου) κατά την οποία τα ανώτατα στελέχη του Ναζιστικού καθεστώτος αποφασίζουν την «Τελική Λύση στο Ζήτημα των Εβραίων.»

1945 Η Ουγγαρία υπογράφει ανακωχή με τους Συμμάχους και κηρύσσει τον πόλεμο στη Γερμανία.

1946 Δεκάδες χιλιάδες λαού, ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα των δημοκρατικών συλλόγων κατακλύζουν το γήπεδο του Παναθηναϊκού και τους γύρω δρόμους ζητώντας «συμμετοχή του ΕΑΜ στην κυβέρνηση - Πανδημοκρατικό Μέτωπο». Ανάλογες μαζικές εκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν σε όλη την χώρα.

1960 Τελεσίγραφο προς την κυβέρνηση Ντε Γκολ απευθύνουν οι πολιτικές και στρατιωτικές αρχές της Αλγερίας. Η αναμέτρηση ανάμεσα στην κυβέρνηση της Γαλλίας και τους Γάλλους αποίκους εισέρχεται στην τελευταία της φάση.

1964 Στρατιωτικά κινήματα με δεκάδες νεκρούς και τραυματίες εκδηλώνονται στην Τανγκανίκα, την Κένυα και την Ουγκάντα. Οι κυβερνήσεις αυτών των χωρών ζητούν τη στρατιωτική συνδρομή της Βρετανίας, ισχυρές δυνάμεις της οποίας επεμβαίνουν και τα καταστέλλουν.

1982 Γεννιέται το πρώτο «παιδί του σωλήνα» στην Ελλάδα, ένα υγιέστατο κοριτσάκι.

1986 Με λαμπρή τελετή στην πόλη Λιλ της Γαλλίας, ανακοινώνεται επισήμως από την Μάργκαρετ Θάτσερ και τον Φρανσουά Μιτεράν η απόφαση των δύο κρατών για την κατασκευή τριπλής σιδηροδρομικής σήραγγας υπό τη Μάγχη.

Σαν σήμερα... 19 Γενάρη

1736 Γεννιέται ο Σκοτσέζος μηχανικός και εφευρέτης Τζέιμς Βατ, το όνομα του οποίου δόθηκε στη μονάδα μέτρησης ισχύος του ηλεκτρικού ρεύματος.

1809 Γεννιέται ο Αμερικανός ποιητής και πεζογράφος Έντγκαρ Αλαν Πόε.

1828 Πεθαίνει στη Βιέννη δύο μέρες μετά την αποφυλάκισή του, άρρωστος και πάμπτωχος, ο αρχηγός της Φιλικής Εταιρίας Αλέξανδρος Υψηλάντης.

1839 Γεννιέται ο Γάλλος ιμπρεσιονιστής ζωγράφος Πολ Σεζάν.

1919 Στον απόηχο της δολοφονίας των ηγετών της γερμανικής επανάστασης Ρ. Λούξεμπουργκ και Κ. Λίμπκνεχτ πραγματοποιούνται εκλογές για τη Συντακτική Συνέλευση στη Γερμανία. Το Γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα έλαβε 11.509.048 ψήφους (37,86%) και οι Ανεξάρτητοι 2.317.290 (7,62%). Η νεοεκλεγείσα Εθνοσυνέλευση συγκλήθηκε -για ευνόητους λόγους- μακριά από τα προλεταριακά κέντρα της χώρας, στη μικρή πόλη της Βαϊμάρης. Ακολούθως, οι Σοσιαλδημοκράτες σχημάτισαν νέα κυβέρνηση, αυτή τη φορά συνασπιζόμενοι με τα αστικά κόμματα του Κέντρου και το Δημοκρατικό Κόμμα. Πρόεδρος ορίστηκε ο Σοσιαλδημοκράτης Φρ. Έμπερτ και Καγκελάριος ο επίσης Σοσιαλδημοκράτης Φ. Σάιντεμαν. Είχε προηγηθεί η απόφαση του σοσιαλδημοκρατούμενου Κεντρικού Συμβουλίου των Σοβιέτ να αποποιηθεί όλων του των εξουσιών (έστω και αυτές που είχε τυπικά) χάριν της Εθνοσυνέλευσης, σφραγίζοντας ουσιαστικά την αυτοδιάλυσή του.

1945 Ο Κόκκινος Στρατός απελευθερώνει το Γκέτο του Λοντζ (του δεύτερου μεγαλύτερου εβραϊκού γκέτο μετά της Βαρσοβίας). Από τους 200.000 αρχικά Εβραίους του γκέτο, μόλις 900 επέζησαν της ναζιστικής κατοχής.

1949 Ξεκινά η μεγάλη μάχη του Καρπενησίου, που έληξε στις 21/1 με νίκη Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Η κατάληψη του Καρπενησίου προκάλεσε αναβρασμό στην διοίκηση του κυβερνητικού στρατού και σοβαρές ανησυχίες στην αστική κυβέρνηση της Αθήνας, μιας και το Καρπενήσι ήταν η δεύτερη πρωτεύουσα νομού καταλάμβανε που ο ΔΣΕ (μετά τη Νάουσα).

1952 Ο υπουργός Εσωτερικών της κυβέρνησης Πλαστήρα, Κ. Ρέντης, αναγγέλλει ότι ο Ν. Μπελογιάννης και άλλα 28 στελέχη του ΚΚΕ παραπέμπονται σε δίκη με την κατηγορία της κατασκοπίας.

1952 Απαγορεύεται η έκδοση της εφημερίδων «Δημοκρατική» και «Φρουροί της Ειρήνης» (όργανο της Νεολαίας της ΕΔΑ»).

1965 Τη διάλυση της Νεολαίας Λαμπράκη διά της δικαστικής οδού «εφόσον αποδειχθεί η εξάρτησίς της από το ΚΚΕ» εξαγγέλλει ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου.

1965 Απεργιακό κύμα πλήττει την Ελλάδα, καθώς γιατροί κάθε βαθμίδας, ναυτικοί και σιδηροδρομικοί απεργούν, διεκδικώντας την αύξηση των αποδοχών τους.

1967 Ανακοινώνεται ότι 8.000 Έλληνες εργάτες της Δ. Γερμανίας έχουν ήδη απολυθεί λόγω της οικονομικής κρίσης που πλήττει τη χώρα, ενώ η Βόννη παραδέχεται πως κινδυνεύουν με απόλυση άλλοι 70.000 από τους 194.000 που εργάζονται στα δυτικογερμανικά εργοστάσια.

1971 Προς 20 δολάρια ο ένας πωλούνται οι άνεργοι εργάτες γης, κυριολεκτικά ως δούλοι, στη Βραζιλία. Οι εργάτες διαλέγονται από τις βόρειες επαρχίες, που υποφέρουν από ξηρασία, και πωλούνται σε πλειστηριασμούς.

1972 Ανακοινώνεται ότι το νέο αεροδρόμιο των Αθηνών στα Σπάτα, το οποίο βρίσκεται στο στάδιο της προμελέτης, θα αρχίσει να λειτουργεί στο τέλος του 1979 και ότι το αεροδρόμιο του Ελληνικού θα γίνει πάρκο...

1983 Ο Ναζί εγκληματίας πολέμου και στέλεχος της Γκεστάπο Κλάους Μπάρμπι συλλαμβάνεται στη Βολιβία. Ο Μπάρμπι, όπως και πολλοί άλλοι Ναζί, πέρασε μετά τον πόλεμο στην υπηρεσία του αμερικανικού ιμπεριαλισμού (1947), αξιοποιούμενος αρχικά σε αντικομμουνιστικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη. Κατόπιν εντάχθηκε στη Γερμανική υπηρεσία πληροφοριών –BND- (1965) και εν συνεχεία πέρασε στην υπηρεσία της Βολιβιανής κυβέρνησης (πάντοτε στο μέτωπο του «αντικομμουνιστικού αγώνα»). Ο Μπάρμπι εκδόθηκε στη Γαλλία το 1983 όπου κατηγορούνταν για τα εγκλήματα που είχε διαπράξει ως διοικητής της Γκεστάπο στη Λυών. Καταδικάστηκε το 1987 σε ισόβια και πέθανε στη φυλακή 4 χρόνια μετά.

1998 Πεθαίνει ο Αμερικανός μουσικός Καρλ Πέρκινς.  

Σαν σήμερα... 18 Γενάρη

1654 Με τη συνθήκη του Περεγιασλάβ η Ουκρανία ενώνεται με τη Ρωσία.

1689 Γεννιέται ο Γάλλος πολιτικός και φιλόσοφος Σαρλ ντε Μοντεσκιέ, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του Διαφωτισμού.

1823 Το Ναύπλιο ορίζεται ως έδρα της επαναστατικής ελληνικής κυβέρνησης.

1856 Γεννιέται ο Αμερικανός χειρουργός Ντάνιελ Νάθαν Χέιλ Γουίλιαμς, ο οποίος πραγματοποίησε την πρώτη εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς.

1915 Γεννιέται ο λαϊκός συνθέτης Βασίλης Τσιτσάνης.

1918 Αρχίζει τις εργασίες της η Συντακτική Συνέλευση στην Πετρούπολη. Την επόμενη μέρα θα διαλυθεί, εφόσον μετά την επαναστατική εδραίωση της εξουσίας των σοβιέτ δεν εξέφραζε πλέον τον πραγματικό συσχετισμό δυνάμεων.

1919 Ξεκινά τις εργασίες της η «Διάσκεψη Ειρήνης» των Παρισίων, με σκοπό τον καθορισμό των όρων της ειρήνης από τις νικήτριες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της Αντάντ στις ηττημένες των Κεντρικών Δυνάμεων.

1920 Παραιτείται η κυβέρνηση Κλεμανσώ στη Γαλλία. Στη θέση της σχηματίζεται νέα κυβέρνηση «εθνικού συνασπισμού» με πρωθυπουργό τον σοσιαλδημοκράτη Μιλλεράν.

1923 Καθιερώνεται στην Ελλάδα το Γρηγοριανό ημερολόγιο με ισχύ από τις 16/2.

1924 Εκπρόσωποι της ταξικής ΓΣΕΕ ζητούν από τον πρωθυπουργό Ε. Βενιζέλο την αναγνώριση της ΕΣΣΔ και την αποκατάσταση διπλωματικών σχέσεων με αυτή.

1929 Συνέρχεται το 4ο Συνέδριο της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ).

1936 Πεθαίνει ο Βρετανός συγγραφέας Ρούντγιαρντ Κίπλινγκ (βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, 1907).

1943 Ο Κόκκινος Στρατός διασπά την πολιορκία του Λένινγκραντ από τους Ναζί διανοίγοντας έναν πολύτιμο ελεύθερο διάδρομο προς την ηρωική πόλη. Η ολοκληρωτική απώθηση των δυνάμεων του Άξονα θα χρειαζόταν ακόμη έναν ολόκληρο χρόνο σκληρών μαχών.

1947 Συγκροτείται το Αρχηγείο Περιοχής Ηπείρου του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

1947 Το ατμόπλοιο «Χειμάρρα» αποπλέει από την Θεσσαλονίκη. Το πρωί της επόμενης μέρας θα προσκρούσει σε νάρκη και θα βυθιστεί, με αποτέλεσμα να γίνει ο υγρός τάφος για 374 ανθρώπους. Ανάμεσα στους επιβάτες που πνίγηκαν βρίσκονταν και 26 κομμουνιστές-πολιτικοί κρατούμενοι, που τους μετέφεραν δεμένους με χειροπέδες. Οι δεσμοφύλακες δεν τους έλυσαν, ακόμα και όταν το πλοίο άρχισε να βυθίζεται. Ανάμεσά τους ήταν και ο Ν. Ζαγουρτζής, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.

1948 Ιδρύεται το Συμβούλιο Οικονομικής Αλληλοβοήθειας των σοσιαλιστικών κρατών (ΚΟΜΕΚΟΝ).

1953 Διεξάγονται επαναληπτικές εκλογές στη Θεσσαλονίκη, κατά τις οποίες εκλέγεται βουλευτής η Ελένη Σκούρα, πρώτη γυναίκα στο αστικό κοινοβούλιο.

1961 Ο Μάο Τσε Τουνγκ, μιλώντας στην ΚΕ του ΚΚ Κίνας χαρακτηρίζει το ΚΚΣΕ δεξιό οπορτουνιστικό κόμμα.

1971 Περισσότεροι από 18.000 Αμερικανοί πολίτες φακελώθηκαν ηλεκτρονικά από στρατιωτικές μυστικές υπηρεσίες την περίοδο από το καλοκαίρι του 1967 έως το φθινόπωρο του 1969, αποκαλύπτουν οι «Τάιμς της Νέας Υόρκης».

1984 Πεθαίνει ο στρατηγός του Κόκκινου Στρατού Παντελεήμων Πονομαρένκο, ηγέτης της Λευκορωσικής αντίστασης στη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής, ΓΓ της ΚΕ του ΚΚ Λευκορωσίας (1938-1947) και μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΣΕ (1952-1953).

1984 Πεθαίνει ο λαϊκός συνθέτης Βασίλης Τσιτσάνης.

1996 Ο Κωνσταντίνος Σημίτης εκλέγεται διάδοχος του Ανδρέα Παπανδρέου στην προεδρία του ΠΑΣΟΚ και την πρωθυπουργία της χώρας.

Σαν σήμερα... 16 Γενάρη

1794 Πεθαίνει ο Βρετανός ιστορικός Έντουανρτ Γκίμπον.

1920 Η Γερουσία των ΗΠΑ καταψηφίζει τη συμμετοχή της χώρας στην Κοινωνία των Εθνών (πρόδρομο του ΟΗΕ). Την ίδια μέρα τίθεται σε ισχύ η ποτοαπαγόρευση.

1921 Η Ρωσική Σοσιαλιστική Ομόσπονδη Σοβιετική Δημοκρατία και η Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Λευκορωσίας υπογράφουν σύμφωνο για τη συνένωσή τους.

1933 Μετά την απώλεια της εμπιστοσύνης της Βουλής από την κυβέρνηση Παναγή Τσαλδάρη, σχηματίζεται νέα κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Η κυβέρνηση αυτή έμεινε στην εξουσία λιγότερο από 2 μήνες (μέχρι τις εκλογές του Μάρτη). Ήταν η τελευταία πρωθυπουργία του Ε. Βενιζέλου.

1947 Οι εργάτες των πετρελαιομηχανών του Πειραιά κατεβαίνουν σε απεργία για τα ζητήματά τους και κατά της τρομοκρατίας.

1962 Η Ένωση Κέντρου καταθέτει πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης Καραμανλή, κατηγορώντας την ότι αποκρύπτει τα περί βίας και νοθείας στοιχεία κατά τις εκλογές του 1961 που έχει στη διάθεσή της.

1968 Το επίσημο τέλος της βρετανικής αυτοκρατορίας ως παγκόσμιας υπερπόντιας δύναμης κηρύσσει στη Βουλή των Κοινοτήτων ο πρωθυπουργός Χάρολντ Ουίλσον.

1968 Έρευνες για τον εντοπισμό κοιτασμάτων πετρελαίου στο Αιγαίο ανακοινώνει ότι πρόκειται να πραγματοποιήσει η τουρκική κυβέρνηση, τονίζοντας ότι «είναι αποφασισμένη να υπερασπιστεί τα δικαιώματα της Τουρκίας στο Αιγαίο με θάρρος και αποφασιστικότητα».

1972 Συρμός του «Ακρόπολις Εξπρές» της γραμμής Αθηνών - Μονάχου συγκρούεται μετωπικά με μεγάλη ταχύτητα με αμαξοστοιχία της γραμμής Αθηνών - Θεσσαλονίκης 40 χιλιόμετρα νοτίως της Λάρισας. Οι δυο συρμοί τυλίγονται στις φλόγες, με αποτέλεσμα 18 άτομα να χάσουν τη ζωή τους και 38 να τραυματιστούν.

1979 Γκρεμίζεται στο Ιράν το καθεστώς του σάχη, ο οποίος διαφεύγει στην Αίγυπτο.

1991 Η κυβέρνηση των ΗΠΑ ανακοινώνει την επιχείρηση «Καταιγίδα της Ερήμου» κατά του Ιράκ (Πόλεμος του Κόλπου). Τις πρώτες πρωινές ώρες της επόμενης μέρας θα ξεκινήσουν οι πρώτοι βομβαρδισμοί.

1992 Το Ειδικό Δικαστήριο βγάζει απόφαση σχετικά με το σκάνδαλο της Τράπεζας Κρήτης. Ακολούθως, με ψήφους 7-6, ο Ανδρέας Παπανδρέου κηρύχθηκε αθώος. Αντιθέτως, στον Δημήτρη Τσοβόλα επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης δυόμισι ετών και τριετής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων, ενώ στον Γεώργιο Πέτσο φυλάκιση 10 μηνών και διετής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων, ποινές που εξαγοράστηκαν. 

1998 Πεθαίνει ο ηθοποιός Δημήτρης Χορν.

2008 Πεθαίνει ο φωτογράφος Δημήτρης Λέτσιος.  

Σαν σήμερα... 15 Γενάρη

1622 Γεννιέται ο Γάλλος συγγραφέας Ζαν Μπατίστ Ποκελέν (Μολιέρος).

1759 Το Βρετανικό Μουσείο ανοίγει για πρώτη φορά για το κοινό.

1809 Γεννιέται ο Γάλλος αναρχικός Πιέρ Ζοζέφ Προυντόν.Οι Μαρξ & Ενγκελς άσκησαν σοβαρή κριτική στις φιλοσοφικές - ιδεαλιστικές θέσεις του Προυντόν, που ουσιαστικά θεοποιούσε το άτομο και την απόλυτη ελευθερία του, την ατομική ιδιοκτησία (βλ. ενδεικτικά στο έργο του Κ. Μαρξ «Η αθλιότητα της Φιλοσοφίας»).

1822 Η Αϊτή γίνεται η πρώτη χώρα που αναγνωρίζει την επαναστατημένη Ελλάδα.

1892 Ο Τζέιμς Νάισμιθ δημοσιεύει τους πρώτους κανόνες του μπάσκετ σε εφημερίδα της Μασαχουσέτης.

1919 Τέσσερις μέρες πριν τις εκλογές για τη Γερμανική Εθνοσυνέλευση και σε συνθήκες γενικευμένης αντεπαναστατικής τρομοκρατίας που διενεργείται από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα σε συμμαχία με την αστική τάξη, δολοφονούνται στο Βερολίνο οι κομμουνιστές ηγέτες Καρλ Λίμπκνεχτ και Ρόζα Λούξεμπουργκ.

1934 Οι Ιρέν και Φρεντερίκ Ζολιό-Κιουρί ανακαλύπτουν την τεχνητή ραδιενέργεια, γεγονός για το οποίο την επόμενη χρονιά τιμήθηκαν με το βραβείο Νόμπελ Χημείας.

1936 Ιδρύεται το Λαϊκό Μέτωπο στην Ισπανία από τα κόμματα: Κομμουνιστικό, Σοσιαλιστικό, Αριστερό-Δημοκρατικό, την Γενική Ένωση Εργατών, τα εργατικά κόμματα της Καταλονίας, τις οργανώσεις νεολαίας και τη Δημοκρατική Ένωση.

1943 Ο Κόκκινος Στρατός αντεπιτίθεται και κατατροπώνει τις δυνάμεις του Άξονα στη μάχη του Βορονέζ.

1948 Πραγματοποιείται σύσκεψη των κομματικών-πολιτικών και στρατιωτικών στελεχών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας με αντικείμενο το πρόβλημα των εφεδρειών του Δημοκρατικού Στρατού. Ρίχνεται το σύνθημα: «Όλοι στ’ άρματα, όλα για τη νίκη».

1961 Διεξάγονται στο Παρίσι μυστικές συνομιλίες μεταξύ των ηγετών της Γαλλίας και της Βρετανίας, Ντε Γκολ και Μακμίλαν αντίστοιχα, με θέμα την ένταξη της Βρετανίας στην ΕΟΚ.

1962 Πεθαίνει στο Βερολίνο ο καθηγητής της Ιατρικής Πέτρος Κόκκαλης, στέλεχος του ΚΚΕ, γραμματέας Υγείας και Πρόνοιας της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), υπουργός Παιδείας στην Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση (ΠΔΚ) και κατόπιν πρόεδρος της Επιτροπής Βοήθειας για το Παιδί (ΕΒΟΠ).

1963 Πραγματοποιείται σύσκεψη 55 συνδικαλιστικών οργανώσεων, που αποτελεί την απαρχή της δημιουργίας των «115-ΣΕΟ» (Συνεργαζόμενων Εργατοϋπαλληλικών Οργανώσεων).

1969 Η Σοβιετική Ένωση εκτοξεύει τον «Σογιούζ-5», ο οποίος πραγματοποιεί την πρώτη πρόσδεση με άλλο διαστημόπλοιο και την πρώτη μεταφορά πληρώματος στο Διάστημα στην ιστορία.

1971 Ο υπουργός Δικαιοσύνης των ΗΠΑ και δεξί χέρι του Προέδρου Νίξον, Τζον Μίτσελ, ισχυρίζεται ότι η παρακολούθηση ιδιωτικών τηλεφωνικών συνομιλιών αποτελεί συνταγματικό του δικαίωμα και εφεσιβάλλει απόφαση δικαστηρίου του Ντιτρόιτ, που απαγορεύει τις παρακολουθήσεις.

1975 Έπειτα από 14 χρόνια σκληρού εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα η Αγκόλα αποκτά την ανεξαρτησία της από την Πορτογαλία. Σημαντικός παράγοντας σε αυτή την εξέλιξη υπήρξε η ηθική αλλά και έμπρακτη υποστήριξη της Σοβιετικής Ένωσης και των άλλων σοσιαλιστικών κρατών (της Κούβας, κ.α.).

1981 Ο Πάπας Ιωάννης ο Β’ δέχεται στο Βατικανό αντιπροσωπεία του πολωνικού συνδικάτου «Αλληλεγγύη» με επικεφαλής τον Λεχ Βαλέσα, μιας οργάνωσης που θα έπαιζε κεντρικό ρόλο στην αντεπανάσταση στην Πολωνία.

1976 Σε έκθεση του Κογκρέσου για τις παράνομες δραστηριότητες της CIA, αποκαλύπτεται ότι πολλοί ηγέτες ξένων χωρών περιλαμβάνονται στους «συνεργάτες» της Υπηρεσίας. Μεταξύ αυτών ο Σάχης της Περσίας, ο βασιλιάς της Ιορδανίας Χουσεΐν, ο δικτάτορας του Ζαΐρ Μομπούτου Σέσε Σέκο και άλλοι.

1992 Η «διεθνής κοινότητα» αναγνωρίζει την ανεξαρτησία της Κροατίας και της Σλοβενίας από τη Σοσιαλιστική Ομόσπονδη Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας.  

Σαν σήμερα... 13 Γενάρη

1822 Η γαλανόλευκη καθιερώνεται από την Α’ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου ως το επίσημο σύμβολο των επαναστατημένων Ελλήνων.

1853 Πεθαίνει ο Θεόφιλος Καΐρης, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του νεοελληνικού Διαφωτισμού.

1866 Γεννιέται ο Ελληνοαρμένιος φιλόσοφος Γκεόργκι Ιβάνοβιτς Γκουρτζίεφ.

1898 Ο Εμίλ Ζολά δημοσιεύει τη γνωστή ανοιχτή επιστολή του με τίτλο «Κατηγορώ», σχετικά με την υπόθεση Ντρέιφους στη Γαλλία.

1910 Γεννιέται ο ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης.

1919 Αρχίζουν στη Ρίγα οι εργασίες του Παλλετονικού συνεδρίου των Σοβιέτ.

1941 Πεθαίνει ο Ιρλανδός συγγραφέας και ποιητής Τζέιμς Τζόις.

1941 Οι Βιετναμέζοι στρατιώτες στο Ντολιόγκ εξεγείρονται κατά των Γάλλων ιμπεριαλιστών.

1946 Αρχίζει τις εργασίες του στο θέατρο «Απόλλων» της Αθήνας το Α’ Συνέδριο της ΕΠΟΝ, στο οποίο έλαβαν μέρος 354 αντιπρόσωποι (13-19/1/1946). Η ημερήσια διάταξη του Συνεδρίου περιλάμβανε τα παρακάτω θέματα: 1. «Η Παγκόσμια Συνδιάσκεψη Νέων και η προσχώρηση της ΕΠΟΝ στην ΠΟΔΝ», 2. «Η δράση της ΕΠΟΝ και το πρόβλημα της ενότητας της νέας γενιάς», 3. «Η πνευματική και σωματική διάπλαση της νέας γενιάς», 4. «Έγκριση καταστατικού της ΕΠΟΝ» και 5. «Εκλογή νέου ΚΣ».

1948 Στα πλαίσια της έντασης της αστικής τρομοκρατίας, η αστυνομία διενεργεί μαζικές συλλήψεις στην Αθήνα και τον Πειραιά (1.400) και το Νομό Ηλείας (650).

1949 Έπειτα από πολυήμερη σκληρή μάχη, τμήματα της 10ης Μεραρχίας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, με Διοικητή τον Υποστράτηγο Νίκο Θεοχαρόπουλο (Σκοτίδα) και Πολιτικό Επίτροπο τον Νίκο Μπελογιάννη, υπερνικούν διπλάσιες δυνάμεις του κυβερνητικού στρατού και καταλαμβάνουν τη Νάουσα. Η κατάληψη της Νάουσας έπεσε σαν κεραυνός στο αστικό στρατόπεδο, ενώ ανέδειξε για μια ακόμη φορά τη μαχητική και ηθικοπολιτική ανωτερότητα του Δημοκρατικού Στρατού.

Η απόφαση του ΠΓ (10/2/49) αναφέρει σχετικά με τη νίκη στη Μάχη της Νάουσας: «Για πρώτη φορά ο ΔΣΕ κατέλαβε ολοκληρωτικά μια πόλη και την κράτησε όσο θεώρησε πως ήταν απαραίτητο (...) απόδειξε ότι τα μέσα μας είναι παραπάνω από αρκετά, αν τα χρησιμοποιούμε σωστά και τα συνδυάζουμε με τη δράση του πεζικού, αν ενεργούμε με ταχύτητα, δεξιοτεχνία, περίσκεψη και επαναστατική πονηριά (...) Το ΠΓ θεωρεί ότι η πείρα από την παραπάνω εκστρατεία πρέπει ν' αποτελεί βασικό συστατικό στοιχείο της πραχτικής αλλά και θεωρητικής εκπαίδευσης στις σχολές μας και στις ασκήσεις στα τμήματα».

1951 Η ΕΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Μ. Βρετανίας υιοθετεί το πρόγραμμα με τίτλο «Ο βρετανικός δρόμος για το σοσιαλισμό», που εξέφραζε «ευρωκομμουνιστική» αντίληψη.

1953 Ο Ι. Μπ. Τίτο εκλέγεται από το Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο της Γιουγκοσλαβίας Πρόεδρος της χώρας.

1968 Στην περιοχή του Ναυαρίνου βυθίζεται αύτανδρο το ελληνικό φορτηγό «Εύελπις» με 16μελές πλήρωμα.

1971 Διακόπτονται μέσα σε βαθιές διαφωνίες οι μυστικές συνομιλίες μεταξύ των πετρελαιοπαραγωγών χωρών και δυτικών εταιρειών πετρελαίου, που διεξάγονται στην Τεχεράνη. Οι χώρες του Περσικού Κόλπου, που ελέγχουν το μεγαλύτερο ποσοστό εξαγωγών του «μαύρου χρυσού», απαιτούν την αύξηση των τιμών πώλησης.

1993 Πεθαίνει ο ζωγράφος και συγγραφέας Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης.

Σαν σήμερα... 12 Γενάρη

1628 Γεννιέται ο Γάλλος παραμυθάς Σαρλ Περό, που έγραψε παραμύθια όπως Η Σταχτοπούτα, Η ωραία κοιμωμένη, Ο Καρυοθραύστης, κ.ά.

1848 Η αστικοδημοκρατική εξέγερση που ξεσπά στο Παλέρμο της Σικελίας αποτελεί προοίμιο του γενικότερου επαναστατικού κύματος, που με επίκεντρο τη Γαλλία, το Φεβρουάριο του ίδιου έτους θα εξαπλωθεί σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο.

1873 Γεννιέται ο ολυμπιονίκης Σπύρος Λούης.

1876 Γεννιέται ο σοσιαλιστής Αμερικανός συγγραφέας Τζακ Λόντον. Στην αρχή της ζωής του έκανε διάφορα επαγγέλματα για να βγάλει το ψωμί του: εφημεριδοπώλης, λιμενεργάτης, ναυτικός, αλλά και πολεμικός ανταποκριτής στη διάρκεια του πολέμου των Μπόερς στη Νότια Αφρική και του Ρωσοϊαπωνικού πολέμου στα 1904. Συνδυάζοντας τις εμπειρίες του με τη μελέτη του Κομμουνιστικού Μανιφέστου, ο Λόντον στράφηκε προς το σοσιαλισμό, ενώ η απίστευτη ενέργειά του διοχετεύθηκε στη γραφή. Από το 1896 γίνεται μέλος του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος και προσπαθεί με το συγγραφικό του ταλέντο και τη γεμάτη πάθος συμμετοχή του στην πολιτική να βοηθήσει το αμερικανικό προλεταριάτο.

Γράφει πολλά διηγήματα, μυθιστορήματα και πολιτικά δοκίμια. Όλα του τα έργα έχουν μεγάλη απήχηση και τεράστια εμπορική επιτυχία. Μόνο στην Αγγλία έχουν πουληθεί 7 εκατομμύρια αντίτυπα της «Σιδερένιας Φτέρνας».

1934 Συνέρχεται η 6η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ. Σε αυτή στηρίχθηκε η προβληματική στρατηγική των σταδίων της περιόδου 1941-1944 που ακολούθησε, καθώς και σε αποφάσεις της Κομμουνιστικής Διεθνούς και του 6ου Συνεδρίου του ΚΚΕ (1935). Ακολούθως, η Ολομέλεια διαπίστωσε ότι η Ελλάδα ανήκε στον τύπο των χωρών, που στο Πρόγραμμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς χαρακτηρίζονταν ως «χώρες με μέσο επίπεδο ανάπτυξης του καπιταλισμού... με σημαντικά υπολείμματα μισοφεουδαρχικών σχέσεων στην αγροτική οικονομία, με ορισμένο μίνιμουμ υλικών προϋποθέσεων, με όχι τελειωμένο ακόμα τον αστικοδημοκρατικό μετασχηματισμό» και για τις οποίες προβλέπονταν «πορεία λίγο ή πολύ γρήγορου περάσματος της αστικοδημοκρατικής επανάστασης σε επανάσταση σοσιαλιστική...».

1943 Οι Γερμανοί υποχρεώνονται να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους γύρω από το Λένινγκραντ. Η ηρωική αντίσταση των υπερασπιστών, των μαχητών και των κατοίκων της πόλης, έγραψε μια από τις ενδοξότερες σελίδες στην ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

1943 Συνέρχεται στο μοναστήρι Άγιος Γεώργιος Μαυροματιού Καρδίτσας η πρώτη Συνδιάσκεψη ανταρτών Δυτικής Θεσσαλίας, από την οποία εκλέχθηκε 4μελές αρχηγείο.

1945 Ξεκινά η επιχείρηση «Βίστουλας - Όντερ» του Κόκκινου Στρατού, κατά την οποία τα Σοβιετικά στρατεύματα έφτασαν έως και 70 χλμ. από την πρωτεύουσα της ναζιστικής Γερμανίας, το Βερολίνο. Στη διάρκεια της επιχείρησης, ο Κόκκινος Στρατός απελευθέρωσε πολλά στρατόπεδα συγκέντρωσης, μεταξύ των οποίων και το Άουσβιτς, όπου οι Σοβιετικοί βρέθηκαν πρόσωπο με πρόσωπο με μια από τις μεγαλύτερες φρικαλεότητες των Ναζί.

1949 Ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας μπαίνει στη Νάουσα.

1953 Διαλύεται με απόφαση του Νομικού Συμβουλίου του υπουργείου Εσωτερικών η Πανελλήνια Ένωση Οικογενειών Πολιτικών Εξόριστων - Φυλακισμένων (ΠΕΟΠΕΦ).

1976 Πεθαίνει η Βρετανίδα συγγραφέας Αγκάθα Κρίστι.

1979 Η χούντα της Αργεντινής συλλαμβάνει 40 μητέρες εξαφανισθέντων. Οι γυναίκες αυτές, γνωστές ως «οι τρελές της πλατείας του Μάη», συγκεντρώνονταν επί ένα χρόνο στην κεντρική πλατεία Μάη του Μπουένος Άιρες, ζητώντας πληροφορίες για την τύχη των χαμένων παιδιών τους.

1985 Για πρώτη φορά μετά το 1940 ανοίγουν ξανά τα ελληνοαλβανικά σύνορα στην Κακκαβιά.

2010 Ισχυρός σεισμός 7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ πλήττει την Αϊτή, σκορπώντας το θάνατο σε πάνω από 100.000 ανθρώπους.

Σαν σήμερα... 11 Γενάρη

1853 Γεννιέται ο ζωγράφος Γεώργιος Ιακωβίδης («Σχολή του Μονάχου»).

1879 Ξεκινά ο πόλεμος των Ζουλού μεταξύ των Βρετανών και των ντόπιων πληθυσμών της Ζουλουλάνδης, που θα καταλήξει με νίκη των Βρετανών και την κατάλυση του ανεξάρτητου κράτους των Ζουλού.

1910 Γεννιέται ο ποιητής και συγγραφέας Νίκος Καββαδίας. Στη διάρκεια της Κατοχής εντάχθηκε στο ΕΑΜ, αρχικά στο ΕΑΜ Ναυτικών και αργότερα στο ΕΑΜ Λογοτεχνών - Ποιητών. Την περίοδο αυτή άρχιζε να δημοσιεύει και τα αντιστασιακά του ποιήματα με πρώτο το «Αθήνα 1943», ενώ το 1944 δημοσίευσε το ποίημα «Στον τάφο του ΕΠΟΝίτη». Το 1945 δημοσίευσε το «Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα» και το ποίημα «Αντίσταση». Ο Νίκος Καββαδίας ανέλαβε για ένα διάστημα επικεφαλής του ΕΑΜ Λογοτεχνών - Ποιητών μέχρι που μπάρκαρε πάλι, ενώ το 1946, μαζί με άλλους διανοούμενους, υπέγραψε διαμαρτυρία κατά του Γ΄ Ψηφίσματος που ήταν ο «θεμέλιος λίθος» του αντικομμουνιστικού οργίου. Λίγο πριν το πραξικόπημα της 21ης Απρίλη 1967 έδωσε μια μεγάλη συνέντευξη στο περιοδικό «Πανσπουδαστική», όπου αφιέρωσε και το ποίημά του «Σπουδαστές». Στη διάρκεια της δικτατορίας αξιοποιήθηκε ως σύνδεσμος ανάμεσα σε αντιστασιακές οργανώσεις.

1919 Το Κουξχάφεν της Γερμανίας ανακηρύσσεται Σοβιετική Δημοκρατία (Γερμανική Επανάσταση).

1923 Γαλλοβελγικά στρατεύματα καταλαμβάνουν τη βιομηχανική περιοχή του Ρουρ της Γερμανίας, δίνοντας νέα ώθηση στις επαναστατικές διαθέσεις του γερμανικού προλεταριάτου.

1928 Στο θέατρο «Αλάμπρα» της Αθήνας και έπειτα από προλόγιση του Νίκου Καζαντζάκη ο διάσημος ελληνορουμάνος συγγραφέας Παναΐτ Ιστράτι μιλά για τις κατακτήσεις της Σοβιετικής Ένωσης και τις επιβουλές των ιμπεριαλιστών εναντίον της. Λίγες μέρες αργότερα η κυβέρνηση Βενιζέλου θα αποφασίσει την απέλαση του Ιστράτι από την Ελλάδα.

1933 Η ΚΕ και η ΚΕΕ του Πανενωσιακού Κομμουνιστικού Κόμματος (μπολσεβίκοι) βγάζει απόφαση για τη συγκρότηση πολιτικών τμημάτων στους μηχανοτρακτερικούς σταθμούς (ΜΤΣ) και τα σοβχόζ.

1945 Υπογράφεται η ανακωχή ανάμεσα στη διοίκηση των βρετανικών δυνάμεων και την ΚΕ του ΕΛΑΣ (μάχες Δεκέμβρη 1944). Ως ημερομηνία κατάπαυσης του πυρός ορίζεται η 14η Γενάρη του 1945.

1946 Η Αλβανία ανακηρύσσεται Λαϊκή Δημοκρατία.

1971 Πραγματοποιείται αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος για την ανατροπή του Σοσιαλιστή Προέδρου Χ. Τόρες στη Βολιβία. Χιλιάδες εργάτες βγαίνουν στους δρόμους, απαιτώντας την εκτέλεση των στασιαστών. Ένας από τους στρατιωτικούς που διέφυγαν τη σύλληψη, ο στρατηγός Χ. Μπάνζερ, θα καταφέρει τελικά να καταλάβει την εξουσία –με την υποστήριξη των ΗΠΑ- με νέο πραξικόπημα τον Αύγουστο του ίδιου έτους.

1971 Ξεκινά στο Λονδίνο Διάσκεψη 15 Κομμουνιστικών Κομμάτων της Δ. Ευρώπης με θέμα τις πολυεθνικές μονοπωλιακές επιχειρήσεις και την από κοινού αντιμετώπισή τους από την εργατική τάξη της Δ. Ευρώπης. Στη Διάσκεψη μετείχε και το ΚΚΕ.

1976 Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ εγκρίνει με ψήφους 11-1 την ισότιμη συμμετοχή στον Οργανισμό της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης. Η μοναδική αρνητική ψήφος ανήκε στις ΗΠΑ.

2008 Πεθαίνει ο Νεοζηλανδός εξερευνητής και ορειβάτης Έντμουντ Χίλαρι, ο πρώτος άνθρωπος που κατέκτησε τα Ιμαλάϊα.

2010 Πεθαίνει ο Γάλλος σκηνοθέτης Ερίκ Ρομέρ.

Σαν σήμερα... 10 Γενάρη

1778 Γεννιέται ο Σουηδός βοτανολόγος και φυσιολόγος Καρλ Φον Λινέ, «πατέρας» της σύγχρονης βοτανολογίας.

1919 Εγκαθιδρύεται η Σοβιετική Δημοκρατία της Βρέμης (Γερμανική Επανάσταση), που διήρκεσε μόλις 3 εβδομάδες (έως τις 4/2/1919).

1919 Αντιμέτωπη με τον επαναστατικό ξεσηκωμό του γερμανικού προλεταριάτου, η Σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση της Γερμανίας συνάπτει συμφωνία με την Ανώτατη Στρατιωτική διοίκηση για τη διατήρηση από την τελευταία του ελέγχου των ενόπλων δυνάμεων (σύμφωνο Έμπερτ-Γκρένερ). Ο ίδιος ο Έμπερτ ομολόγησε αργότερα πως, «με τη βοήθεια της ανώτατης διοίκησης του στρατού ήθελε να δημιουργήσει μια κυβέρνηση ικανή να αποκαταστήσει την τάξη». Ο στρατηγός Γκρένερ πάντως ήταν πιο ωμός και ειλικρινής: «Το απόγευμα της 10ης Νοέμβρη έκλεισα με το Λαϊκό Επίτροπο Έμπερτ τηλεφωνικά μια συμμαχία με στόχο την καταπολέμηση της επανάστασης. Από την αρχή κιόλας παλέψαμε μαζί ενάντια στην επανάσταση και μάλιστα, κάτω από δική μου πρωτοβουλία, σύμφωνα με το δικό μου καθορισμό στόχων και με όλα τα μέσα που εγώ θεωρούσα κατάλληλα για τη συντριβή της επανάστασης».

1941 Τα ελληνικά στρατεύματα καταλαμβάνουν την Κλεισούρα (Ελληνοϊταλικός πόλεμος).

1946 Συνέρχεται στη Νέα Υόρκη, η πρώτη Σύνοδος της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ).

1950 Δολοφονείται στη Μακρόνησο, έπειτα από άγρια βασανιστήρια που κράτησαν 33 ολόκληρες μέρες, ο κομμουνιστής Δημήτρης Τατάκης, Γενικός Γραμματέας της Ομοσπονδίας Ελληνικών Ναυτεργατικών Οργανώσεων, της θρυλικής ΟΕΝΟ.

Οι δήμιοί του έκαναν ό,τι μπορούσαν για να λυγίσουν τον Τατάκη, ώστε να αποτελέσει παράδειγμα για τους υπόλοιπους Μακρονησιώτες. Δεν τα κατάφεραν όμως. Όταν τον ρώτησαν γιατί δεν υπέγραφε την περιβόητη «δήλωση μετανοίας», ώστε να θέσει τέρμα στο μαρτύριό του, εκείνος απάντησε:

«Το έκαμα για να αποδείξω πως όλα τα πλάνα της ανθρώπινης αντοχής, οι αγωνιστές τα ξεπερνάνε, όταν πιστεύουν και θέλουν. Δεν υπάρχουν άπαρτα φρούρια για τους κομμουνιστές!».

1961 Πεθαίνει ο Αμερικανός συγγραφέας Ντάσιελ Χάμετ.

1964 Ο Παναμάς διακόπτει τις διπλωματικές σχέσεις με τις ΗΠΑ και καταγγέλλει στον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ τη συμφωνία, βάσει της οποίας η διώρυγα και η ζώνη που την περιβάλλει αποτελούν αμερικανική επικράτεια, ενώ στην ίδια τη ζώνη μαίνονται πολύνεκρες συγκρούσεις μεταξύ Αμερικανών και ντόπιων.

1978 Δολοφονείται στη Μανάγκουα της Νικαράγουας ο 53χρονος δημοσιογράφος και εκδότης Πέδρο Χοακίν Τσαμόρο Καρντενάλ, γνωστός αντίπαλος του δικτάτορα Σομόζα.

 Σαν σήμερα... 9 Γενάρη

1890 Γεννιέται ο Τσέχος συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Κάρελ Τσάπεκ, ο πρώτος που χρησιμοποίησε τη λέξη «ρομπότ» (εργάτης).

1916 Η μάχη της Καλλίπολης λήγει με τη συντριπτική και ταπεινωτική ήττα των Βρετανογαλλικών στρατευμάτων από τους Οθωμανούς (Α’ παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός πόλεμος). Στη μάχη, που διήρκεσε 8,5 μήνες, έχασαν τη ζωή τους κοντά μισό εκατομμύριο στρατιώτες και των δύο πλευρών.

1929 Οι αγρότες του χωριού Καπουτζήδες αντιστέκονται στην αστυνομία που επιχειρεί να τους διώξει από τα κτήματά τους για να τα επιστρέψει στο Πατριαρχείο.

1941 Γεννιέται η Αμερικανίδα στιχουργός και τραγουδίστρια Τζόαν Μπαέζ.

1960 Αρχίζει η κατασκευή του φράγματος του Ασουάν στην Αίγυπτο, με σοβιετική χρηματοδότηση και υπό την εποπτεία Σοβιετικών τεχνικών συμβούλων.

1978 Σε 100.000 υπολογίζει τους πολιτικούς κρατούμενους στην Ινδονησία η οργάνωση Διεθνής Αμνηστία.

1983 Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Γεράσιμος Αρσένης ανακοινώνει την υποτίμηση της δραχμής κατά 15%. Ως αποτέλεσμα της υποτίμησης εμφανίζεται κύμα κερδοσκοπίας, καθώς εμπορεύματα εξαφανίζονται από τα καταστήματα για να επανεμφανιστούν αναλόγως ανατιμημένα.

2004 Πεθαίνει ο Ιταλός φιλόσοφος Νορμπέρτο Μπόμπιο.  

Σαν σήμερα... 3 Γενάρη

1850 Ο βρετανικός στόλος, με πρόσχημα τη διαφορά μεταξύ του βρετανικής υπηκοότητας προξένου της Πορτογαλίας Δ. Πατσίφικο και του ελληνικού κράτους, προχωρά στον ναυτικό αποκλεισμό της Ελλάδας και την κατάσχεση ελληνικών πλοίων στο Αιγαίο.

1875 Πεθαίνει ο Γάλλος λεξικογράφος και εγκυκλοπαιδιστής Πιέρ Αθανάς Λαρούς.

1911 Πεθαίνει ο μεγάλος Έλληνας λογοτέχνης Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.

1929 Γεννιέται ο Ιταλός σκηνοθέτης Σέρτζιο Λεόνε, ο «πατέρας» του σπαγγέτι - γουέστερν.

1930 Το Πρωτοδικείο Αθήνας αποφασίζει τη διάλυση της ταξικής Ενωτικής ΓΣΕΕ με το αιτιολογικό ότι «εργάζεται κατά του σημερινού κοινωνικού καθεστώτος».

1932 Επιβάλλεται στην Ονδούρα στρατιωτικός νόμος προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι αντιδράσεις των εργατών της αμερικανικής πολυεθνικής «United Fruit Company», η οποία αποφάσισε να προχωρήσει σε εκατοντάδες απολύσεις.

1944 Ξεκινά σκληρή διήμερη μάχη του 36ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ με γερμανικό τάγμα που κινήθηκε από Γραβιά-Καστέλια προς Κουκουβίστα-Παρνασσίδα. Ο ΕΛΑΣ είχε 38 νεκρούς και 3 τραυματίες. Ο εχθρός 77 νεκρούς και περίπου 100 τραυματίες.

1951 Πεθαίνει ο πεζογράφος και ποιητής Γεώργιος Δροσίνης.

1961 Σε διακοπή των διπλωματικών σχέσεων ΗΠΑ - Κούβας προβαίνει ο απερχόμενος Αμερικανός Πρόεδρος Ντ. Αϊζενχάουερ.

1962 Ο Πάπας Ιωάννης ο 13ος αφορίζει τον ηγέτη της Κουβανικής Επανάστασης Φιντέλ Κάστρο.

1962 Εγκαινιάζεται το γήπεδο της Νέας Φιλαδέλφειας με τον αγώνα ΑΕΚ - Μπαρτσελόνα (0-6) μπροστά σε 38.000 θεατές. Το γήπεδο θα κατεδαφισθεί 41 χρόνια αργότερα.

1969 Πεθαίνει στο Παρίσι ο κομμουνιστής καλλιτέχνης Τζαβαλάς Καρούσος, του οποίου η θεατρική δραστηριότητα υπήρξε συνυφασμένη με τους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες του τόπου μας. Ο Καρούσος, ακόμη και στις δυσκολότερες στιγμές, εξόριστος στην Ικαρία, στη Μακρόνησο και στον Αϊ - Στράτη δεν έπαψε ποτέ να υπηρετεί πιστά την τέχνη του, δίνοντας πνοή στο θέατρο της εξορίας. Λίγο πριν πεθάνει είχε απολυθεί βαριά άρρωστος από τη Γυάρο όπου τον είχε εξορίσει η Χούντα.

1973 Ο ποιητής Οδυσσέας Ελύτης, οι συγγραφείς Πρεβελάκης και Παναγιωτόπουλος, ο ζωγράφος και χαράκτης Γ. Βαρλάμος και ο γλύπτης Κλέαρχος Λουκόπουλος δηλώνουν ότι δεν αποδέχονται τα βραβεία που τους προτάθηκαν από τη Χούντα.

Σαν σήμερα... 2 Γενάρη

1897 Γεννιέται ο παγκόσμιος πρωταθλητής της πάλης βαρέων βαρών Χριστόφορος Θεοφίλου (Τζιμ Λόντος).

1910 Καθιερώνεται με νόμο η Κυριακή αργία στην Ελλάδα.

1919 Οι εργάτες της Ρίγας (Λετονία) παίρνουν τα όπλα και εξεγείρονται κατά των κατακτητών. Την επόμενη μέρα, ο Κόκκινος Στρατός απελευθερώνει τη Ρίγα.

1920 Στα πλαίσια της αντικομμουνιστικής εκστρατείας στις ΗΠΑ (γνωστή και ως «Κόκκινος Τρόμος»), που ξεκίνησε στον απόηχο της Οκτωβριανής Επανάστασης, πραγματοποιείται δεύτερη κατά σειρά επιχείρηση-σκούπα, κατά την οποία συνελήφθησαν 6.000 ακόμη «ύποπτοι κομμουνιστές». Συνολικά κατά τις περιβόητες «επιδρομές του Πάλμερ» (του Γενικού Εισαγγελέα των ΗΠΑ) συνελήφθησαν πάνω από 10.000 άτομα, εκ των οποίων 3.500 φυλακίστηκαν και 556 απελάθηκαν από τη χώρα.

1920 Γεννιέται ο Ρωσικής καταγωγής Αμερικανός συγγραφέας Ισαάκ Ασίμοφ.

1924 Γεννιέται ο καλλιτέχνης του θεάτρου σκιών Ευγένιος Σπαθάρης.

1945 Μαζικοί αμερικανικοί και βρετανικοί βομβαρδισμοί καταστρέφουν το 90% του ιστορικού κέντρου της Νυρεμβέργης. Πρόκειται για εγκληματικούς βομβαρδισμούς κατοικημένων περιοχών Γερμανικών πόλεων, χωρίς στρατιωτική σημασία, που είχαν ως αποτέλεσμα το θάνατο χιλιάδων αμάχων.

1950 Πεθαίνει ο μουσουργός Θεόφραστος Σακελλαρίδης.

1959 Η Σοβιετική Ένωση εκτοξεύει το πρώτο μη επανδρωμένο διαστημικό σκάφος με κατεύθυνση τη σελήνη («Λούνα 1»).

1963 Οι αντάρτες Βιετκόνγκ πετυχαίνουν την πρώτη μεγάλη τους στρατιωτική νίκη στη μάχη του Απ-Μπατς απέναντι σε πολλαπλάσιες νοτιο-βιενταμεζικές και αμερικανικές δυνάμεις.

2006 Έκρηξη σε ανθρακωρυχείο στο Σάγκο της Δυτικής Βιρτζίνια (ΗΠΑ) έχει ως αποτέλεσμα το θάνατο 12 εργατών.  

Σαν σήμερα... 1 Γενάρη

1801 Τίθενται σε ισχύ οι «Νόμοι της Ένωσης» από τους οποίους προκύπτει το Ηνωμένο Βασίλειο της Βρετανίας και της Ιρλανδίας.

1820 Ξεσπά αστικοδημοκρατική επανάσταση στην Ισπανία. Έπειτα από έκκληση του Ισπανού μονάρχη το 1823 η Ιερά Συμμαχία εξουσιοδοτεί τη Γαλλία να επέμβει στον ισπανικό εμφύλιο. Η επανάσταση καταπνίγεται και η μοναρχία αποκαθίσταται.

1822 Η Α’ Εθνοσυνέλευση (της Επιδαύρου) ψηφίζει το πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδας, το οποίο αποτελούσε μια σύνθεση ιδεών και αρχών, επηρεασμένων από τα αντίστοιχα επαναστατικά αστικά Συντάγματα της Αμερικής και της Γαλλίας.

1834 Συγκροτείται η τελωνειακή ένωση των γερμανικών κρατών με επικεφαλής την Πρωσία, γεγονός-σταθμός στη συγκρότηση του Γερμανικού αστικού κράτους.

1863 Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Α. Λίνκολν εκδίδει τη Διακήρυξη Χειραφέτησης για την απελευθέρωση των σκλάβων στις εξεγερμένες Πολιτείες του Νότου.

1890 Ιδρύεται στη Σμύρνη της Μικράς Ασίας ο Πανιώνιος.

1894 Πεθαίνει ο Γερμανός φυσικός Χάινριχ Ρούντολφ Χερτζ, ο πρώτος που πέτυχε την εκπομπή, μετάδοση και λήψη ραδιοκυμάτων. Το όνομα του δόθηκε στη μονάδα της συχνότητας.

1912 Με την πτώση της δυναστείας των Τσινγκ η Κίνα γίνεται αστική δημοκρατία, η οποία διατηρείται μέχρι τη νίκη της κινεζικής σοσιαλιστικής επανάστασης το 1949.

1916 Πραγματοποιείται η πρώτη παγγερμανική συνδιάσκεψη του «Σπάρτακου», μιας οργάνωσης στην οποία συσπειρώθηκαν οι επαναστατικές δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας, έπειτα από τη στοίχιση του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος πίσω από τη γερμανική αστική τάξη στον Α’ παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Ο «Σπάρτακος», πρόδρομος του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας, έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη Γερμανική Επανάσταση του 1918. Ηγετικές μορφές του υπήρξαν οι Ρόζα Λούξεμπουργκ και Καρλ Λίμπκνεχτ.

1919 Σχηματίζεται η Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Λευκορωσίας.

1942 Υπογράφεται στην Ουάσινγκτον η διακήρυξη 26 κρατών για τον αγώνα κατά του φασιστικού συνασπισμού (Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών).

1944 Το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ θέτει σε εφαρμογή τις «Διατάξεις για την Αυτοδιοίκηση και τη Λαϊκή Δικαιοσύνη».

1944 Συγκροτείται ο Λαϊκός Στρατός της Πολωνίας.

1956 Το Σουδάν αποκτά την ανεξαρτησία του από την Αίγυπτο και τη Βρετανία.

1958 Τίθεται σε ισχύ η Συνθήκη της Ρώμης: Ιδρύεται η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), που μετεξελίχθηκε στη σημερινή ΕΕ.

1959 Ο επαναστατικός κουβανικός στρατός μπαίνει στην Αβάνα, σφραγίζοντας τη νίκη της Κουβανικής Επανάστασης. Ο δικτάτορας Μπατίστα εγκαταλείπει τη χώρα.

1960 Τίθεται σε ισχύ το νέο Σύνταγμα της Λ. Δ. του Βιετνάμ.

1965 Ιδρύεται το Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα του Αφγανιστάν.

1981 Η Ελλάδα εντάσσεται στην ΕΟΚ ως πλήρες μέλος. Η ένταξη της χώρας μας στην ΕΟΚ είχε πολλαπλά οφέλη για την ελληνική αστική τάξη, τραγικές όμως συνέπειες για τα φτωχά λαϊκά στρώματα, την εργατική τάξη και την αγροτιά. Όλες οι πολιτικές δυνάμεις τότε, από τη «δεξιά» έως την «ανανεωτική αριστερά», είχαν στηρίξει αυτή την εξέλιξη. Κατά είχαν ταχθεί το ΚΚΕ και το ΠΑΣΟΚ (με το τελευταίο να αλλάζει στάση λίγο αργότερα). Το ΚΚΕ ήταν το μόνο κόμμα που έγκαιρα προειδοποίησε το λαό για την πραγματική φύση της ΕΟΚ, στέκοντας συνεπής πολέμιος των αντιλαϊκών πολιτικών της.

2005 Πεθαίνει η ηθοποιός Μαρία Αλκαίου.  

Σαν σήμερα... 29 Δεκέμβρη

1877 Πεθαίνει ο πολιτικός Δημήτριος Βούλγαρης, 8 φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας.

1890 Ο αμερικανικός στρατός ανοίγει αναίτια πυρ κατά καταυλισμού των ινδιάνων Λακότα στο Γούντεν Νι Κρικ, δολοφονώντας σχεδόν 300 άνδρες, γυναίκες και παιδιά («Σφαγή του Γούντεν Νι»).

1917 Η σοβιετική εξουσία εγκαθιδρύεται στη Σεβαστούπολη. Την ίδια μέρα εκλέγεται η πρώτη σοβιετική κυβέρνηση της Λετονίας (Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση).

1929 Το συνέδριο του Ινδικού Εθνικού Κογκρέσου στη Λαχόρη εγκρίνει απόφαση για την καμπάνια πολιτικής ανυπακοής κατά των δυνάμεων του βρετανικού ιμπεριαλισμού.

1933 Ρουμάνοι φασίστες δολοφονούν τον πρωθυπουργό της χώρας Ι. Δούκα.

1944 Τα τμήματα του ΕΔΕΣ εγκαταλείπουν και την Πρέβεζα κάτω από τα απανωτά κτυπήματα του ΕΛΑΣ. Όλη η Ήπειρος πλέον έχει ξεκαθαριστεί.

1953 Το κιλό αντικαθιστά την οκά ως μονάδα μέτρησης του βάρους στην Ελλάδα.

1965 Η σφαγή εκατοντάδων χιλιάδων κομμουνιστών από τον Ινδονησιακό στρατό φτάνει στο αποκορύφωμά της.

1966 Το Κακουργιοδικείο Θεσσαλονίκης εκδίδει απόφαση, με την οποία καταδικάζει για τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη τους Κοτζαμάνη και Εμμανουηλίδη σε 11 και 8 χρόνια φυλακή αντίστοιχα. Οι άλλοι 9 κατηγορούμενοι καταδικάζονται σε ποινές κάθειρξης από 3 έως 15 μήνες. Όλοι θα αποφυλακιστούν λίγο αργότερα από τη Χούντα.

1972 Οι οργανώσεις του ΚΚΕ και της ΚΝΕ κυκλοφορούν στις εργατογειτονιές της Αθήνας και του Πειραιά προκηρύξεις κατά των αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων.

1986 Πεθαίνει ο Σοβιετικός σκηνοθέτης Αντρέι Ταρκόφσκι. 

 Σαν σήμερα... 28 Δεκέμβρη

1895 Οι Αδερφοί Λιμιέρ προβάλλουν στο Παρίσι την πρώτη κινηματογραφική ταινία, η οποία διαρκεί μόλις 1 λεπτό.

1903 Γεννιέται ο Αμερικανός μαθηματικός Τζον Φον Νόιμαν.

1909 Ο Ελευθέριος Βενιζέλος καταφθάνει στην Αθήνα από την Κρήτη, ύστερα από πρόσκληση του Στρατιωτικού Συνδέσμου, προκειμένου να αναλάβει τα ηνία της κυβέρνησης.

1917 Το Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού εκδίδει διάταγμα για την εξομοίωση όλων των στρατιωτικών ως προς τα δικαιώματα και για την εφαρμογή της αρχής της αιρετότητας και την οργάνωση της σοβιετικής εξουσίας στο στρατό.

1920 Θεσπίζεται το παράσημο της Κόκκινης Σημαίας της Εργασίας.

1931 Η κυβέρνηση Βενιζέλου αποφασίζει τη διάλυση της «Ένωσης Νομικών» επειδή αποκάλυψε τα βασανιστήρια στα οποία υποβάλλονταν οι κομμουνιστές κρατούμενοι των φυλακών Αβέρωφ.

1937 Πεθαίνει ο Γάλλος συνθέτης Ζοζέφ Μορίς Ραβέλ.

1944 Οι ΕΛΑΣίτες υπερασπιστές του Ψυρή, έπειτα από 7 ημέρες σκληρών μαχών και όντας περικυκλωμένοι, υποκύπτουν έχοντας εξαντλήσει και την τελευταία τους σφαίρα (Δεκέμβρης 1944).

1948 Πυροβολικό του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας βάλλει κατά θέσεων του κυβερνητικού στρατού στην Θεσσαλονίκη. Τμήματα πεζικού και ιππικού του ΔΣΕ ενεργούν επιχειρήσεις στους συνοικισμούς της Καλαμαριάς, Τούμπας, Καρπουτζίδας, στις αποθήκες Ντουντουλάρη, το σιδηροδρομικό σταθμό ΣΕΔΕΣ και μια σειρά στρατιωτικούς στόχους.

1949 Το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ αποφασίζει να εκδοθούν στα ελληνικά, μέσα σε δύο χρόνια, τα «Διαλεχτά Έργα» των Μαρξ, Ένγκελς και Λένιν καθώς και τα «ζητήματα Λενινισμού» του Στάλιν.

1962 Γεννιέται ο Γάλλος πιανίστας της τζαζ Μισέλ Πετρουτσιανί.

1963 Με παρέμβαση των Βρετανών χαράσσεται η «πράσινη γραμμή» στη Λευκωσία.

1971 Πεθαίνει ο Αυστριακής καταγωγής Αμερικανός συνθέτης Μαξ Στάινερ.

1984 Πεθαίνει ο Αμερικανός σκηνοθέτης και σεναριογράφος Σαμ Πέκινπα.  

 Σαν σήμερα... 27 Δεκέμβρη

1571 Γεννιέται ο πρωτοπόρος Γερμανός αστρονόμος Γιόχαν Κέπλερ.

1822 Γεννιέται ο Γάλλος χημικός Λουί Ζαν Παστέρ, «πατέρας» της μικροβιολογίας.

1831 Ο Κάρολος Δαρβίνος ξεκινά το ταξίδι, από το οποίο θα διατυπώσει τη θεωρία της εξέλιξης των ειδών.

1917 Η επαναστατική Πανρωσική Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή εκδίδει διάταγμα για την εθνικοποίηση των τραπεζών (Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση).

1918 Σε μια κίνηση ελιγμού οι «Ανεξάρτητοι» σοσιαλδημοκράτες αποχωρούν από γερμανική κυβέρνηση, αντιδρώντας -δήθεν- στο λουτρό αίματος που είχαν εξαπολύσει οι Σοσιαλδημοκράτες κατά της γερμανικής προλεταριακής επανάστασης. Οι Σοσιαλδημοκράτες προκηρύσσουν εκλογές και σχηματίζουν νέα κυβέρνηση αυτή τη φορά συνασπιζόμενοι με τα αστικά κόμματα του Κέντρου και το Δημοκρατικό Κόμμα. Το Φθινόπωρο του 1922, οι «Ανεξάρτητοι», έχοντας εκπληρώσει το ρόλο τους ως το ανάχωμα στη ριζοσπαστικοποίηση των μαζών που απεγκλωβίζονταν από τους Σοσιαλδημοκράτες κατά την κρίσιμη περίοδο του πολέμου και της επανάστασης, επέστρεψαν (συγχωνεύτηκαν) στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα.

1923 Πεθαίνει ο Γάλλος μηχανικός Γκιστάβ Άιφελ, σχεδιαστής του περίφημου πύργου του Παρισιού.

1924 Ο Ριζοσπάστης δημοσιεύει την έκκληση του ΚΚΕ για πάλη κατά της φοροληστείας: «Κάτω οι φόροι των φτωχών! Κάτω το νέο δασμολόγιο! Όλα τα βάρη στους πλουτοκράτες!», έλεγε το πρωτοσέλιδο του Ρίζου.

1930 Ο κινεζικός Κόκκινος Στρατός συντρίβει την πρώτη εκστρατεία των κουομινταγκικών (αστικών εθνικιστικών) στρατευμάτων κατά των επαναστατικών βάσεων.

1938 Το Προεδρείο του Ανώτατου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ καθιερώνει την τιμητική διάκριση «Ήρωας της Σοσιαλιστικής Εργασίας.»

1945 Ιδρύονται το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα.

1945 Μιλώντας στην Ολομέλεια του Γραφείου Περιοχής Μακεδονίας - Θράκης του ΚΚΕ (26-27/12/1945) ο Ν. Ζαχαριάδης τονίζει πως οι ξένες δυνάμεις πρέπει να αποσυρθούν άμεσα από την Ελλάδα και να αφήσουν το λαό να ρυθμίσει μόνος του την τύχη του. Στην ομιλία του έθεσε επίσης το ζήτημα της οργάνωσης της μαζικής λαϊκής αυτοάμυνας.

1978 Ο βασιλιάς Κάρλος επικυρώνει το Σύνταγμα της Ισπανίας, η οποία βγαίνει πια από το καθεστώς της 40χρονης δικτατορίας του Φράνκο.

1979 Η Σοβιετική Ένωση, έπειτα από έκκληση της Αφγανικής κυβέρνησης και υλοποιώντας το Σύμφωνο Βοήθειας που είχαν συνάψει ένα χρόνο πριν, σπεύδει σε βοήθεια της Λαϊκής Δημοκρατίας του Αφγανιστάν που δοκιμαζόταν από την αντεπαναστατική δράση των αστών, του θρησκευτικού κατεστημένου και του διεθνούς ιμπεριαλισμού (κυρίως του Αμερικανικού). Τελικά, με την καταλυτική συνδρομή των HΠΑ και με την αποχώρηση των Σοβιετικών το 1989, θα επικρατήσουν οι Μουτζαχεντίν (1992), οι οποίοι θα προχωρήσουν σε σφαγές χιλιάδων προοδευτικών ανθρώπων και θα επιβάλλουν στη χώρα ένα σκληρό και ανελέητο θεοκρατικό καθεστώς.

1988 Πεθαίνει η χαράκτρια Βάσω Κατράκη.

1

Σαν σήμερα... 24 Δεκέμβρη

1818 Γεννιέται ο Βρετανός φυσικός Τζέιμς Πρέσκοτ Τζάουλ.

1845 Γεννιέται ο δευτερότοκος γιος του Δανού βασιλιά Χριστιανού Θ’ Γεώργιος Γλίξμπουργκ, κατοπινός βασιλιάς της Ελλάδας (Γεώργιος Α’). 

1917 Πραγματοποιείται το 1ο Πανουκρανικό Συνέδριο των Σοβιέτ στο Χάρκοβο. Η Ουκρανία ανακηρύσσεται Σοβιετική δημοκρατία.

1919 Οι εργαζόμενοι του Ιρκούτσκ εξεγείρονται αναγκάζοντας την αντεπαναστατική κυβέρνηση του ναυάρχου Κολτσάκ να εγκαταλείψει την περιοχή. Λίγες μέρες αργότερα συλλαμβάνεται και ο ίδιος ο Κολτσάκ.

1930 Έπειτα από κινητοποιήσεις σε μια σειρά πόλεις της Ελλάδας, οι Επιτροπές Ανέργων πετυχαίνουν τη χορήγηση συσσιτίων στους ανέργους.

1935 Πεθαίνει ο Αυστριακός συνθέτης Άλμπαν Μπεργκ.

1940 Με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Ιατρίδη, το υποβρύχιο «Παπανικολής» βυθίζει στα Στενά του Οτράντο τρία ιταλικά μεταγωγικά, που μετέφεραν πολεμικό υλικό στο ελληνοϊταλικό μέτωπο.

1943 Αρχίζει η μεγάλη επίθεση των σοβιετικών στρατευμάτων για την απελευθέρωση της Ουκρανίας, η οποία διήρκεσε έως τις 14 Απριλίου 1944 και κατέληξε με την πλήρη καταστροφή 18 Γερμανικών και Ρουμανικών μεραρχιών, καθώς και τον αποδεκατισμό άλλων 68 (συνολικές απώλειες του εχθρού πάνω από 250.000 άντρες).

1971 Οι πολιτικοί κρατούμενοι των φυλακών Τρικάλων και Χαλκίδας κατεβαίνουν σε απεργία πείνας, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσής τους.

1979 Εκτοξεύεται με επιτυχία ο πρώτος ευρωπαϊκός διαστημικός πύραυλος («Αριάν-1»).

1995 Σημειώνεται η πρώτη νίκη ισλαμικού κόμματος σε εκλογές στην 72χρονη ιστορία της Τουρκίας: Το Κόμμα της Ευημερίας κερδίζει το 21,38% των ψήφων, που του εξασφαλίζουν την πρώτη θέση, αλλά όχι και την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο.

 Σαν σήμερα... 22 Δεκέμβρη
 

1639 Γεννιέται ο Γάλλος θεατρικός συγγραφέας Ζαν Μπατίστ Ρασέν (Ρακίνας).
1858 Γεννιέται ο Ιταλός συνθέτης Τζιάκομο Πουτσίνι.
1894 Παρά την ύπαρξη πλήθους τεκμηρίων για την αθωότητά του, καταδικάζεται σε ισόβια εξορία στη Νήσο του Διαβόλου (κοντά στη Νέα Καληδονία) ο αξιωματικός του γενικού επιτελείου, Εβραίος στην καταγωγή, Αλφρεντ Ντρέιφους, με την κατηγορία πως έκανε κατασκοπία για λογαριασμό της Γερμανίας. Η υπόθεση Ντρέιφους ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυρίας στη Γαλλία, η οποία εξελίχθηκε γρήγορα σε πολιτική κρίση. Τελικά το 1899 ο Ντρέιφους πήρε χάρη και το 1906 αποκαταστάθηκε πλήρως.
1905 Αρχίζει η ένοπλη εξέγερση των εργατών της Μόσχας (επανάσταση του 1905).

1915 Γεννιέται ο Νίκος Μπελογιάννης. Ο Μπελογιάννης ανέπτυξε πολιτική δράση όντας μαθητής Γυμνασίου ακόμα, ενώ εντάχθηκε στο ΚΚΕ το 1934. Τον Ιούλη του 1934 διώχτηκε από το πανεπιστήμιο για την επαναστατική του δράση. Το 1935 εκλέχθηκε Γραμματέας της ΚΟ Αμαλιάδας του ΚΚΕ, ενώ στη συνέχεια ως φαντάρος στην Πάτρα διετέλεσε Γραμματέας της ΚΟ στο στρατό.

Το Μάη του 1938 συνελήφθη από τη μεταξική δικτατορία και καταδικάστηκε σε 5 χρόνια φυλάκιση και 2 χρόνια εξορία. Ο πόλεμος του 1940 τον βρήκε στη φυλακή, ενώ ήταν ανάμεσα στους χιλιάδες κομμουνιστές που η κυβέρνηση παρέδωσε στις δυνάμεις κατοχής. Το Σεπτέμβρη του 1943, όντας άρρωστος και κρατούμενος στο «Σωτηρία» κατόρθωσε να αποδράσει και να ενταχθεί στην ΕΑΜική Εθνική Αντίσταση, αναλαμβάνοντας Α’ Γραμματέας της ΚΟ Πάτρας και στη συνέχεια οργανωτής του Γραφείου Περιοχής στη Νότια Πελοπόννησο.

Το Δεκέμβρη του 1946 εντάχθηκε στον Δημοκρατικό Στρατό (Πελοποννήσου), το 1947 στο Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ στον τομέα Διαφώτισης και κατόπιν υποδιοικητής της Σχολής Αξιωματικών του ΔΣΕ. Στη συνέχεια έγινε Πολιτικός Επίτροπος της 102 Ταξιαρχίας και κατόπιν της 10ης και 1ης Μεραρχίας του ΔΣΕ.

Το 1950 έχοντας περάσει στις Λαϊκές Δημοκρατίες εξελέγη αναπληρωματικό και λίγο καιρό αργότερα τακτικό μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. Επέστρεψε παράνομα στην Ελλάδα στις 7/6/1950 με κομματική αποστολή (την ανασυγκρότηση των παράνομων Κομματικών Οργανώσεων), συνελήφθη στις 20/12/1950 μαζί με άλλους συντρόφους του και στις 19/10/1951 παραπέμφθηκε στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών με βάση τον ΑΝ 509/1947.

Στις 15/2/1952, δικάστηκε για δεύτερη φορά ως «κατάσκοπος» με τον μεταξικό νόμο ΑΝ 375/1936. Με ένα κόκκινο γαρίφαλο στο χέρι και οπλισμένος με τη δύναμη και την αξιοπρέπεια του λαϊκού αγωνιστή, μέλους του ΚΚΕ, μετέτρεψε τη δίκη του σε βήμα καταγγελίας κατά των διωκτών του.

Ο Νίκος Μπελογιάννης βάδισε αλύγιστος το δρόμο της υπέρτατης θυσίας: «Η ζωή μου», τόνισε ο ίδιος, «συνδέεται με την ιστορία του ΚΚΕ και τη δράση του. Δεκάδες φορές μπήκε μπροστά μου το δίλημμα: Να ζω προδίδοντας τις πεποιθήσεις μου, την ιδεολογία μου, είτε να πεθάνω, παραμένοντας πιστός σ' αυτές. Πάντοτε προτίμησα το δεύτερο δρόμο και σήμερα τον ξαναδιαλέγω».

1917 Αρχίζουν στο Μπρεστ - Λιτόβσκ οι διαπραγματεύσεις για ειρήνη ανάμεσα στην επαναστατική κυβέρνηση της Ρωσίας και τη Γερμανία.
1920 Συνέρχεται το 8ο Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ (22-29/12/1920), το οποίο, μεταξύ άλλων, ενέκρινε το σχέδιο εξηλεκτρισμού της σοβιετικής Ρωσίας («ΓΚΟΕΛΡΟ»).
1930 Διακόσιοι ανάπηροι και χήρες πολέμου διαδηλώνουν στο Πτι-Παλαί στην Αθήνα, ζητώντας αύξηση του δώρου εορτών. Η αστυνομία φράζει το δρόμο τους και ακολουθεί συμπλοκή, κατά την οποία 20 διαδηλωτές τραυματίστηκαν και 15 συνελήφθησαν.
1942 Απεργία πραγματοποιείται στην Αθήνα και τον Πειραιά. Πάνω από 40.000 λαού διαδηλώνουν με συνθήματα «ψωμί», «συσσίτια», «κάτω η τρομοκρατία». Στις σφοδρές συγκρούσεις με τις δυνάμεις κατοχής ο λαός της Αθήνας και του Πειραιά δίνει τον πρώτο νεκρό των διαδηλώσεων, τον κομμουνιστή φοιτητή Μήτσο Κωνσταντινίδη. Από τους τραυματίες στη συνέχεια θα υποκύψει επίσης ο Γεώργιος Φίλης (Βασίλης), φοιτητής της Ιατρικής και καθοδηγητικό στέλεχος της Κομμουνιστικής Νεολαίας του πανεπιστημίου. Τελικά, θα γίνουν δεκτά μια σειρά από τα αιτήματα των απεργών.
1944 Συγκροτείται το πρώτο σώμα του βιετναμέζικου απελευθερωτικού στρατού.
1954 Ανακοινώνεται η ίδρυση της «Νέας ΓΣΕΕ», πρωτεργάτης της οποίας ήταν ο Ε. Γονής, υπουργός Εργασίας στην κυβέρνηση Παπάγου.
2002 Πεθαίνει ο Βρετανός μουσικός Τζο Στράμερ (πραγματικό όνομα Τζον Γκρέιαμ Μέλορ), ιδρυτής των Clash.

Σαν σήμερα... 19 Δεκέμβρη

1848 Πεθαίνει η Βρετανίδα συγγραφέας Έμιλι Τζέιν Μπροντέ.

1910 Γεννιέται ο Γάλλος θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης Ζαν Ζενέ.

1915 Γεννιέται η Γαλλίδα τραγουδίστρια Εντίθ Πιάφ (πραγματικό όνομα Εντίθ Τζιοβάνα Γκασιόν).

1915 Πεθαίνει ο Γερμανός ψυχίατρος και νευροπαθολόγος Αλόις Αλτσχάιμερ, το όνομα του οποίου δόθηκε στη γνωστή ασθένεια.

1920 Μετά το σχετικό δημοψήφισμα, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος επιστρέφει στην Ελλάδα. Η κυβέρνηση Γούναρη ψηφίζει αποζημιώσεις, χορηγίες και προίκες για τη βασιλική οικογένεια που ανέρχονται στο υπέρογκο για την εποχή ποσό των 19,5 εκατομμυρίων χρυσών δραχμών.

1944 Ο ΕΛΑΣ καταλαμβάνει το αρχηγείο της βρετανικής αεροπορίας στην Κηφισιά, αιχμαλωτίζοντας 50 αξιωματικούς και 500 οπλίτες. Οι Βρετανοί μετά από σκληρές μάχες προωθούν τις θέσεις τους στην Καλλιθέα (Δεκέμβρης 1944).

1948 Τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας Πελοποννήσου χτυπούν θέσεις του κυβερνητικού στρατού στην Καλαμάτα, τη Σπάρτη, την Κόρινθο και τον Πύργο.

1958 Ο Σοφοκλής Βενιζέλος αναλαμβάνει την αρχηγία του Κόμματος των Φιλελευθέρων.

1963 Η Ζανζιβάρη αποκτά την ανεξαρτησία της από τη Μ. Βρετανία.

1964 Η υποστηριζόμενη από τον Αμερικανικό ιμπεριαλισμό νοτιοβιετναμέζικη χούντα διαλύει την Εθνοσυνέλευση και συλλαμβάνει πολλά από τα μέλη της.

1965 Ο Σαρλ Ντε Γκολ επανεκλέγεται πρόεδρος της Γαλλίας.

1982 Η ιταλική κυβέρνηση κατηγορεί επισήμως τη Βουλγαρία για ανάμειξη στην απόπειρα δολοφονίας του Πάπα από τον Τούρκο Μεχμέτ Αλί Αγκτσά, αλλά και την απαγωγή από τις «Ερυθρές Ταξιαρχίες» του Αμερικανού στρατηγού Τζέιμς Ντόζιερ.

1983 Ο Αραφάτ εγκαταλείπει την Τύρο, έσχατο οχυρό του στο Λίβανο. Πέντε επιβατικά ελληνικά πλοία, με τη σημαία του ΟΗΕ, αρχίζουν τη μεταφορά των 4.000 μαχητών της PLO από το Λίβανο στην Τυνησία, στην Αλγερία, στο Σουδάν και τη Νότια Υεμένη.

2001 Σφοδρές συγκρούσεις ξεσπούν σε μια σειρά πόλεις της Αργεντινής, η οποία δοκιμάζεται από τις συνέπειες της καπιταλιστικής κρίσης. 

Σαν σήμερα... 18 Δεκέμβρη

1737 Πεθαίνει ο διάσημος Ιταλός κατασκευαστής εγχόρδων Αντόνιο Στραντιβάρι.

1911 Γεννιέται ο Αμερικανός ηθοποιός και σκηνοθέτης Ζιλ Ντασέν.

1913 Γεννιέται ο Γερμανός Σοσιαλδημοκράτης πολιτικός Βίλι Μπραντ, καγκελάριος της Ο. Δ. Γερμανίας την περίοδο 1969-1974.

1923 Ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄, θεωρούμενος συνυπεύθυνος για τη Μικρασιατική Καταστροφή, εγκαταλείπει την Ελλάδα, για να εκτονωθεί η λαϊκή αγανάκτηση εναντίον του και εναντίον της μοναρχίας. Καθιερώνεται ο θεσμός της αντιβασιλείας.

1925 Αρχίζουν οι εργασίες του 14ου Συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ρωσίας (μπολσεβίκων), κατά το οποίο μετονομάστηκε σε Πανενωσιακό Κομμουνιστικό Κόμμα (μπολσεβίκοι). Το συνέδριο έμεινε γνωστό στην Ιστορία ως συνέδριο της εκβιομηχάνισης της ΕΣΣΔ.

1940 Ο Αδ. Χίτλερ υπογράφει την οδηγία υπ’ αριθ. 21 για την επίθεση κατά της Σοβιετικής Ένωσης («Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα»).

1942 Τμήμα του ΕΛΑΣ του Αρχηγείου Ρούμελης χτυπά την εμπροσθοφυλακή του ιταλικού συντάγματος Καρπενησίου, που είχε εκστρατεύσει με πλήρη δύναμη για την καταδίωξη των ανταρτών. Η μάχη αυτή, που έληξε με νίκη του ΕΛΑΣ, ήταν η πρώτη που έδωσε σε ανοιχτό χώρο κατά πολυάριθμης δύναμης του εχθρού.

1944 Ύστερα από πολυήμερες σκληρές μάχες οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ καταλαμβάνουν ολόκληρο το οχυρωμένο συγκρότημα των φυλακών Αβέρωφ. Νικηφόρες επιθετικές και αμυντικές επιχειρήσεις διεξήχθησαν επίσης στους Αμπελόκηπους, την Κηφισιά, τον Άρδηττο, το Μνημείο του Φιλοπάππου, τη Νέα Σμύρνη, το Δουργούτι και την Καλλιθέα.

Οι Βρετανοί, με την καταλυτική συνδρομή του στόλου και της αεροπορίας τους, καταφέρνουν να καταλάβουν τον Προφήτη Ηλία στον Πειραιά. (Δεκέμβρης 1944)

1944 Κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο της Γαλλικής εφημερίδας «Λε Μοντ».

1945 Το Πατριωτικό Μέτωπο Βουλγαρίας σημειώνει θριαμβευτική νίκη στις εκλογές για τη Λαϊκή Εθνοσυνέλευση, λαμβάνοντας το 88,1% των ψήφων. Το Π. Μ. Βουλγαρίας αποτελούταν από το Κομμουνιστικό, το Αγροτικό, το Σοσιαλδημοκρατικό-Εργατικό, το Ριζοσπαστικό-Δημοκρατικό Κόμμα, καθώς και το κόμμα «Ζβένο». Το Κομμουνιστικό Κόμμα εξέλεξε τους 94 από τους 275 συνολικά βουλευτές του Πατριωτικού Μετώπου.

1962 Την αποστολή αμερικανικών δυνάμεων στο Κονγκό αποφασίζει ο Αμερικανός Πρόεδρος Κένεντι, ισχυριζόμενος πως ήθελε να αποτρέψει τη σοβιετική εξάπλωση στην Αφρική.

1964 Η ΕΣΗΕΑ διαμαρτύρεται «διά τον ανεξέλεγκτον διασυρμόν δημοσιογράφων», υποστηρίζοντας ότι οι αμειβόμενοι από τα μυστικά κονδύλια του υπουργείου Εξωτερικών εκτελούν «καθαρώς δημοσιογραφικήν - υπαλληλικήν υπηρεσίαν».

1972 Εξαπολύεται νέο κύμα αμερικανικών βομβαρδισμών κατά του Βορείου Βιετνάμ, οι οποίοι χαρακτηρίζονται οι σφοδρότεροι της Ιστορίας.

1980 Έκρηξη που σημειώνεται στο εργοστάσιο της «ΠΥΡΚΑΛ» στην Ελευσίνα απειλεί ολόκληρη την περιοχή. Τελικώς, η πυρκαγιά στις εγκαταστάσεις αποσοβείται, με τους τραυματίες όμως να ανέρχονται σε 18.

1991 Συνέρχεται το 14ο Συνέδριο του ΚΚΕ (18-21/12/1991). Το Συνέδριο έβαλε το καθήκον της ανασυγκρότησης και ανάπτυξης του Κόμματος, εξέτασε τις αιτίες της δημιουργίας της δεξιάς σοσιαλδημοκρατικής παρέκκλισης των στελεχών που αποχώρησαν από το Κόμμα και εντάχθηκαν στο ΣΥΝ και επεξεργάστηκε πολιτική ανάπτυξης και στόχους πάλης προς όφελος των λαϊκών μαζών.

Το Συνέδριο έκανε και τις πρώτες τοποθετήσεις για τις εξελίξεις στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες εκτιμώντας:

«Οι εξελίξεις αυτές επιβεβαιώνουν με το δικό τους τρόπο τα ζωντανά και πάντα επίκαιρα διδάγματα της μαρξιστικής-λενινιστικής θεωρίας για την κοινωνική επανάσταση. Η παραβίαση βασικών αρχών της, η διαστρέβλωσή της στη διάρκεια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, με αποκορύφωμα τη συνειδητή εγκατάλειψη αρχών στην πορεία της περεστρόικα, αποτέλεσαν βασικές αιτίες των σημερινών τραγικών εξελίξεων και συνεπειών. Το Κόμμα μας έδειξε ανεπάρκεια στη βαθύτερη εκτίμηση των εξελίξεων στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες, στη διερεύνηση των αιτιών για ορισμένα αρνητικά φαινόμενα που κατά καιρούς σημείωνε στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Η βαθιά και ολόπλευρη μελέτη όλων όσα έγιναν, η εξαγωγή συμπερασμάτων και εμπειριών, είναι σήμερα περισσότερο από ποτέ αναγκαία. Απαιτεί και προϋποθέτει τη συνεργασία και επίμονη προσπάθεια του διεθνούς κομμουνιστικού και προοδευτικού κινήματος».

Σχετικά με την πολιτική συμμαχιών, το 14ο Συνέδριο εκτίμησε ότι «η όλη πορεία και τελική κατάληξη του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου δίνει πολύτιμα διδάγματα στο Κόμμα για την πολιτική συμμαχιών, που πρέπει να βρίσκονται στο κέντρο της προσοχής του». Η διασφάλιση της αυτοτέλειας του Κόμματος πρέπει να είναι πρωταρχική προϋπόθεση και συνεχής επιδίωξη.

Το 14ο Συνέδριο εκτίμησε ότι η αντιμετώπιση της σοσιαλδημοκρατίας στην Ελλάδα δεν ήταν πάντοτε πλήρης και αποφασιστική, ότι υποτιμήθηκε η ιδεολογική δουλειά μέσα στο Κόμμα, ήταν λειψή η δουλειά για την ανάδειξη των στελεχών, δεν υπήρχε πάντα αποφασιστική προσήλωση στις αρχές λειτουργίας του Κόμματος, αλλά και σωστή εφαρμογή της πολιτικής των συμμαχιών. Αυτοί οι παράγοντες επέδρασαν στην εμφάνιση της κρίσης στο Κόμμα.

Το Συνέδριο εξέτασε τις νέες δύσκολες συνθήκες μέσα στις οποίες καλείται να δράσει το Κόμμα. Τα σοσιαλιστικά καθεστώτα είχαν ανατραπεί, ενώ τα κράτη-μέλη της ΕΟΚ προχώρησαν στη συμφωνία του Μάαστριχτ (Δεκέμβρης 1991), που δημιουργούσε νέα δεδομένα για τη ζωή των μαζών και για την ίδια την ταξική πάλη. Κατέληξε, τέλος, να εξετάσει σε πανελλαδικές συνδιασκέψεις την πολιτική του Κόμματος απέναντι στην ΕΟΚ μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και τις αιτίες ανατροπής των σοσιαλιστικών καθεστώτων και της ΕΣΣΔ.

1991 Η Ελλάδα εντάσσεται στη Συμφωνία του Σένγκεν ως παρατηρητής.

1999 Πεθαίνει ο Γάλλος σκηνοθέτης Ρομπέρ Μπρεσόν.

2001 Πεθαίνει ο συνθέτης Δημήτρης Δραγατάκης.  

Σαν σήμερα... 17 Δεκέμβρη

1819 Ιδρύεται η βραχύβια Δημοκρατία της «Μεγάλης Κολομβίας» (αποτελούμενη από τα σημερινά κράτη της Κολομβίας, της Βενεζουέλας, του Εκουαδόρ, του Παναμά, καθώς και τμημάτων του Περού, της Γουιάνας και της Βραζιλίας). Ο Σιμόν Μπολιβάρ εκλέγεται πρώτος Πρόεδρος της χώρας.
1825 Ξεκινά η τρίτη και τελευταία πολιορκία του Μεσολογγίου.
1830 Πεθαίνει ο Βενεζουελάνος στρατιωτικός και πολιτικός ηγέτης Σιμόν Μπολιβάρ, που έγινε σύμβολο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της Λατινικής Αμερικής κατά των Ισπανών.
1830 Γεννιέται ο Γάλλος συγγραφέας και εκδότης Ζιλ ντε Γκονκούρ.
1900 Γεννιέται η ηθοποιός Κατίνα Παξινού.
1903 Οι αδελφοί Ράιτ γίνονται οι πρώτοι άνθρωποι στον κόσμο που πετούν με αεροπλάνο. Η πτήση εκτελέστηκε με τέσσερις δοκιμές, διάρκειας 12, 13, 15 και 59 δευτερολέπτων, κατά την οποία τελευταία διανύθηκε απόσταση 260 μέτρων.

1913 Υπογράφεται το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας με το οποίο καθορίζονταν τα σύνορα του νεοϊδρυθέντος κράτους της Αλβανίας.

1918 Η προσωρινή εργατοαγροτική κυβέρνηση της Λετονίας ανακηρύσσει την εγκαθίδρυση της σοβιετικής εξουσίας.
1926 Η ΚΕ του ΚΚΕ με απόφασή της καταδικάζει τη στάση του τέως Γραμματέα του Κόμματος Παντελή Πουλιόπουλου και την επιμονή του στη φραξιονιστική - λικβινταριστική δράση, θέτοντάς τον εκτός Κόμματος έως την οριστική ρύθμιση του ζητήματός του στο επερχόμενο 3ο Τακτικό Συνέδριο.
1940 Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Φρ. Ρούσβελτ ανακοινώνει το νόμο περί «δανεισμού και εκμίσθωσης» όπλων και εξοπλισμού σε όσους πολεμούν κατά του Άξονα.
1942 Στον Πειραιά 7.000 εργάτες διαφόρων κλάδων κατεβαίνουν σε απεργία με αίτημα τη χορήγηση τροφίμων.
1954 Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ψηφίζει -με 50 ψήφους υπέρ (μεταξύ αυτών και η Ελλάδα) και 8 αποχές- την πρόταση της Νέας Ζηλανδίας για τη διακοπή κάθε συζήτησης για το Κυπριακό. Οι εργατικές οργανώσεις της Κύπρου κηρύσσουν 24ωρη απεργία, διαμαρτυρόμενες για αυτή την απόφαση του ΟΗΕ.
1960 Ξεκινά τις εργασίες του το Γ’ Πανσπουδαστικό Συνέδριο (17-23/12/1960).
1997 Ουκρανικό αεροσκάφος τύπου «Γιάκοβλεφ» με προορισμό τη Θεσσαλονίκη χάνει τον προσανατολισμό του και συντρίβεται κοντά στο χωριό Φωτεινά της Πιερίας, με αποτέλεσμα το θάνατο 72 ανθρώπων.

Σαν σήμερα... 15 Δεκέμβρη

1832 Γεννιέται ο Γάλλος μηχανικός Γκιστάβ Άιφελ, σχεδιαστής του περίφημου πύργου του Παρισιού.

1933 Γεννιέται ο λαϊκός συνθέτης Άκης Πάνου.

1944 Ανάμεσα στις 15 και 25 του Δεκέμβρη, φτάνουν στην Αθήνα, σε χρονικό διάστημα ρεκόρ, με 1.650 αεροπορικές πτήσεις, δυο ακόμα πλήρεις βρετανικές μεραρχίες, άλλες ισχυρές αποικιακές δυνάμεις πεζικού (μια ταξιαρχία της 4ης Ινδικής Μεραρχίας), καθώς και δυο περίπου χιλιάδες τόνοι πολεμικό υλικό (Δεκέμβρης 1944).

1960 Πρόταση για το «πόθεν έσχες» καταθέτει στη Βουλή ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής. Το μέτρο αφορά τον εκάστοτε πρωθυπουργό ή πρώην πρωθυπουργό, τους πρώην και νυν αρχηγούς και εκπροσώπους πολιτικών κομμάτων και τους στενούς συγγενείς τους.

1961 Καταδικάζεται σε θάνατο από το δικαστήριο του Ισραήλ ο πρώην συνταγματάρχης των «Ες-Ες» Αντόλφ Αϊχμαν, ως ένας εκ των οργανωτών της γενοκτονίας των Εβραίων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου.

1964 Το Πρωτοδικείο Αθηνών κηρύσσει έκπτωτη την ηγεσία της ΓΣΕΕ (Ν.Δ. 4331/1964), διορίζοντας στη θέση της νέα Προσωρινή Διοίκηση, με Γ.Γ. τον κυβερνητικό (της Ένωσης Κέντρου) συνδικαλιστή Ν. Παπαγεωργίου και χρονικό ορίζοντα το 15ο Συνέδριο της Συνομοσπονδίας. Τις περισσότερες θέσεις κατέλαβαν εκπρόσωποι της Δημοκρατικής Συνδικαλιστικής Αλλαγής (παράταξη της Ένωσης Κέντρου), ενώ συμπεριελήφθησαν επίσης και αρκετοί «Θεοδωρικοί». Από τη νέα Διοίκηση αποκλείστηκαν εντελώς οι εκπρόσωποι του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος και οι «115» Συνεργαζόμενες Εργατοϋπαλληλικές Οργανώσεις. Τους επόμενους μήνες η Προσωρινή Διοίκηση της ΓΣΕΕ θα αλλάξει πολλές φορές σύνθεση, εμμένοντας στον αποκλεισμό των «115» και εντείνοντας παράλληλα τον αντικομμουνισμό.

1966 Πεθαίνει ο Αμερικανός σκιτσογράφος Γουόλτ Ντίσνει.

1970 Προσεδαφίζεται στον πλανήτη Αφροδίτη το σοβιετικό μη επανδρωμένο διαστημόπλοιο «Βενέρα 7». Πρόκειται για το πρώτο αντικείμενο κατασκευασμένο από άνθρωπο που έφτασε σε άλλο πλανήτη.


1993 Εκπρόσωποι 117 χωρών εγκρίνουν τη Συνθήκη GATT για το εμπόριο, με σκοπό τη δημιουργία «ανοιχτών» διεθνών αγορών.Η απελευθέρωση του διεθνούς εμπορίου ευνόησε ιδιαίτερα τα ισχυρά ιμπεριαλιστικά κράτη, ώστε μέσα και από κανόνες, στο πνεύμα του φιλελευθερισμού, να εκμεταλλεύονται τις φτωχότερες χώρες. Οι συνέπειες της GATT για την χώρα μας υπήρξαν ιδιαίτερα σημαντικές στη συρρίκνωση της γεωργικής παραγωγής και κλάδους της βιοτεχνίας-βιομηχανίας, όπως π.χ. η υφαντουργία.


Σαν σήμερα... 12 Δεκέμβρη

1821 Γεννιέται ο Γάλλος συγγραφέας Γκιστάβ Φλομπέρ.

1863 Γεννιέται ο Νορβηγός ζωγράφος Έντβαρτ Μουνχ.

1909 Πεθαίνει ο Γερμανός φιλόλογος και ιστορικός Καρλ Κρουμπάχερ.

1930 Η φρουρά στην πόλη Χάκα της Ισπανίας εξεγείρεται, ενώ παράλληλα ξεσπούν αντιμοναρχικές εξεγέρσεις σε μια σειρά πόλεις τις Ισπανίας (12-16/12/1930).

1943 Οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής εκτελούν από το στρατόπεδο Χαϊδαρίου 10 κρατουμένους, 6 εκ των οποίων Ακροναυπλιώτες. Ανάμεσά τους και ο Βασίλης Βερβέρης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, τέως βουλευτής του Κόμματος και Γραμματέας της Καπνεργατικής Ομοσπονδίας.

1944 Ο Μ. Πορφυρογένης, ύστερα από εντολή της ΚΕ του ΕΛΑΣ, έρχεται σε επαφή με το Βρετανό στρατηγό Σκόμπι και συζητά μαζί του για τον τερματισμό των εχθροπραξιών. Ο Σκόμπι απαιτεί να τεθούν οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ υπό τις διαταγές του και να παραδώσουν τα όπλα όσες βρίσκονταν στην Αθήνα, ζητώντας ουσιαστικά την άνευ όρων παράδοση του ΕΛΑΣ, πράγμα που βεβαίως δεν γίνεται αποδεκτό.

Την ίδια μέρα, ο ΕΛΑΣ καταλαμβάνει τη Σχολή Ευελπίδων (Δεκέμβρης 1944).

1953 Συνέρχεται στη Ρουμανία η 4η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (12-14/12/1953), η οποία ψήφισε το Σχέδιο Προγράμματος του Κόμματος, που καθόριζε ως σοσιαλιστικό το χαρακτήρα της επανάστασης στην Ελλάδα.

1961 Η ιαπωνική αστυνομία συλλαμβάνει 13 άτομα που μετείχαν σε συνωμοσία για τη δολοφονία του Ιάπωνα πρωθυπουργού και των μελών της κυβέρνησης. Όπως αποκαλύφθηκε, στην συνωμοσία εμπλέκονταν τόσο οικονομικοί όσο και στρατιωτικοί παράγοντες της Ιαπωνίας.

1963 Η Κένυα αποκτά την ανεξαρτησία της από τη Βρετανία.

1967 Ανακοινώνεται ότι στο Βιετνάμ, μέσα στη χρονιά, έχασαν τη ζωή τους 24.000 άμαχοι και 74.000 τραυματίστηκαν. Οι περισσότεροι θάνατοι και τραυματισμοί προήλθαν από τους μαζικούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς των Αμερικανών.

1969 Η αντιπροσωπεία της Σοβιετικής Ένωσης στον ΟΗΕ επιδίδει στην Κοινωνική Επιτροπή της 24ης Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού οξύτατη διαμαρτυρία για τα απάνθρωπα βασανιστήρια στα οποία υποβάλλονταν οι Έλληνες πολιτικοί κρατούμενοι από το καθεστώς της Χούντας.

1969 Μπροστά στον κίνδυνο αποπομπής της από το Συμβούλιο της Ευρώπης, η Χούντα στην Ελλάδα αποφασίζει να αποχωρήσει από μόνη της. Την αποχώρηση ανακοινώνει ο χουντικός υπουργός Εξωτερικών Π. Πιπινέλης.

1983 Πάνω από 50.000 Βρετανίδες περικυκλώνουν την αμερικανική βάση του Γκρίνχαμ Κόμον, στην οποία είχαν εγκατασταθεί πύραυλοι «Κρουζ», πραγματοποιώντας μια από τις μεγαλύτερες φιλειρηνικές κινητοποιήσεις που γνώρισε η Μεγάλη Βρετανία.


2008 Πεθαίνει ο Κύπριος πολιτικός Τάσσος Παπαδόπουλος, πρόεδρος της χώρας του την περίοδο 2003-2008.

Σαν σήμερα... 11 Δεκέμβρη

1890 Γεννιέται ο Αργεντινός τραγουδιστής του ταγκό Κάρλος Γκαρντέλ.

1911 Γεννιέται ο Αιγύπτιος συγγραφέας Ναγκίμπ Μαχφούζ (βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, 1988).

1919 Ο Κόκκινος Στρατός μπαίνει νικηφόρος στο Χάρκοβο, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας. Συγκροτείται η Πανουκρανική Επαναστατική Επιτροπή.

1927 Στη Βουλή διεξάγεται συζήτηση για την άρση της βουλευτικής ασυλίας και τη δίωξη των κομμουνιστών βουλευτών. Η άρση εγκρίνεται και οι κομμουνιστές βουλευτές παραπέμπονται στον ανακριτή με την κατηγορία της «εσχάτης προδοσίας». Πολλοί συλλαμβάνονται και φυλακίζονται στις φυλακές Συγγρού. Ξεσπούν λαϊκές αντιδράσεις και έπειτα από τρεις μήνες η κυβέρνηση αναγκάζεται να εκδώσει απαλλακτικό βούλευμα. Οι κομμουνιστές βουλευτές επιστρέφουν στην Βουλή.

1927 Πραγματοποιείται εξέγερση των εργατών στην Καντώνα της Κίνας με επικεφαλής τους κομμουνιστές. Η «Κομμούνα της Καντώνας», έπειτα από 3 μέρες ηρωικής αντίστασης, καταλύθηκε υπό το βάρος της επίθεσης υπέρτερων αστικών δυνάμεων, οι οποίες υποστηρίζονταν από στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ, της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Ιαπωνίας. Χιλιάδες εργάτες εκτελέστηκαν την επαύριο της ήττας της εξέγερσης.

1929 Στη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας εκλέγεται με τη βοήθεια των Φιλελευθέρων ο Αλ. Ζαΐμης, που προερχόταν από τη βασιλική παράταξη.

1932 Βρετανία, Ιταλία και ΗΠΑ δηλώνουν πως αναγνωρίζουν την αρχή της ισοτιμίας της Γερμανίας στο ζήτημα των εξοπλισμών.

1941 Γερμανία και Ιταλία κηρύσσουν τον πόλεμο στις ΗΠΑ.

1944 Ο ΕΛΑΣ ανατινάζει τα βρετανικά κτίρια-οχυρά στους Αμπελόκηπους, εισδύει από τη λεωφόρο Αλεξάνδρας στα Κουντουριώτικα και κυριεύει την περιοχή γύρω από τις στήλες του Ολυμπίου Διός. Ταυτόχρονα, βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις προωθούν τις θέσεις τους στις Τζιτζιφιές, το Μοσχάτο και το Φάληρο (Δεκέμβρης 1944).

1945 Η ΚΕ του ΕΑΜ αίρει την ανοχή και υποστήριξη που είχε δώσει στην κυβέρνηση Σοφούλη, επειδή δεν εκπλήρωσε τις «δημοκρατικές της υποσχέσεις», να απελευθερώσει τους πολιτικούς κρατούμενους και να παύσουν οι διώξεις.

1946 Ιδρύεται το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά (UNICEF).

1948 Τη νύχτα της 11 προς 12 Δεκέμβρη 1948 δυνάμεις του Δημοκρατικού Στρατού αποτελούμενες από την 1η Μεραρχία με διοικητή τον Χ. Φλωράκη (Γιώτη) και την 2η Μεραρχία με διοικητή τον Γιάννη Αλεξάνδρου (Διαμαντή) πραγματοποιούν επιχείρηση για την κατάληψη της Καρδίτσας. Στην επιχείρηση πήρε επίσης μέρος η ταξιαρχία ιππικού του ΔΣΕ με διοικητή τον Στ. Μανάκα (Στέφο), που ανήκε στην 1η Μεραρχία. Τη γενική διεύθυνση της επιχείρησης είχε ο Κ. Καραγιώργης, διοικητής του Κλιμακίου Γενικού Αρχηγείου Νοτίου Ελλάδας (ΚΓΑΝΕ).

Η επιχείρηση στέφθηκε με επιτυχία. Ο αντίπαλος υπέστη σοβαρές απώλειες και ο ΔΣΕ κατάφερε να αποκομίσει πολλά λάφυρα και να πραγματοποιήσει αρκετές στρατολογίες. Στις 13/12 οι αντάρτικες δυνάμεις αποσύρθηκαν από την πόλη. Η κατάληψη της Καρδίτσας ήταν από τις πιο δύσκολες επιχειρήσεις του ΔΣΕ και μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του.

Ενδεικτική είναι η μαρτυρία του στρατηγού του κυβερνητικού στρατού Ζαφειρόπουλου: «Η επίθεση κατά της Καρδίτσης είναι η μεγαλυτέρα επιθετική ενέργεια των τμημάτων του ΚΓΑΝΕ και ταυτοχρόνως η μεγαλυτέρα επιθετική ενέργεια του ΔΣΕ κατά κατοικημένου τόπου εις ολόκληρον την Ελλάδα… Η ορμητικότις των τμημάτων ήτο πολύ καλή και διακρίθησαν αι μαχήτριαι γυναίκες, αίτινες έδρασαν με φανατισμόν μεγαλύτερον του ανδρικού. Τα στελέχη απέδειξαν μεγάλην βελτίωσιν εις την τεχνικήν του αγώνος. Η αποχώρησις των συμμοριακών τμημάτων εν ημέρα και επί εδάφους πεδινού υπό την άμεσον επίδρασιν της Αεροπορίας έγινε με συνοχήν και τάξιν».

1951 Αποχωρούν από την ΕΔΑ οι Αριστεροί Φιλελεύθεροι και ο Μιχάλης Κύρκος.

1961 Η ΕΣΣΔ ανακοινώνει τη διακοπή των σχέσεων με τη ΛΔ Αλβανίας.

1964 Κουβανοί φυγάδες βάλλουν κατά του κτιρίου του ΟΗΕ με μπαζούκας, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του Τσε Γκεβάρα από το βήμα του διεθνούς Οργανισμού.

1964 Τηλεγραφήματα διεθνών πρακτορείων ειδήσεων αναφέρουν ότι ο νέοςπρωθυπουργός της Βρετανίας, Χ. Ουίλσον, διαβεβαίωσε μυστικά τον Αμερικανό Πρόεδρο Τζόνσον, ότι η χώρα του θα συμμετάσχει, τελικά, στην πολυμερή πυρηνική δύναμη του ΝΑΤΟ, παρά τις δημόσια εκφρασμένες αντιρρήσεις της.

1973 Οι ηγέτες της Δυτικής Γερμανίας, Βίλι Μπραντ, και της Τσεχοσλοβακίας, Λ. Στρούγκαλ, υπογράφουν συμφωνία για την εξομάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών, ακυρώνοντας τη Συνθήκη του Μονάχου για το διαμελισμό της Τσεχοσλοβακίας του 1938.


1974 Μετά την παραίτηση του στρατηγού Φαίδωνα Γκιζίκη (πτώση της Χούντας), ο δικαστικός Μιχαήλ Στασινόπουλος ορκίζεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας.



Σαν σήμερα... 9 Δεκέμβρη

1641 Πεθαίνει ο Φλαμανδός ζωγράφος της μπαρόκ Άντονι Βαν Ντάικ.

1714 Η οθωμανική αυτοκρατορία κηρύσσει τον πόλεμο κατά της Βενετίας. Ο πόλεμος διήρκεσε 4 χρόνια και έληξε με νίκη των πρώτων. Ως αποτέλεσμα, η βενετοκρατούμενη Πελοπόννησος πέρασε στους Οθωμανούς. Στον πόλεμο αυτό, οι Έλληνες κοτζαμπάσηδες του Μοριά τάχθηκαν με την οθωμανική αυτοκρατορία, λαμβάνοντας ως αντάλλαγμα αυξημένα προνόμια.

1824 Κατά τον περουβιανό πόλεμο της Ανεξαρτησίας, οι Ισπανοί ηττώνται στη μάχη του Αγιακούτσο. Η ήττα αυτή οδήγησε στην ανεξαρτησία του Περού.

1852 Γεννιέται ο Ρώσος πρίγκιπας και βασικός θεωρητικός του αναρχισμού Πιοτρ Κροπότκιν.

1859 Γεννιέται ο ποιητής και πεζογράφος Γεώργιος Δροσίνης.

1882 Γεννιέται ο Ισπανός συνθέτης της κλασικής μουσικής Χοακίν Τουρίνα.

1917 Οι οθωμανικές δυνάμεις παραδίδουν την Ιερουσαλήμ στο βρετανικό στρατό (Α’ Παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός Πόλεμος).

1929 Ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης παραιτείται από Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

1935 Υπογράφεται βρετανογαλλική συμφωνία που ουσιαστικά σήμαινε την παράδοση της Αβυσσινίας (Αιθιοπίας) στη φασιστική Ιταλία (Συμφωνία «Χόαρ-Λαβάλ»). Η συμφωνία προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις στη Βρετανία και τη Γαλλία, με αποτέλεσμα να μην τεθεί ποτέ σε εφαρμογή. Η φασιστική Ιταλία τελικά προσάρτησε την Αβυσσινία το Μάη του 1936 (δεύτερος ιταλο-αβυσσινιακός πόλεμος).

1943 Οι Γερμανοί προχωρούν σε ομαδικές δολοφονίες στην Πελοπόννησο. Το όργιο του αίματος θα συνεχιστεί έως τις 13 Δεκέμβρη και θα ολοκληρωθεί με μια από τις φοβερότερες θηριωδίες του ναζισμού, το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων.

1944 Αρχίζει η επίθεση στη Σχολή Ευελπίδων από το 3o και 4o Σύνταγμα της 2ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, ενώ οι επιθέσεις του εχθρού αποκρούονται με επιτυχία στο Γουδή και την Καισαριανή. Οι Βρετανοί βάλλουν κατά των συνοικιών της Αθήνας από πυροβολεία που έχουν εγκαταστήσει σε Ακρόπολη και Λυκαβηττό (Δεκέμβρης 1944).

1963 Ο Κ. Καραμανλής φεύγει από την Ελλάδα, δηλώνοντας πως παραιτείται από την πολιτική. Ο Π. Κανελλόπουλος γίνεται αρχηγός της ΕΡΕ.

1970 Πεθαίνει ο Σοβιετικός Αρμένιος αεροναυπηγός Αρτέμ Μικογιάν, σχεδιαστής πολλών από τα αεροσκάφη τύπου MIG. Για την προσφορά του τιμήθηκε, μεταξύ άλλων, με τον τίτλο «Ήρωας της Σοσιαλιστικής Εργασίας», «Ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης», με το Κρατικό Βραβείο «Στάλιν» και «Λένιν» κ.ά.

1972 Συνέρχεται στην Ουγγαρία η 17η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, η οποία εκλέγει τον Χαρίλαο Φλωράκη Α’ Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΕ.

1981 Ο Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας διαδέχεται τον Γεώργιο Ράλλη στην προεδρία της ΝΔ.

1987 Ξεσπούν στη Λωρίδα της Γάζας, οι πρώτες εκδηλώσεις της «Ιντιφάντα», της άοπλης εξέγερσης των Παλαιστινίων κατά της ισραηλινής κατοχής και καταπίεσης.

1994 Η βρετανική κυβέρνηση και το Σιν Φέιν, η πολιτική πτέρυγα του IRA, αρχίζουν τις πρώτες, μετά από 70 χρόνια, επίσημες συνομιλίες τους.


1996 Ο ομοιοπαθητικός Γιώργος Βυθούλκας τιμάται με το Νόμπελ Εναλλακτικής Ιατρικής.



Σαν σήμερα... 8 Δεκέμβρη

1859 Πεθαίνει ο Βρετανός συγγραφέας Τόμας ντε Κουίνσι.

1886 Γεννιέται ο Μεξικανός ζωγράφος Ντιέγκο Ριβέρα.

1903 Πεθαίνει ο Βρετανός φιλόσοφος και κοινωνιολόγος Χέμπρερτ Σπένσερ, συνιδρυτής του περιοδικού «Economist».

1911 Γεννιέται ο ποιητής Νίκος Γκάτσος.

1940 Στο πλαίσιο της αντεπίθεσης στο αλβανικό μέτωπο, ο ελληνικός στρατός μπαίνει στο Αργυρόκαστρο.

1944 Ο βρετανικός στόλος κανονιοβολεί τις συνοικίες της Αθήνας και του Πειραιά προσπαθώντας να κάμψει την αντίσταση του λαού (Δεκέμβρης 1944).

1949 Οι Κινέζοι αστοί εθνικιστές εγκαταλείπουν την κυρίως χώρα, μεταφέροντας την έδρα τους στη Φορμόζα (Ταϊβάν).

1962 Συνέρχεται στην Αθήνα το Β' Πανελλαδικό Συνέδριο της ΕΔΑ (8-15/12/1962).

1966 Στη διάρκεια καταιγίδας βυθίζεται στα νερά της Φαλκονέρας το πλοίο «Ηράκλειο», με αποτέλεσμα το θάνατο 273 ανθρώπων, πληρώματος και επιβατών.

1969 Αεροσκάφος της «Ολυμπιακής» τύπου «DC-6», εκτελώντας την πτήση Χανιά - Αθήνα, προσκρούει λόγω σφοδρής κακοκαιρίας σε λόφο κοντά στην Κερατέα. Από τους 86 επιβάτες και το πενταμελές πλήρωμα δε σώθηκε κανείς.

1974 Πραγματοποιείται στην Ελλάδα δημοψήφισμα για το πολιτειακό, με το 69,2% να ψηφίζει υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας.


1980 Ο Τζον Λένον δολοφονείται στη Νέα Υόρκη από τον Μαρκ Ντέιβιντ Τσάπμαν.

Σαν σήμερα... 6 Δεκέμβρη


1778 Γεννιέται ο Γάλλος χημικός και φυσικός Ζόζεφ Λουί Γκέι-Λουσάκ.

1797 Ο Ρήγας Φεραίος συλλαμβάνεται στην Τεργέστη από την αυστριακή αστυνομία. Στη συνέχεια θα παραδοθεί μαζί με άλλους συντρόφους του - οπαδούς της επανάστασης στις οθωμανικές αρχές, όπου θα βρουν τραγικό θάνατο.

1912 Το βράδυ της 6 προς 7 Δεκέμβρη ο ελληνικός στρατός απελευθερώνει την Κορυτσά (Α’ Βαλκανικός Πόλεμος).

1915 Διεξάγονται στην Ελλάδα βουλευτικές εκλογές. Το κόμμα των Φιλελευθέρων του Ελ. Βενιζέλου απέχει. Πρωθυπουργός επανεκλέγεται ο Στέφανος Σκουλούδης του Κόμματος των Εθνικοφρόνων. Την ίδια μέρα οι βενιζελικοί Αλέξανδρος Ζάννας, Περικλής Αργυρόπουλος και Παμίκος Ζυμβρακάκης συγκροτούν στη Θεσσαλονίκη την Επιτροπή Εθνικής Άμυνας.

1917 Λίγες μέρες μετά την διακήρυξη περί αυτοδιάθεσης των λαών από τη μεριά της επαναστατικής σοβιετικής εξουσίας, η Φινλανδία (η οποία έως τότε αποτελούσε τμήμα της Ρωσικής αυτοκρατορίας) ανακηρύσσει την ανεξαρτησία της. Στις 31 Δεκλεμβρη, η Σοβιετική κυβέρνηση θα αναγνωρίσει την ανεξάρτητη Φινλανδία.

1920 Γεννιέται ο Αμερικανός μουσικός της τζαζ Ντέιβιντ Μπρούμπεκ.

1923 Βουλευτικές εκλογές στη Βρετανία. Το κυβερνόν Συντηρητικό Κόμμα δεν καταφέρνει να συγκεντρώσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Έτσι, το Εργατικό Κόμμα, με την ανοχή-στήριξη των Φιλελεύθερων, κατάφερε να σχηματίσει την πρώτη του κυβέρνηση (μειοψηφίας). Πρωθυπουργός ορκίστηκε ο ηγέτης του Εργατικού Κόμματος Ράμσεϊ Μακντόναλντ. Παρά τη σύντομη διάρκεια της διακυβέρνησής του (10 μήνες), το Εργατικό Κόμμα έδωσε σαφή δείγματα γραφής, αφού όχι μόνο «ξέχασε» κάθε προεκλογική διακήρυξη περί εθνικοποίησης βασικών κλάδων της οικονομίας και φορολογίας του κεφαλαίου, αλλά και στήριξε συστηματικά την εργοδοσία σε μια σειρά βιομηχανικές διαφορές (π.χ. στις απεργίες των σιδηροδρομικών, των λιμενεργατών, κ.α.). Απέρριψαν ακόμη και την πρόταση που υπέβαλαν ορισμένοι βουλευτές του για την απαγόρευση της χρήσης του στρατού εναντίον απεργών εργατών.

Σε διεθνές επίπεδο, η Εργατική κυβέρνηση δεν διέφερε σε τίποτα από τις προηγούμενες, είτε «συντηρητικές» είτε «φιλελεύθερες» κυβερνήσεις, προασπίζοντας και προωθώντας με συνέπεια τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα της Βρετανίας ανά τον κόσμο (με βομβαρδισμούς εναντίον του άμαχου πληθυσμού στο Ιράκ, με την καταστολή των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων σε Αίγυπτο, Ινδία, κοκ.).

1940 Μαχόμενος τους Ιταλούς, που συνεχώς υποχωρούσαν, ο ελληνικός στρατός μπαίνει στους Αγίους Σαράντα.

1944 Ισχυρές Βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις επιτίθενται κατά της έδρας του ΕΑΜ. Ξεκινά επίσης η επίθεση των Βρετανών στην Καισαριανή. Ο ΕΛΑΣ επιτίθεται στους στρατώνες του Μακρυγιάννη, στις φυλακές Συγγρού και Βουλιαγμένης και στην Εφορία Υλικού Πολέμου. Στον Πειραιά ο ΕΛΑΣ επιτίθεται στο μέγαρο Βάτη.

1957 Στη σκιά του σοβιετικού διαστημικού προγράμματος, δύο μήνες μετά την επιτυχή εκτόξευση του σοβιετικού δορυφόρου «Σπούτνικ», οι Αμερικανοί επιχειρούν να στείλουν και αυτοί τον πρώτο τους δορυφόρο στο διάστημα. Η επιχείρηση υπήρξε μια παταγώδης αποτυχία, μιας και ο Αμερικανικός πύραυλος δεν κατάφερε παρά να πετάξει 1,2 μέτρα πάνω από το έδαφος προτού εκραγεί.

1972 Οι φοιτητές των ανώτερων σχολών Υπομηχανικών Αθήνας και Θεσσαλονίκης κηρύσσουν απεργία διαρκείας με αίτημα την κατάργηση διατάγματος της Χούντας που προέβλεπε τον επαγγελματικό τους υποβιβασμό. Γρήγορα το απεργιακό κίνημα εξαπλώθηκε σε όλες τις τεχνικές σχολές της χώρας. Οι σπουδαστές της ΣΕΛΕΤΕ, της Σιβιτανιδείου και των σχολών Ηλεκτρονικών κήρυξαν επίσης απεργία με τα ίδια αιτήματα. Οι κινητοποιήσεις διήρκεσαν έως τις 23 Δεκέμβρη.

1990 Πεθαίνει ο μουσικός Παύλος Σιδηρόπουλος.

1992 Ινδουιστές καταστρέφουν ένα ιστορικό τζαμί στην Αϊόντχια της Ινδίας, προκαλώντας βίαιες συγκρούσεις μεταξύ ινδουιστών και μουσουλμάνων. Πάνω από 2.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη διάρκεια αυτών των συγκρούσεων.

1999 Επιχειρηματικός πόλεμος στις ΗΠΑ, καθώς δικαστική έκθεση χαρακτηρίζει «μονοπωλιακή» την εταιρεία «Microsoft» του Μπιλ Γκέιτς. Αγωγή 19 αμερικανικών Πολιτειών κατά της εταιρείας.


2008 Ο 15χρονος μαθητής Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος δολοφονείται από ειδικό φρουρό της Ελληνικής Αστυνομίας στη συμβολή των οδών Τζαβέλλα και Μεσολογγίου στα Εξάρχεια, ξεσηκώνοντας μαζικές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας σε όλη την Ελλάδα.


Σαν σήμερα... 2 Δεκέμβρη

1823 Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζέιμς Μονρόε διατυπώνει το ομώνυμο δόγμα («Δόγμα Μονρόε»). Με το δόγμα αυτό, οι ΗΠΑ διακήρυσσαν πως «η Αμερικανική ήπειρος δε θα έπρεπε στο μέλλον να θεωρείται πεδίον αποικισμού απ' τις ευρωπαϊκές δυνάμεις… Θα θεωρούσαμε οποιαδήποτε απόπειρα εκ μέρους τους, να επεκτείνουν το σύστημά τους, σ' οποιοδήποτε τμήμα αυτού του ημισφαιρίου ως επιθετική πράξη για την ασφάλειά μας». Η ιμπεριαλιστική διείσδυση και εν τέλει κυριαρχία των ΗΠΑ στις χώρες της κεντρικής και νοτίου Αμερικής ξεκινούσε.

1852 Τέλος της 2ης Γαλλικής Δημοκρατίας. Ο Πρόεδρος Λουδοβίκος Βοναπάρτης αυτοανακηρύσσεται αυτοκράτορας, με το όνομα Ναπολέων ο 3ος.

1917 Η σοβιετική εξουσία εγκαθιδρύεται στο Ιρκούτσκ (Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση).

1923 Γεννιέται η κορυφαία υψίφωνος Μαρία Κάλλας.

1927 Ξεκινά τις εργασίες του το 15ο Συνέδριο του Πανενωσιακού Κομμουνιστικού Κόμματος (μπολσεβίκοι), που θα μείνει στην ιστορία για τις αποφάσεις του γύρω από τη συνεταιριστική οργάνωση της αγροτικής οικονομίας, καθώς και για την κατάρτιση του πρώτου πεντάχρονου πλάνου. Το ίδιο Συνέδριο επισήμανε τη ρήξη της τροτσκιστικής-ζηνοβιεφικής αντιπολίτευσης με τον λενινισμό και ενέκρινε τη διαγραφή των Τρότσκι, Ζηνόβιεφ και Κάμενεφ από το Κόμμα.

1939 Οι ΗΠΑ κηρύσσουν εμπάργκο στην ΕΣΣΔ για την πώληση αεροπλάνων και στρατηγικών πρώτων υλών.

1944 Πεθαίνει ο Ιταλός ποιητής και συγγραφέας Φιλίππο Τομάζο Μαρινέττι, από τους βασικούς ιδρυτές του ρεύματος του φουτουρισμού.

1944 Αποβιβάζονται στο Φάληρο 6.000 Βρετανοί στρατιώτες, καθώς και 2 ελληνικά τάγματα από την Αίγυπτο. Η ελληνική αστική τάξη ετοιμάζεται για την ένοπλη σύγκρουση του Δεκέμβρη του 1944.

1948 Τμήματα της 8ης Μεραρχίας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας καταλαμβάνουν την Πέτρα Μούκα στο Γράμμο και ελευθερώνουν τα χωριά της περιοχής.

1956 Ένα πλοιάριο με το όνομα «Γκράνμα», αποβιβάζει 82 νέους μαχητές-επαναστάτες στις ακτές της Κούβας, στην Πλάγια Ολοράδα. Η ομάδα δέχεται επίθεση από μονάδες του δικτάτορα Μπατίστα και οι περισσότεροι σκοτώνονται. Οι εναπομείναντες μαχητές, γύρω στους 20 άντρες, ανάμεσά τους ο Φιντέλ Κάστρο και ο Τσε Γκεβάρα, συνεχίζουν και προωθούνται στην οροσειρά Σιέρα Μαέστρα. Δυόμισι μήνες αργότερα, ο Φιντέλ στη συνέντευξή του στον απεσταλμένο των «Νιου Γιορκ Τάιμς» δηλώνει: «Πολεμάμε επί 79 ημέρες και είμαστε δυνατότεροι από ποτέ!». Η πορεία για τη νίκη της Κουβανικής Επανάστασης είχε ανοίξει.

1977 Δικαστήριο της Πρετόρια απαλλάσσει τη νοτιοαφρικανική αστυνομία από κάθε ευθύνη για τη δολοφονία του μαύρου ηγέτη Στιβ Μπίκο, που είχε βρεθεί νεκρός στο κελί του ύστερα από άγριο ξυλοδαρμό.

1980 Θεσπίζεται για τις δημόσιες υπηρεσίες το πενθήμερο.

1980 Πεθαίνει η ερμηνεύτρια του ρεμπέτικου και παραδοσιακού τραγουδιού Ρόζα Εσκενάζυ.

1982 Με απόλυτη επιτυχία στέφεται η πρώτη στον κόσμο μεταμόσχευση τεχνητής καρδιάς. Η «καρδιά» ονομάζεται «Τζάρβικ 7» από το όνομα του δημιουργού της. Λήπτης είναι ο 61χρονος οδοντίατρος Μπάρνι Κλαρκ.


2008 Πεθαίνει η συγγραφέας Μαργαρίτα Καραπάνου.



Σαν σήμερα... 30 Νοέμβρη

1823 Οι ελληνικές επαναστατικές δυνάμεις απελευθερώνουν το Ναύπλιο.

1835 Γεννιέται ο Αμερικανός συγγραφέας Μαρκ Τουέιν (πραγματικό όνομα Σάμιουελ Λάνγκχορν Κλέμενς).

1853 Στον Κριμαϊκό Πόλεμο ο ρωσικός στόλος καταστρέφει τα οθωμανικά πλοία που ναυλοχούσαν στο λιμάνι της Σινώπης. Η επίθεση αυτή αποτέλεσε την αφορμή για επέμβαση της Βρετανίας και της Γαλλίας στο πλευρό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

1874 Γεννιέται ο Βρετανός πολιτικός Ουίνστον Τσόρτσιλ, πρωθυπουργός της Βρετανίας την περίοδο 1940-1945 και 1951-1955.

1874 Ο προϋπολογισμός ψηφίζεται δίχως να έχει ειδοποιηθεί σχετικά η αντιπολίτευση και δίχως την απαιτούμενη πλειοψηφία, προκαλώντας σφοδρές αντιδράσεις («Στηλιτικά»).

1892 Πεθαίνει ο δικαστικός Δημήτριος Βάλβης, πρωθυπουργός της Ελλάδας (1886).

1900 Πεθαίνει ο Ιρλανδός συγγραφέας Όσκαρ Ουάιλντ.

1917 Το Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού εκδίδει το διάταγμα για την εθνικοποίηση της πρώτης ιδιωτικής επιχείρησης (Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση).

1918 Στη Σοβιετική Ρωσία ιδρύεται το Συμβούλιο της Εργατοαγροτικής Άμυνας, με επικεφαλής τον Β. Ι. Λένιν, που αναλαμβάνει την κινητοποίηση όλων των δυνάμεων και πόρων της χώρας για τη συντριβή της ιμπεριαλιστικής αντεπαναστατικής επέμβασης και της εσωτερικής αντεπανάστασης.

1927 Η Σοβιετική Ένωση υποβάλλει, στη Διάσκεψη για τον Αφοπλισμό της Κοινωνίας των Εθνών, πρόταση για τον πλήρη αφοπλισμό. Η πρόταση απορρίπτεται από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.

1935 Μετά την παραίτηση του Γ. Κονδύλη σχηματίζεται κυβέρνηση υπό τον Κ. Δεμερτζή. Προκηρύσσονται εκλογές για τις 26 του Γενάρη του 1936 με το αναλογικό σύστημα.

1939 Ξεσπά ο σοβιετοφινλανδικός πόλεμος. Με τον Β’ Παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό Πόλεμο να έχει ήδη ξεκινήσει (1 Σεπτέμβρη 1939) και τη φασιστική στρατιωτική μηχανή να προελαύνει συνεχώς ανατολικά, η σοβιετική κυβέρνηση πρότεινε τον Οκτώβρη του ίδιου χρόνου στη Φινλανδία τη σύναψη Συμφώνου Αμοιβαίας Βοήθειας. Η φινλανδική κυβέρνηση (ένας συνασπισμός μεταξύ του Σοσιαλδημοκρατικού και του Εθνικού Προοδευτικού Κόμματος) απέρριψε την πρόταση αυτή. Κατόπιν η σοβιετική κυβέρνηση πρότεινε στη Φινλανδία να μετατοπιστούν βορειότερα τα σοβιετοφινλανδικά σύνορα στον ισθμό της Καρελίας, επειδή απείχαν μόλις 32 χιλιόμετρα από το Λένινγκραντ, αφήνοντάς το έτσι εκτεθειμένο σε περίπτωση επίθεσης. Σε αντάλλαγμα η Σοβιετική Ένωση ήταν διατεθειμένη να παραχωρήσει στη Φινλανδία έκταση διπλάσιου μεγέθους στην περιοχή της Καρέλιας. Ταυτόχρονα ζητούσε με μίσθωση μια μικρή έκταση στην είσοδο του Φιννικού Κόλπου, για να οργανώσει εκεί ναυτική βάση. Ωστόσο, η κατά βάση σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση της Φινλανδίας, που υπολόγιζε στη στήριξη τόσο των «δημοκρατιών» (Βρετανίας, Γαλλίας και ΗΠΑ) όσο και των δυνάμεων του Άξονα, οδήγησε τις διαπραγματεύσεις σε ναυάγιο. Οι προθέσεις της ήταν φανερές.

Πράγματι, όταν στις 30 Νοέμβρη 1939 άρχισαν οι πολεμικές συγκρούσεις, στο πλευρό της Φινλανδίας έσπευσαν όλοι: Βρετανία, Γαλλία, ΗΠΑ και φασιστική Ιταλία συνέδραμαν με στρατιωτικό υλικό. Παράλληλα προετοιμαζόταν και η αποστολή εκστρατευτικού σώματος δύναμης 150.000 ανδρών, το οποίο όμως δεν έφτασε ποτέ αφού επήλθε η νίκη του Κόκκινου Στρατού. Η Συνθήκη Ειρήνης με την Φινλανδία υπογράφτηκε στις 12 Μάρτη 1940 και ικανοποιούσε όλα τα αιτήματα της ΕΣΣΔ.

1943 Τάγματα Ασφαλείας οργανώνουν τρομοκρατικές επιδρομές στα νοσοκομεία όπου νοσηλεύονταν ανάπηροι του ελληνοϊταλικού πολέμου. Περίπου 1.700 ανάπηροι κλείστηκαν στις φυλακές Χατζηκώστα και στο 8ο στρατιωτικό νοσοκομείο, απ’ όπου στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στο Χαϊδάρι. Πολλοί απ’ αυτούς θα εκτελεστούν αργότερα από τις δυνάμεις κατοχής και τους ντόπιους συνεργάτες τους.

1944 Ο πρωθυπουργός της κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας» Γ. Παπανδρέου βγάζει διαταγή που καθορίζει τις 10 Δεκεμβρίου ως ημερομηνία διάλυσης του ΕΛΑΣ και της Εθνικής Πολιτοφυλακής. Την επόμενη μέρα οι υπουργοί του ΕΑΜ παραιτούνται απ’ την κυβέρνηση σε ένδειξη διαμαρτυρίας, ενώ μαζικές συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις κατά της διαταγής πραγματοποιούνται σε όλη τη χώρα.

1964 Εκτοξεύεται το μη επανδρωμένο σοβιετικό διαστημόπλοιο «Ζοντ 2» με προορισμό τον Άρη. Η αποστολή δεν ήταν επιτυχής. Ωστόσο, 7 χρόνια αργότερα, η ΕΣΣΔ θα πετύχαινε την προσεδάφιση μη επανδρωμένου σκάφους στον Άρη («Μαρς 3»), που θα ήταν και η πρώτη στην ιστορία της εξερεύνησης του διαστήματος.


1967 Ανακηρύσσεται η Λαϊκή Δημοκρατία της Νότιας Υεμένης.


Σαν σήμερα... 28 Νοέμβρη


1820 Γεννιέται ο Φρίντριχ Ενγκελς, κορυφαία θεωρητικοπολιτική μορφή του παγκόσμιου εργατικού, επαναστατικού και κομμουνιστικού κινήματος. Ο Φ. Ένγκελς από κοινού με τον Κ. Μαρξ συνδιαμόρφωσαν και θεμελίωσαν την επιστημονική κοσμοθεωρία της εργατικής τάξης, αποδεικνύοντας το αναπόφευκτο, νομοτελειακό πέρασμα της κοινωνίας από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό. Και έδωσαν έτσι στην πρωτοπόρα επαναστατική τάξη τα όπλα για να γίνει τάξη για τον εαυτό της, προκειμένου να φέρει σε πέρας την ιστορική της αποστολή, την κοινωνική απελευθέρωση από την ταξική εκμετάλλευση. Ο Ενγκελς ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη θεμελίωση και την τεκμηρίωση της υλιστικής διαλεκτικής, αντιμετωπίζοντας πλήθος θεωρητικών προβλημάτων και αναλαμβάνοντας να αντικρούσει τις αντιεπιστημονικές απόψεις της ιδεαλιστικής φιλοσοφίας. Ανάμεσα στα πολλά έργα του που ξεχώρισαν, το Αντι- Ντύρινγκ, η Καταγωγή της Οικογένειας, της Ατομικής Ιδιοκτησίας και του Κράτους, Ουτοπικός και Επιστημονικός Σοσιαλισμός, Για το Ζήτημα της Κατοικίας και άλλα.

1852 Πεθαίνει ο συνιδρυτής της Φιλικής Εταιρίας Εμμανουήλ Ξάνθος.

1912 Σκοτώνεται στο Δρίσκο της Ηπείρου στη διάρκεια του Α’ Βαλκανικού Πολέμου ο ποιητής Λορέντζος Μαβίλης.

1917 Η επαναστατική σοβιετική κυβέρνηση απευθύνει μήνυμα στις κυβερνήσεις και τους λαούς όλων των εμπόλεμων χωρών για τον τερματισμό του πολέμου (Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος).

1917 Οι δυνάμεις της αντεπανάστασης στην περιοχή της Υπερκαυκασίας ενώνονται στο «Επιτροπάτο της Υπερκαυκασίας» (Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση).

1922 Συνέρχεται στη Θεσσαλονίκη το ιδρυτικό συνέδριο της Ομοσπονδίας Κομμουνιστών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ). Σε αυτό μετείχαν αντιπρόσωποι των σοσιαλιστικών νεολαιών και ομίλων νέων από την Αθήνα, τον Πειραιά, το Βόλο, τη Χαλκίδα, τη Δράμα, την Πάτρα, την Καβάλα και τη Θεσσαλονίκη.

Το συνέδριο εξέλεξε Κεντρική Επιτροπή και όρισε ως δημοσιογραφικό της όργανο την εφημερίδα «Νεολαία». Η ΟΚΝΕ προσχώρησε αμέσως στην Κομμουνιστική Διεθνή Νέων, η οποία είχε ιδρυθεί το Νοέμβρη του 1919 και αποτελούσε τμήμα της Γ' Διεθνούς. Στην ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε μετά το συνέδριο, η ΚΕ της ΟΚΝΕ τόνιζε ότι σκοπός των καθηκόντων που χάραξε το ιδρυτικό της συνέδριο είναι «να προσελκύσουμε εις τας τάξεις μας όλην την Εργατική και Αγροτικήν Νεολαίαν της χώρας μας». Εκτίμησε δε ότι «εφ' όσον η Ομοσπονδία μας δεν καταστεί μία οργάνωσις μαζών, δεν θα μπορέσουμε να συντείνουμε διόλου εις την επικράτησιν του αγώνα που η εργατική τάξις διεξάγει εναντίον της κρατούσης τάξεως. Και ως εκ τούτου, υιοθέτησε το σύνθημα του Γ' Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς "ΕΜΠΡΟΣ ΠΡΟΣ ΤΑΣ ΜΑΖΑΣ". Έτσι μονάχα η Ομοσπονδία μας θα γίνει ένας σπουδαίος παράγων εις τον αγώνα που το Κόμμα μας, ως αντιπροσωπεύον τας εργαζόμενας μάζας, διεξάγει αδιακόπως, για την απελευθέρωσίν των από τον εγχώριον και ξένον καπιταλιστικόν ζυγό». Η ΟΚΝΕ σύμφωνα με απόφαση του Συνεδρίου της αποτελούσε τμήμα του Κόμματος, δρούσε μέσα στα πλαίσια του προγράμματος και της πολιτικής του.

Η ίδρυση της ΟΚΝΕ αποτελούσε σημαντικό σταθμό στην ιστορία του επαναστατικού νεολαιίστικου κινήματος της Ελλάδας και τον καλύτερο βοηθό του Κόμματος για τη δουλειά του στη νεολαία. Η εξασφάλιση της διάδοσης της επιστημονικής κοσμοθεωρίας του μαρξισμού - λενινισμού στη νέα γενιά, αλλά και η πρωτοπόρα οργάνωση που μπορούσε να συσπειρώσει και να καθοδηγήσει το κίνημα της νεολαίας για τις δικές του διεκδικήσεις στο πλευρό του εργατικού κινήματος, έβρισκαν την πραγμάτωσή τους με τη δράση της ΟΚΝΕ. Από τα σπλάχνα της βγήκαν χιλιάδες μέλη και στελέχη, που πιστά στη μαρξιστική - λενινιστική ιδεολογία ρίχτηκαν στον αγώνα με αυταπάρνηση. Θυσίασαν ακόμη και τη ζωή τους, για την υπόθεση του σοσιαλισμού, της κοινωνικής προόδου. Οι ηρωικοί της αγώνες, σε όλα τα επίπεδα, έδωσαν πνοή στη νεολαία, γράφοντας μερικές από τις πιο χρυσές σελίδες της ιστορίας της.

1925 Οι δάσκαλοι Δημήτρης Γληνός και Αλέξανδρος Δελμούζος παύονται από τη Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία επειδή η διδασκαλία τους κρίθηκε «εθνικά επιβλαβής».

1930 Ξεκινά στο Στρατοδικείο Ιωαννίνων η δίκη 7 κομμουνιστών φαντάρων του Καλπακίου (ένα από τα δύο κολαστήρια -μαζί με της Μαρμάρως- όπου έστελναν τους στρατευμένους νέους κομμουνιστές για να τους εξοντώσουν ψυχικά και σωματικά). Το Στρατοδικείο θα καταδικάσει σε θάνατο τα δύο στελέχη της ΟΚΝΕ, Μαρκοβίτη και Πανούση, σε ισόβια τους Γαμβέτα και Βλαντά, σε 7 χρόνια φυλάκιση τους Αδαμόπουλο και Τσακίρη και σε 2 χρόνια τον Κορδέλη.

Η δίκη των κομμουνιστών φαντάρων του Καλπακίου αποτέλεσε ορόσημο για τη ντόπια και διεθνή κατακραυγή της αστικής τρομοκρατίας στην Ελλάδα. Μεταξύ αυτών που ύψωσαν φωνή διαμαρτυρίας, ξεχώρισαν σημαντικές προσωπικότητες του πνευματικού κόσμου της χώρας μας, όπως οι Παλαμάς, Ξενόπουλος, Γληνός, Καζαντζάκης, Βουτυράς, Βάρναλης, Τερζάκης, Λαυράγκας, Νιρβάνας, Καμπούρογλου, Μαλακάσης, Κορδάτος, Κατηφόρης, κ.α. Ανάμεσα στις διεθνείς προσωπικότητες που συνυπέγραψαν τη διαμαρτυρία ήταν και ο Α. Αϊνστάιν. Υπό το βάρος των κινητοποιήσεων, οι θανατικές καταδίκες τελικά ανακλήθηκαν, ενώ μειώθηκαν και οι υπόλοιπες ποινές φυλάκισης.

1936 Υπογράφεται μυστική συμφωνία συνεργασίας ανάμεσα στη φασιστική Ιταλία και τις φασιστικές δυνάμεις του στρατηγού Φράνκο στην Ισπανία.

1943 Ξεκινά η Διάσκεψη της Τεχεράνης μεταξύ των ηγετών των τριών μεγάλων συμμαχικών δυνάμεων, της ΕΣΣΔ (Ι. Β. Στάλιν), των ΗΠΑ (Θ. Ρούσβελτ) και της Βρετανίας (Ου. Τσόρτσιλ). Στη διάσκεψη θα επαναδιατυπωθεί η δέσμευση για το άνοιγμα δεύτερου μετώπου στην Ευρώπη (όπου έως τότε το βάρος του πολέμου σήκωνε σχεδόν αποκλειστικά η Σοβιετική Ένωση). Ωστόσο, αυτό θα αργήσει ακόμα 6 μήνες.

1953 Ο υπουργός Εσωτερικών, Παυσανίας Λυκουρέζος, ανακοινώνει σε συνέντευξη Τύπου τη σύλληψη των στελεχών του ΚΚΕ Μιλτιάδη Ζαχαράτου, Μήτσου Δάλλα, κ.α.

1954 Πεθαίνει ο Ιταλός φυσικός Ενρίκο Φέρμι (βραβείο Νόμπελ Φυσικής, 1936).

1957 Ξεκινά τις εργασίες του το Α’ Πανσπουδαστικό Συνέδριο (28-30/11/1957).

1959 Ξεκινά τις εργασίες του το Α’ Πανελλαδικό Συνέδριο της ΕΔΑ (28/11-2/12/1959). Το συνέδριο συζήτησε και ενέκρινε το πρόγραμμα της ΕΔΑ που έθετε ως πολιτικό στόχο το «δρόμο προς την αλλαγή», ο οποίος «μόνο με μια αγωνιστική πολιτική πατριωτικής συνεργασίας είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί». Το «περιεχόμενο της αλλαγής» προσδιορίζονταν ως «αντιιμπεριαλιστικό, εθνικό δημοκρατικό», ενώ οι δυνάμεις που θα συγκροτούσαν τη λεγόμενη «πατριωτική κυβέρνηση» απαρτίζονταν από την ΕΔΑ, τις δυνάμεις του «Κέντρου», καθώς και της πατριωτικής «Δεξιάς».

1973 Οι λιμενεργάτες της Γένοβας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τον αγωνιζόμενο ελληνικό λαό προχωρούν σε 6ήμερο μποϋκοτάζ όλων των πλοίων με ελληνική σημαία.


2002 Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων επιδικάζει το ποσό των 13,7 εκατομμυρίων ευρώ στον τέως βασιλιά Κωνσταντίνο, ως αποζημίωση για την απαλλοτρίωση της λεγόμενης βασιλικής περιουσίας από το ελληνικό Δημόσιο.

Σαν σήμερα... 25 Νοέμβρη

1491 Η Γρανάδα, το τελευταίο προπύργιο των Αράβων στην Ιβηρική Χερσόνησο, παραδίδεται στους χριστιανούς βασιλείς της Ισπανίας Φερδινάνδο και Ισαβέλλα.

1844 Γεννιέται ο Γερμανός μηχανικός Καρλ Μπεντς, σχεδιαστής και κατασκευαστής του πρώτου πρακτικού αυτοκινήτου με κινητήρα εσωτερικής καύσης.

1884 Πεθαίνει ο Γερμανός χημικός Άντολφ Βίλχελμ Χέρμαν Κόλμπε.

1916 Οι δυνάμεις της Αντάντ επιβάλλουν τον αποκλεισμό της Ελλάδας. Η κυβέρνηση αναγκάζεται να αποδεχτεί τελεσίγραφο, σύμφωνα με το οποίο αποσύρει τον ελληνικό στρατό από την Πελοπόννησο ενώ η Πάτρα και ο ισθμός της Κορίνθου τίθενται υπό «συμμαχικό» έλεγχο.

1917 Μαζικές λαϊκές κινητοποιήσεις πραγματοποιούνται στο Βερολίνο με αίτημα τον τερματισμό του πολέμου (Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος).

1927 Με απόφαση του Πολιτικού του Γραφείου το ΚΚΕ καταδικάζει τη στάση της «τροτσκιστικής - ζηνοβιεφικής αντιπολίτευσης» και εγκρίνει όλα τα μέτρα που έλαβε η Κεντρική Επιτροπή του Πανενωσιακού Κομμουνιστικού Κόμματος (Μπολσεβίκοι).

1935 Μετά το νόθο δημοψήφισμα του Κονδύλη ο βασιλιάς Γεώργιος ο Β’ επιστρέφει στην Ελλάδα, 12 χρόνια μετά τη διαφυγή του στο εξωτερικό.

1936 Συνέρχεται στη Μόσχα το 8ο Έκτακτο Πανενωσιακό Συνέδριο των Σοβιέτ το οποίο ψήφισε το νέο Σύνταγμα της ΕΣΣΔ.

1936 Υπογράφεται το Αντικομιντέρν Σύμφωνο (εναντίον της Κομμουνιστικής Διεθνούς) μεταξύ της ναζιστικής Γερμανίας και της Αυτοκρατορίας της Ιαπωνίας.

1942 Τη νύχτα της 25ης προς 26η Νοέμβρη, 150 αντάρτες του ΕΛΑΣ, με επικεφαλής τον Άρη Βελουχιώτη, 60 αντάρτες του ΕΔΕΣ, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Ζέρβα, και 12 Βρετανοί σαμποτέρ επιτίθενται αιφνιδιαστικά κατά της ιταλικής φρουράς της μεγάλης σιδηροδρομικής γέφυρας του Γοργοπόταμου κοντά στη Λαμία, εξουδετερώνουν την εχθρική δύναμη και ανατινάζουν τη γέφυρα.

1952 Ο Νίκος Πλουμπίδης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, συλλαμβάνεται από τις αρχές.

1952 Πραγματοποιείται συνάντηση του προέδρου της ΕΔΑ Ι. Πασαλίδη και του πρωθυπουργού Α. Παπάγου, κατά την οποία ο Παπάγος διαβεβαιώνει ότι η ΕΔΑ δεν θα διαλυθεί από το κράτος.

1969 Ο Τζον Λένον επιστρέφει στη βασίλισσα Ελισάβετ το βραβείο που του είχε απονείμει, όπως και στα άλλα μέλη του συγκροτήματος των «Μπιτλς». Ο Λένον επέστρεψε το βραβείο, διαμαρτυρόμενος για την υποστήριξη της Βρετανίας στον πόλεμο του Βιετνάμ.

1970 Αυτοκτονεί ο Ιάπωνας συγγραφέας Γιούκο Μισίμα.

1973 Με πραξικόπημα, ο Δ. Ιωαννίδης, ένας από τους πρωτεργάτες της Χούντας, ανατρέπει τον Γ. Παπαδόπουλο. Αυτή η «εσωτερική» αλλαγή στο δικτατορικό καθεστώς σήμανε και την αντίστροφη μέτρηση για το έγκλημα της Κύπρου.


1992 Η κυβέρνηση της Τσεχοσλοβακίας εγκρίνει τη διαίρεση της χώρας στις Δημοκρατίες της Τσεχίας και της Σλοβακίας. Είχε αποφασιστεί το προηγούμενο καλοκαίρι και εφαρμόστηκε από την 1η Γενάρη του 1993.



Σαν σήμερα... 23 Νοέμβρη

1917 Η Πανρωσική Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή εκδίδει διάταγμα για την κατάργηση των καστών και της ταξικής διαβάθμισης των πολιτών (Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση).

1918 Αγγλογαλλικά στρατεύματα αποβιβάζονται σε Νοβοροσίσκ, Σεβαστούπολη και Οδησσό, κλιμακώνοντας την επέμβαση κατά του νεαρού σοβιετικού κράτους.

1920 Γεννιέται ο Ρουμάνος ποιητής Πάουλ Τσελάν.

1923 Λίγες μέρες μετά την κατάλυση των εργατικών κυβερνήσεων (κομμουνιστών-σοσιαλδημοκρατών) στη Θουριγγία και τη Σαξονία και την καταστολή της εργατικής εξέγερσης στο Αμβούργο, το Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας τίθεται εκτός νόμου.

1929 Περίπου 3.500 φοιτητές της Αθήνας δέχονται επίθεση από την αστυνομία καθ’ οδόν για να παρουσιάσουν στις αρχές τα αιτήματά τους. Πολλοί φοιτητές τραυματίζονται, ενώ 15 συλλαμβάνονται. Σε απάντηση οι φοιτητές κηρύσσουν απεργία, η οποία διαρκεί πολλές μέρες και παίρνει μεγάλη οξύτητα, με καθημερινές συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις, καθώς και συγκρούσεις με την αστυνομία. Οι συλλήψεις συνεχίζονται, ενώ 32 καταδικάζονται σε διάφορες ποινές φυλάκισης. Στις 21 Δεκεμβρίου, 21 κρατούμενοι φοιτητές κηρύττουν απεργία πείνας που κρατά 6 μέρες, οπότε οι αρχές αναγκάζονται να τους αποφυλακίσουν. Τελικά η κυβέρνηση θα ικανοποιήσει ορισμένα από τα αιτήματα των φοιτητών.

1933 Γεννιέται ο Πολωνός συνθέτης Κζίστοφ Πεντερέτσκι.

1934  Περίπου 20.000 εργάτες της Αθήνας κατεβαίνουν σε 24ωρη απεργία διαμαρτυρίας για τη δολοφονική επιδρομή της Αστυνομίας και των φασιστών στα γραφεία του «Ριζοσπάστη».

1940 Η Ρουμανία προσχωρεί στις δυνάμεις του Άξονα.

1940 Λαϊκή εξέγερση πραγματοποιείται στο Νότιο Βιετνάμ κατά των Γάλλων αποικιοκρατών.

1942 Ο Κόκκινος Στρατός ολοκληρώνει την περικύκλωση των δυνάμεων του Άξονα (περίπου 300.000 άνδρες), που απειλούσαν την ηρωική πόλη του Στάλινγκραντ (σοβιετική επιχείρηση «Ουρανός»).

1945 Ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός παραιτείται από αντιβασιλέας αρνούμενος να ορκίσει την κυβέρνηση Θ. Σοφούλη.

1946 Γεννιέται ο παλαίμαχος ποδοσφαιριστής του ΠΑΟΚ Γιώργος Κούδας.

1948 Τμήματα πεζικού του ΔΣΕ από το Βέρμιο και ιππικού από τη Θεσσαλία συντρίβουν επίθεση του κυβερνητικού στρατού στο Σινιάτσικο. Οι Α’ και Β’ Μοίρες των ΛΟΚ του κυβερνητικού στρατού αποδεκατίστηκαν.

1956 Πεθαίνει ο Αντρέ Μαρτί, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος και της Εκτελεστικής Επιτροπής της Κομμουνιστικής Διεθνούς.

1976 Ελικοφόρο αεροπλάνο της «Ολυμπιακής» συντρίβεται σε απόσταση 25 χιλιομέτρων από την Κοζάνη, με αποτέλεσμα να βρουν το θάνατο και οι 46 επιβάτες του, καθώς επίσης και το τετραμελές πλήρωμα.

1976 Πεθαίνει ο Γάλλος συγγραφέας Αντρέ Μαλρό.

1980 Σεισμός μεγέθους 6,89 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ πλήττει τη Νότια Ιταλία, σκοτώνοντας 2.914 άτομα και τραυματίζοντας πάνω από 10.000.

1989 Σχηματίζεται οικουμενική κυβέρνηση (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΝ) υπό τον Ξενοφών Ζολώτα.

1990 Πεθαίνει ο Βρετανός συγγραφέας παιδικών βιβλίων Ρόαλντ Νταλ.


1995 Πεθαίνει ο Γάλλος σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός Λουί Μαλ.



Σαν σήμερα... 21 Νοέμβρη

1694 Γεννιέται ο κορυφαίος Γάλλος συγγραφέας και διανοούμενος της Αναγέννησης Βολταίρος (φιλολογικό ψευδώνυμο του Φρανσουά Μαρί Αρουέ).
1811 Πεθαίνει ο Γερμανός δραματουργός και ποιητής της ρομαντικής σχολής Χάινριχ φον Κλάιστ.
1831 Οι υφαντεργάτες της Λυών της Γαλλίας ξεσηκώνονται διεκδικώντας σταθερούς μισθούς (κάτι που οι εργοδότες αρνούνταν επικαλούμενοι τις αρχές της Γαλλικής -αστικής- επανάστασης και την ελευθερία της αγοράς). Οι εργάτες έστησαν οδοφράγματα και οπλίστηκαν. Εναντίον τους κινήθηκε η εθνοφρουρά. Καθώς όμως πολλά μέλη της είχαν εργατική καταγωγή, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που αρνήθηκαν να ανοίξουν πυρ κατά των απεργών ή ακόμα ενώθηκαν μαζί τους. Τελικά η κυβέρνηση αναγκάστηκε να επιστρατεύσει 20.000 στρατιώτες εναντίον τους, καταστέλλοντας την εξέγερση. Οι νεκροί και τραυματίες έφτασαν τους 600.
1878 Ξεκινά ο δεύτερος Βρετανο - Αφγανικός πόλεμος, που διήρκεσε σχεδόν 2 χρόνια και έληξε με νίκη του βρετανικού ιμπεριαλισμού.
1902 Γεννιέται ο πολωνικής καταγωγής Αμερικανός συγγραφέας Άιζακ Μπασέβις Σίνγκερ (βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, 1978).
1915 Γαλλοβρετανικός στόλος καταλαμβάνει τη Μήλο σε μια προσπάθεια να εκβιάσει την είσοδο της Ελλάδας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο με τον ιμπεριαλιστικό συνασπισμό της Αντάντ.
1931 Ψηφίζεται ο «Χάρτης του Ουέστμινστερ» για την παραχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων στις κτήσεις της και την ίδρυση της Βρετανικής Κοινοπολιτείας των Εθνών.
1939 Συλλαμβάνεται ο Γιώργης Σιάντος, Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ. Με το χτύπημα αυτό, η δικτατορία Μεταξά πετυχαίνει να ολοκληρώσει τη σύλληψη όλων σχεδόν των μελών της ΚΕ του ΚΚΕ, που είχαν εκλεγεί στο 6ο Συνέδριο. Σχηματίζεται Κεντρική Επιτροπή από τους Δημήτρη Παπαγιάννη, Χρήστο Κτιστάκη, Χρήστο Κανάκη και άλλα στελέχη του ΚΚΕ, που συνεχίζει τη δράση της μέχρι τους πρώτους μήνες της Κατοχής (1941) και είναι γνωστή ως η «παλιά Κεντρική Επιτροπή».
1946 Με απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ αποκρούεται η συκοφαντία πως ο ένοπλος λαϊκός αγώνας «υποκινείται από τα έξω».
1969 Ο ηγέτης της Δημοκρατικής πλειοψηφίας στην αμερικανική Γερουσία, Μάικ Μάνσφιλντ, ζητά να γίνουν ανακρίσεις από ειδική επιτροπή του Κογκρέσου για την υπόθεση της ομαδικής σφαγής εκατοντάδων άοπλων Βιετναμέζων από Αμερικανούς στρατιώτες στο Μι Λάι. Τρεις μέρες αργότερα, παραπέμπεται σε δίκη ο υπολοχαγός Γουίλιαμ Κάλεϊ, ως υπεύθυνος της σφαγής.

2000 Πεθαίνει ο Τσέχος δρομέας Εμίλ Ζάτοπεκ, ο επονομαζόμενος και «άνθρωπος-ατμομηχανή», 4 φορές χρυσός ολυμπιονίκης.


Σαν σήμερα... 19 Νοέμβρη
1805 Γεννιέται ο Γάλλος μηχανικός και διπλωμάτης Φερντινάν Ντε Λεσέπς, που διάνοιξε -μεταξύ άλλων- τις διώρυγες του Σουέζ και της Κορίνθου.

1901 Πεθαίνει ο σοσιαλιστής δικηγόρος Παύλος Αργυριάδης, μέλος της Κεντρικής Επαναστατικής Επιτροπής στην Κομμούνα του Παρισιού το 1871.

1917 Γεννιέται η Ιντίρα Γκάντι, πρωθυπουργός της Ινδίας την περίοδο 1966-1977 και 1980-1984, έως τη δολοφονία της στις 31/10/1984.

1924 Το στρατιωτικό κίνημα των Λούφα και Ντερτιλή αποτυγχάνει, μία μόλις ημέρα μετά την εκδήλωσή του.

1927 Οι φοιτητές του Πανεπιστημίου Αθηνών κατεβαίνουν σε απεργία διαρκείας. Η κυβέρνηση παίρνει έκτακτα στρατιωτικά μέτρα και ο στρατός καταλαμβάνει το Πανεπιστήμιο και τους γύρω χώρους.

1929 Ο Εισαγγελέας ζητά τη διάλυση της ταξικής Ενωτικής ΓΣΕΕ με βάση το Ιδιώνυμο, πυροδοτώντας δεκάδες εργατικές κινητοποιήσεις και εκδηλώσεις διαμαρτυρίας σε όλη τη χώρα.

1942 Ο Κόκκινος Στρατός περνά στην αντεπίθεση και κυκλώνει το συγκρότημα των γερμανικών στρατευμάτων στο Βόλγα.

1944 Μαζική συγκέντρωση πραγματοποιείται στην πλατεία Συντάγματος με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 26 χρόνων από την ίδρυση του ΚΚΕ.

1999 Η Κίνα εκτοξεύει το πρώτο της διαστημικό σκάφος («Σένζου 1»).


1999 Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον, επισκέπτεται για 24 ώρες την Ελλάδα. Οι διαδηλωτές, οι οποίοι αψηφούν την εντολή «στρατιωτικού νόμου» που έχει ουσιαστικά κηρύξει στην πρωτεύουσα η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, προσπαθούν να κάνουν πορεία προς την αμερικανική πρεσβεία, αλλά εμποδίζονται και δέχονται επίθεση από τα ΜΑΤ που επί ώρες βιαιοπραγούν εναντίον τους.



Σαν σήμερα... 17 Νοέμβρη

1852 Διαλύεται η Ένωση των Κομμουνιστών, που αποτέλεσε το πρώτο ουσιαστικά Κομμουνιστικό Κόμμα και την πρώτη οργανωμένη μορφή διεθνούς προλεταριακής ενότητας. Η Ένωση των Κομμουνιστών ιδρύθηκε το 1847 στο Λονδίνο, ενώ το πρόγραμμά της, το γνωστό Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος (που συνέταξαν οι Μαρξ και Ένγκελς το 1848), υπήρξε το πρώτο προγραμματικό ντοκουμέντο του επιστημονικού κομμουνισμού. Η Ένωση των Κομμουνιστών ήταν ο προάγγελος της Α’ Διεθνούς, που συγκροτήθηκε το 1864.

1869 Εγκαινιάζεται η διώρυγα του Σουέζ, η κατασκευή της οποίας διήρκεσε πάνω από 10 χρόνια, ενώ στοίχισε τη ζωή σε χιλιάδες εργάτες.

1895 Ο Β. Ι. Λένιν ιδρύει στην Πετρούπολη την «Ένωση του αγώνα για την απελευθέρωση της εργατικής τάξης», που παρότι στην παρανομία, εξελίχθηκε γρήγορα σε μια από τις πιο σημαντικές μαρξιστικές - επαναστατικές οργανώσεις στη Ρωσία.

1902 Βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα. Τα δύο μεγαλύτερα κόμματα (του Θ. Δηλιγιάννη και του Γ. Θεοτόκη) ισοψηφούν στις έδρες, με αποτέλεσμα το ξέσπασμα ταραχών και συγκρούσεων στην πρωτεύουσα (τα λεγόμενα «Σανιδικά»).

1917 Πεθαίνει ο Γάλλος γλύπτης Φρανσουά Ογκίστ Ρενέ Ροντέν, διάσημος για το αριστούργημά του «Ο Στοχαστής».

1918 Στις 17-23 του Νοέμβρη συνέρχεται στον Πειραιά, στα γραφεία του Συνδέσμου Μηχανικών Ατμόπλοιων, το Α’ Πανελλαδικό Σοσιαλιστικό Συνέδριο, ιδρυτικό του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ), που το 1924 μετονομάστηκε σε ΚΚΕ. Η ίδρυση του ΣΕΚΕ δεν ήταν τυχαίο γεγονός. Ήταν συνέπεια μιας μακρόχρονης πορείας που ακολούθησε το εργατικό και το σοσιαλιστικό κίνημα στη χώρα μας. Ήταν το νομοτελειακό αποτέλεσμα της κοινωνικής εξέλιξης, ο ώριμος καρπός της ανάπτυξης του εργατικού κινήματος και της συνένωσής του με τις ιδέες του σοσιαλισμού.

Το Συνέδριο ενέκρινε με πλειοψηφία το Ιδρυτικό Ψήφισμα του ΣΕΚΕ, τις Αρχές και το Πρόγραμμά του, υπόμνημα για τα εξωτερικά ζητήματα, ψήφισμα για την ίδρυση Βαλκανικής Δημοκρατικής Ομοσπονδίας, το Καταστατικό του Κόμματος, ενώ εκδόθηκε χαιρετιστήριο ψήφισμα προς τη νεαρή Σοβιετική Ρωσία, αλλά και «διαμαρτυρίαν διά την μελετωμένην επέμβασιν των συμμάχων κατά της νεαράς Σοβιετικής Δημοκρατίας».

Στο Ιδρυτικό Ψήφισμα σημειώνεται ότι το Κόμμα βασίζεται πάνω σε δύο θεμελιώδεις αρχές: Στην «πολιτική και οικονομική οργάνωση του προλεταριάτου σε ξεχωριστό κόμμα τάξεως διά την κατάκτησιν της πολιτικής εξουσίας και την δημοσιοποίησιν των μέσων της παραγωγής και ανταλλαγής, δηλ. την μεταβολήν της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας εις κοινωνίαν κολλεχτιβικήν ή κομμουνιστικήν». Επίσης, στη «διεθνή συνεννόηση και δράση των εργατών».

Στις Αρχές και στο Πρόγραμμα του Κόμματος τονίζεται η αναγκαιότητα της κοινωνικής επανάστασης για «την απελευθέρωσιν όχι μόνο των προλεταρίων, αλλά και ολοκλήρου της ανθρωπότητος που υποφέρει σήμερον». Προστίθεται δε ότι ο αγώνας της εργατικής τάξης «είναι αναγκαστικώς και πολιτικός αγών, (επειδή) δεν δύναται να πραγματοποιήση την ιστορικήν της αποστολήν χωρίς να γίνη κάτοχος της πολιτικής εξουσίας, όπερ δύναται να κατορθώση μόνον δι' ενιαίας επαναστατικής δράσεως της παγκοσμίου εργατιάς, οργανωμένης σε ξεχωριστό εργατικό κόμμα».

Στο «Πρόγραμμα των σημερινών απαιτήσεων», που ψήφισε το Συνέδριο, διατυπώθηκαν και πολλά άλλα σημαντικά και πρωτοποριακά πολιτικά αιτήματα, όπως το δικαίωμα ψήφου και εκλογής σε άντρες και γυναίκες, η εισαγωγή του θεσμού του δημοψηφίσματος, η κατάργηση του στρατιωτικού νόμου, η αποκέντρωση της διοίκησης, η πολιτική ειρήνης, συνεννόησης και ειλικρινούς συνεργασίας με όλα τα κράτη, η κατάργηση της μυστικής διπλωματίας και των μυστικών συνθηκών και προϋπολογισμών, η υποχρεωτική διαιτησία για όλες τις μεταξύ των κρατών διαφορές, η πλήρης ελευθερία των συνεταιρισμών, συνδικάτων και άλλων οργανώσεων, η πλήρης ελευθερία του Τύπου, η πλήρης εξασφάλιση της προσωπικής ελευθερίας, η ελευθερία θρησκεύματος, η αναγνώριση της θρησκείας ως ιδιωτικής υπόθεσης και της Εκκλησίας ως ιδιωτικού ιδρύματος, η καθιέρωση και του πολιτικού γάμου, η πλήρης αστική, πολιτική, οικονομική και κοινωνική εξίσωση των γυναικών με τους άντρες, η απονομή της δικαιοσύνης από δικαστές που θα εκλέγονται από το λαό, η σύσταση ιδιαίτερων δικαστηρίων για τους ανηλίκους, η κατάργηση των στρατοδικείων και των ναυτοδικείων, η μετατροπή του συστήματος των φυλακών σε μορφωτικά ιδρύματα και η βελτίωση των συνθηκών υγιεινής, η ίδρυση χωριστών φυλακών για γυναίκες και για ανηλίκους, καθώς και για τα πολιτικά αδικήματα, η δωρεάν παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, η εκλαΐκευση και υποχρεωτική λειτουργία της εκπαίδευσης, η παροχή τροφής και μέσων διδασκαλίας στα παιδιά από τους δήμους και τις κοινότητες, η εισαγωγή της δημοτικής γλώσσας σε όλη την εκπαίδευση και εισαγωγή στα σχολεία της γλώσσας διαφόρων εθνοτήτων, η ανοικοδόμηση και ο πολλαπλασιασμός των σχολείων. Κατάργηση των έμμεσων φόρων και κάθε φόρου στα είδη πρώτης ανάγκης, προοδευτική φορολογία στα εισοδήματα και στα κεφάλαια. Συμμετοχή του κράτους στα κέρδη των μεγάλων μονοπωλίων, των εταιρειών και επιχειρήσεων, εθνικοποίηση των ατμόπλοιων και σιδηροδρόμων, μεταλλείων, τραπεζών, καθώς και των μεγάλων επιχειρήσεων και συμμετοχή στη διοίκηση των εργατών, χρησιμοποίηση των πόρων του κράτους πρωτίστως για παραγωγικούς σκοπούς, εθνικοποίηση των τσιφλικιών και των μοναστηριακών κτημάτων και παραχώρησή τους στις κοινότητες των καλλιεργητών.

Το Συνέδριο κατέληξε με την εκλογή πενταμελούς Κεντρικής Επιτροπής αποτελούμενης από τους Αρίστο Αρβανίτη, Δημοσθένη Λιγδόπουλο, Σταμάτη Κόκκινο, Μιχαήλ Σιδέρη και Νίκο Δημητράτο. Και τριμελή Εξελεγκτική Επιτροπή, από τους Γιώργη Πισπινή, Σπύρο Κομιώτη και Αβραάμ Μπεναρόγια. Διευθυντής της εφημερίδας «Εργατικός Αγών», που ήταν το επίσημο δημοσιογραφικό όργανο του Κόμματος, εκλέχτηκε ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος.

1934 Φασίστες της εθνικοσοσιαλιστικής οργάνωσης «Τρίαινα», εκδικούμενοι τη ματαίωση του φασιστικού συνεδρίου τους, επιτίθενται ενάντια στα γραφεία του «Ριζοσπάστη», μα αποκρούονται ηρωικά από την εργατική φρουρά των γραφείων. Τελικά σπεύδει η αστυνομία σε ενίσχυση των φασιστών, σπάζει τις πόρτες και τραυματίζει με σφαίρες τριάντα υπερασπιστές του «Ριζοσπάστη». Σε απάντηση, στις 23 Νοέμβρη η εργατιά της Αθήνας πραγματοποιεί 24ωρη απεργία.

1936 Κάτω από περίεργες συνθήκες πεθαίνει ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου, αρχηγός του Εργατοαγροτικού Κόμματος και δύο φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας (το 1924 και το 1932).

1941 Ύστερα από απόφαση της πανσπουδαστικής συγκέντρωσης, που έγινε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών με πρωτοβουλία των φοιτητών του Πολυτεχνείου, κηρύσσεται παμφοιτητική απεργία. Η απεργία, όπου πήραν μέρος πάνω από 4.000 φοιτητές του Πολυτεχνείου, του Πανεπιστημίου Αθηνών και της Παντείου, έληξε με νίκη: Με την αποφυλάκιση των συναδέλφων τους που είχαν συλληφθεί και την αύξηση του αριθμού των σιτιζομένων φοιτητών.

1944 Ο Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός της Αλβανίας απελευθερώνει την πρωτεύουσα Τίρανα.

1949 Ολοκληρώνεται η μεταφορά με σοβιετικά πλοία όλων των μαχητών του Δημοκρατικού Στρατού από τη ΛΔ της Αλβανίας στη Σοβιετική Ένωση.

1962 Πεθαίνει η κομμουνίστρια συγγραφέας Γαλάτεια Καζαντζάκη, που συνέδεσε τη ζωή και το έργο της με τα κομμουνιστικά ιδανικά και το ΚΚΕ.

1968 Ο Αλέκος Παναγούλης καταδικάζεται δις εις θάνατον για την απόπειρα εναντίον του δικτάτορα Παπαδόπουλου. Αρνήθηκε να ζητήσει χάρη.

1973 Ο στρατός κινείται κατά του Πολυτεχνείου. Λίγο μετά τα μεσάνυχτα, τα πρώτα τανκς εμφανίζονται, ενώ στο νοσοκομείο που οργανώθηκε στο Πολυτεχνείο, μεταφέρονται όλο και περισσότεροι νεκροί και τραυματίες.

Κατά τη 1 τα ξημερώματα τα τανκς έχουν ζώσει το Πολυτεχνείο. Τα μεγάφωνα και ο ραδιοσταθμός μεταδίδουν: «Μην φοβάστε τα τανκς», «Κάτω ο φασισμός», «Φαντάροι είμαστε αδέρφια σας. Μη γίνετε δολοφόνοι».

Στη 1.30 τα τανκς ξεκινούν με αναμμένους τους προβολείς. Οι φοιτητές τοποθετούν ένα αυτοκίνητο πίσω από την κεντρική πύλη για να εμποδίσει την είσοδο των τανκς, ενώ ανεβασμένοι στα κάγκελα, τραγουδούν τον Εθνικό Ύμνο και φωνάζουν στους φαντάρους: «Είμαστε αδέρφια».

Δίνεται διορία 20 λεπτών για να βγουν οι έγκλειστοι, ενώ ένα τανκ παίρνει θέση απέναντι στην είσοδο. Η Συντονιστική Επιτροπή προσπαθεί να διαπραγματευτεί την ασφαλή έξοδο του κόσμου.

Ώρα 2.50. Ο επικεφαλής αξιωματικός με μια κίνηση του χεριού του, δίνει την εντολή να ξεκινήσει το τανκ. Η πόρτα πέφτει και το τανκ συνεχίζει την πορεία του φτάνοντας μέχρι τις σκάλες του κτιρίου «Αβέρωφ». Μαζί του εισβάλλουν ασφαλίτες και άντρες των ΛΟΚ, οι οποίοι επιτίθενται με λύσσα στους φοιτητές. Πέφτουν πυροβολισμοί. Υπάρχουν φαντάροι που βοηθούν τους φοιτητές να γλιτώσουν, αλλά στις εξόδους τούς περιμένουν ασφαλίτες. Κάποιοι θα καταφέρουν να ξεφύγουν.

Η μετάδοση του σταθμού θα συνεχίσει για λίγη ώρα ακόμη, ωσότου τελικά σιγήσει και αυτός…

Οι συγκρούσεις, ωστόσο, εργατών και φοιτητών με τις δυνάμεις καταστολής θα συνεχιστούν. Το Σαββατοκύριακο, 17 και 18 Νοέμβρη, οι μαζικές συγκεντρώσεις, οι διαδηλώσεις και οι συγκρούσεις με τα όργανα της τάξης συνεχίζονται.

Το Σάββατο το πρωί, οι οικοδόμοι δεν πάνε στα γιαπιά, πολλά εργοστάσια αδειάζουν, τα γραφεία κλείνουν και οι μαθητές κατεβαίνουν στους δρόμους τους ελεγχόμενους από τα άρματα μάχης. Στις 10 το πρωί διαδηλώσεις ξεφυτρώνουν παντού: Στην πλατεία Κοτζιά, στην Ομόνοια, στην Πειραιώς, στην Πατησίων μπροστά στον ΟΤΕ, στη Βικτώρια, στην πλατεία Αμερικής, στα Χαυτεία, στη Σταδίου και λίγο αργότερα στη Βάθης, στη Μητρόπολη, στην Ακαδημίας, στο Φιξ, στο Σύνταγμα. Στο Αιγάλεω, ο μαθητόκοσμος ξεσηκώνεται και καταλαμβάνει πρόσκαιρα το Δημαρχείο. Από τη Ριζούπολη ένας παράνομος πομπός καλεί το λαό να ξεσηκωθεί. Σε λίγο, τα ραδιογωνιόμετρα της Ασφάλειας θα τον ανακαλύψουν.

Απέναντι στον άοπλο λαό τα όργανα του καθεστώτος δε θα διστάσουν να πυροβολήσουν στο ψαχνό, με αποτέλεσμα να υπάρξουν πολλοί νεκροί και τραυματίες. Όμως, ο λαός δε γονατίζει. Νέο κύμα διαδηλώσεων θα ξεχυθεί στους δρόμους της στρατοκρατούμενης πρωτεύουσας την Κυριακή 18 Νοέμβρη και θα κρατήσουν ως αργά το βράδυ. Τα όργανα της χούντας χτυπάνε και πάλι στο ψαχνό ό,τι κινείται και οι συλλήψεις δίνουν και παίρνουν. Δύο μέρες αργότερα, το καθεστώς θα παραδεχτεί τη σύλληψη 866 προσώπων (στην πραγματικότητα, οι συλλήψεις ήταν πολλαπλάσιες) και δίνει στοιχεία για την κοινωνική τους ταυτότητα: 475 εργάτες, 268 φοιτητές, 74 μαθητές και 49 σπουδαστές του Πολυτεχνείου.

Τη Δευτέρα, η «τάξις» έχει αποκατασταθεί. Ο στρατιωτικός νόμος εν πλήρει ισχύι, οι συλλήψεις συνεχίζονται, η πρωτεύουσα στρατοκρατείται και ο επίσημος απολογισμός -που σε αριθμούς σίγουρα υστερεί της πραγματικότητας- κάνει λόγο για 18 νεκρούς «πλήρως βεβαιωθέντες», για 16, τουλάχιστον, νεκρούς «βασίμως προκύπτοντες» και τραυματισμένους 1.103 πολίτες και 61 αστυνομικούς.

Το μήνυμα εκείνων των ημερών παραμένει άσβεστο και δυνατό έως τις μέρες μας: Χωρίς αντίσταση, χωρίς αγώνα και θυσίες τίποτα δεν κερδίζεται. Αν, λοιπόν, άφησε κάτι μεγάλο και σημαντικό το Πολυτεχνείο, πέρα από τη θυσία και την αυτοθυσία ως στάση ζωής, είναι αυτό το ανυπότακτο πνεύμα αντίστασης σε κάθε ντόπιο και ξένο δυνάστη.

1974 Πραγματοποιούνται οι πρώτες μετά τη χούντα βουλευτικές εκλογές. Η Νέα Δημοκρατία έρχεται πρώτο κόμμα με 54,37% και 220 έδρες. Δεύτερο κόμμα η Ένωση Κέντρου - Νέες Δυνάμεις (20,42%) και τρίτο το ΠΑΣΟΚ (13,58%). Η Ενωμένη Αριστερά (ΚΚΕ, «ΚΚΕ εσ.» και ΕΔΑ) πήρε το 9,47% των ψήφων.


1997 Επίθεση φανατικών ισλαμιστών κατά τουριστών σημειώνεται στο Λούξορ της Αιγύπτου. Σκοτώνονται 69 τουρίστες, τρεις αστυνομικοί και έξι μέλη της οργάνωσης «Γκαμά αλ Ισλαμίγια».

Σαν σήμερα... 16 Νοέμβρη

1831 Πεθαίνει ο Πρώσος στρατιωτικός και θεωρητικός του πολέμου Καρλ Φίλιπ Γκότφριντ φον Κλάουζεβιτς, διάσημος για τη ρήση του «Ο πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα».

1917 Ο Ζ. Κλεμανσό σχηματίζει κυβέρνηση στη Γαλλία.

1918 Η Ουγγαρία ανακηρύσσεται ανεξάρτητη Δημοκρατία.

1922 Γεννιέται ο Πορτογάλος συγγραφέας Ζοζέ ντε Σόζα Σαραμάγκου (βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, 1998).

1933 Οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν τη Σοβιετική Ένωση, 16 ολόκληρα χρόνια μετά τη Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση.

1950 Στη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Συνεδρίου των Υπερασπιστών της Ειρήνης που διεξήχθη στη Βαρσοβία (16-22/11/1950) ιδρύεται το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ειρήνης.

1951 Εκδίδεται η καταδικαστική σε θάνατο απόφαση του Στρατοδικείου για τον Νίκο Μπελογιάννη και άλλα 11 στελέχη του ΚΚΕ (Ε. Ιωαννίδου, Στ. Γραμμένο, Δ. Καλοφωλιά, Θ. Γεωργιάδου, Αφρ. Μανιάτη, Αθ. Κανελλόπουλο, Δ. Κανελλόπουλο, Π. Παπανικολάου, Στ. Δρομάζο, Καλ. Παπαδοπούλου και Λ. Κόττου). Άλλοι 15 κατηγορούμενοι καταδικάστηκαν σε ποινές που κυμαίνονταν από ισόβια δεσμά έως και τριετή φυλάκιση με αναστολή.

Οι θανατικές καταδίκες δεν εκτελέστηκαν. Ήταν καταδίκες που στηρίζονταν στον ΑΝ 509 και αφορούσαν αποκλειστικά στις πολιτικές πεποιθήσεις των καταδικασμένων. Το καθεστώς ήθελε να αποφύγει μια διεθνή καταδίκη για διάπραξη πολιτικών εγκλημάτων. Ήθελε, όμως, να σπείρει και την τρομοκρατία με τις κάννες των όπλων του εκτελεστικού αποσπάσματος. Έτσι, κατασκευάστηκε μια δεύτερη δίκη, όπου ο Μπελογιάννης και 28 ακόμα σύντροφοί του σύρθηκαν να δικαστούν με την αισχρή κατηγορία του κατασκόπου.

1952 Βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα. Πρώτο κόμμα με 49,22% έρχεται ο Ελληνικός Συναγερμός του στρατάρχη Παπάγου, ο οποίος σχηματίζει κυβέρνηση. Η ΕΔΑ λαμβάνει το 9,55%, αλλά δεν εκλέγει βουλευτές λόγω του πλειοψηφικού συστήματος.

1967 Κορυφώνεται μια ακόμη κρίση στην Κύπρο. Δυνάμεις της ελληνοκυπριακής πλευράς, με επικεφαλής τον ίδιο τον Γρίβα, μπαίνουν στο υπό τουρκοκυπριακό έλεγχο χωριό του Αγίου Θεοδώρου. Οι συγκρούσεις γενικεύονται, με τη χρήση τεθωρακισμένων, βαρέων όπλων και πυροβολικού. Το βράδυ της 15ης του Νοέμβρη, οι δυνάμεις του Γρίβα, ο οποίος κινείται βάσει σχεδίου που έχει εγκριθεί προκαταβολικά από τη χούντα της Αθήνας, καταλαμβάνουν τα χωριά Κοφινού και Άγιος Θεόδωρος. Τα γεγονότα της Κοφινού προκαλούν μείζονα κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, καθώς η Τουρκία προχώρησε σε επιδεικτικές παραβιάσεις του κυπριακού θαλάσσιου και εναέριου χώρου. Στα παρασκήνια έχει ήδη αρχίσει το έγκλημα σε βάρος της Κύπρου, το οποίο ολοκληρώθηκε τον Ιούλη του 1974.

1970 Πεθαίνει ο πολιτικός Κωνσταντίνος Τσαλδάρης, δύο φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας.

1973 Η αλληλεγγύη του λαού στους αγωνιζόμενους φοιτητές του Πολυτεχνείου κορυφώνεται. Οι φοιτητές σε Θεσσαλονίκη και Πάτρα προχωρούν επίσης σε καταλήψεις στα Πανεπιστήμια. Το μεσημέρι καταφθάνουν στο Πολυτεχνείο και αγρότες των Μεγάρων, που προηγουμένως είχαν συγκεντρωθεί έξω από τον Άρειο Πάγο, διαμαρτυρόμενοι για τις απαλλοτριώσεις της χούντας χάριν της ιδρύσεως διυλιστηρίου του εφοπλιστή Στ. Ανδρεάδη. Ο κόσμος έξω από το Πολυτεχνείο μετριέται πλέον σε δεκάδες χιλιάδες.

Από το απόγευμα φαίνεται ότι τα πράγματα οδηγούνται σε σύγκρουση. Έξω από το Πολυτεχνείο, στο κέντρο της Αθήνας, η αστυνομία επιτίθεται στους διαδηλωτές και σημειώνονται συμπλοκές οι οποίες γρήγορα γενικεύονται. Τα δακρυγόνα και τα καπνογόνα πέφτουν βροχή. Πολλά άτομα τραυματίζονται και μεταφέρονται στο Πολυτεχνείο. Ο Σταθμός Α' Βοηθειών είναι επίσης γεμάτος από τραυματίες. Ο σταθμός των φοιτητών κάνει έκκληση για φάρμακα, ιατρικά εργαλεία, γιατρούς και ασθενοφόρα.

Καθώς η επίθεση κατά και του ίδιου του Πολυτεχνείου διαφαίνεται αναπόφευκτη, αρχίζουν να στήνονται οδοφράγματα, καθώς και ένα αυτοσχέδιο νοσοκομείο. Στην περιοχή του Πολυτεχνείου ακούγονται πυροβολισμοί, οι οποίοι σύντομα πυκνώνουν. Οι διαδηλωτές ενισχύουν τα οδοφράγματα και ο σταθμός των φοιτητών απευθύνει εκκλήσεις στο λαό των Αθηνών για ενεργό συμπαράσταση.

Ώρα δώδεκα τα μεσάνυχτα: Από τους στρατώνες στο Γουδή και το Διόνυσο βγαίνουν οι πρώτες στρατιωτικές μονάδες και κατευθύνονται προς το Πολυτεχνείο.


1980 Η πορεία για το γιορτασμό του Πολυτεχνείου δέχεται τη βάρβαρη επίθεση της αστυνομίας. Η 20χρονη εργάτρια Σταματίνα Κανελλοπούλου και ο Κύπριος φοιτητής Ιάκωβος Κουμής χάνουν τη ζωή τους από χτυπήματα κλομπ αστυνομικών, ενώ οι τραυματίες ανέρχονται σε 150.




Σαν σήμερα... 15 Νοέμβρη

1884 Αρχίζει η διάσκεψη του Βερολίνου για το διακανονισμό του αποικιακού καθεστώτος στη Νότια Αφρική. Οι Μπόερς (Ολλανδοί άποικοι) ήταν οι προσωρινά χαμένοι. Ο μαύρος πληθυσμός το μόνιμο θύμα για περισσότερο από έναν αιώνα.

1902 Μαζική πολιτική απεργία ξεσπά στο Ροστόβ του Ντον (Ρωσία).

1917 Το Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού εγκρίνει τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων των Λαών της Ρωσίας (Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση).

1917 Πεθαίνει ο Γάλλος κοινωνιολόγος Νταβίντ Εμίλ Ντιρκέμ, ένας εκ των θεμελιωτών της επιστήμης της κοινωνιολογίας.

1918 Με πρωτοβουλία του στελέχους του Γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Φ. Σάιντεμαν η κυβέρνηση του πρίγκιπα Μαξ διακόπτει τις διπλωματικές σχέσεις με τη Σοβιετική Ρωσία και απελαύνει την πρεσβεία της στο Βερολίνο.

1918 Εν τω μέσω της επανάστασης στη Γερμανία, οι σοσιαλδημοκράτες ηγέτες των συνδικάτων έρχονται σε συμφωνία με τους εκπροσώπους των βιομηχάνων. Η ουσία της συμφωνίας που επετεύχθη ήταν ότι δεν θα γίνονταν επανάσταση ή σοσιαλισμός στη Γερμανία και ότι το καπιταλιστικό σύστημα θα εξακολουθούσε να υπάρχει πάνω στη βάση των μεταρρυθμίσεων που παραχωρούσε η γερμανική αστική τάξη. Ο Δρ. Φ. Ράιχερτ, επικεφαλής της ένωσης Γερμανών παραγωγών σιδήρου και χάλυβος, είπε αργότερα: «Απ’ τις πρώτες κιόλας μέρες του Οκτωβρίου η πραγματική κατάσταση είχε ξεκαθαρίσει. Το ζήτημα που έμπαινε ήταν: Πώς θα μπορούσαμε να σώσουμε τις βιομηχανίες; Πώς θα πετυχαίναμε να προστατέψουμε την τάξη των εργοδοτών από το κύμα της σοσιαλιστικοποίησης σ’ όλους τους κλάδους της βιομηχανίας, από την εθνικοποίηση, και την απειλούμενη επανάσταση;». Με άλλα λόγια, οι Σοσιαλδημοκράτες εγγυήθηκαν την επιβίωση (ή καλύτερα τη διάσωση) του καπιταλιστικού συστήματος εκμετάλλευσης, με αντάλλαγμα ορισμένα μερεμέτια-παραχωρήσεις στους εκμεταλλευόμενους.

1920 Ο Κόκκινος Στρατός συντρίβει τις αντεπαναστατικές δυνάμεις στην Κριμαία.

1922 Εκτελούνται στο Γουδή οι έξι κατηγορηθέντες ως πρωταίτιοι της Μικρασιατικής Καταστροφής, Γεώργιος Χατζηανέστης, Δημήτριος Γούναρης, Νικόλαος Στράτος, Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης, Γεώργιος Μπαλτατζής και Νικόλαος Θεοτόκης.

1939 Γεννιέται ο συγγραφέας Κωστής Μοσκώφ, επί τρεις τετραετίες εκλεγμένος δημοτικός σύμβουλος στο Δήμο Θεσσαλονίκης υποστηριζόμενος από το ΚΚΕ (και δήμαρχος Θεσσαλονίκης για τρεις μήνες), καθώς και στέλεχος του Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών (ΚΜΕ).

1944 Ειρηνικοί διαδηλωτές στην οδό Πανεπιστημίου δέχονται δολοφονικά πυρά από τα ξενοδοχεία που κρατούν μέλη της δοσιλογικής φασιστικής οργάνωσης «Χ» (του Γ. Γρίβα). Βρετανικά στρατιωτικά τμήματα καταφθάνουν αμέσως προς υπεράσπιση των χιτών, προκαλώντας αγανάκτηση στο λαό της Αθήνας.

1951 Η Ασφάλεια ανακαλύπτει τον ασύρματο του παράνομου ΚΚΕ στο σπίτι του Νίκου Καλούμενου στην Καλλιθέα. Συλλαμβάνεται όλη η οικογένεια Καλούμενου. Ο Νίκος Βαβούδης αυτοπυροβολείται μέσα στην κρύπτη και, σύμφωνα με την ανακοίνωση της αστυνομίας, πέθανε την επόμενη μέρα.

1966 Πεθαίνει ο αρσιβαρίστας Δημήτρης Τόφαλος.

1972 Τάνκερ ιδιοκτησίας Νιάρχου καταβυθίζει στο Φαληρικό Όρμο οχηματαγωγό του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, με αποτέλεσμα να βρουν το θάνατο 44 μέλη του πληρώματος του οχηματαγωγού και ένας πολίτης. Τα 43 πτώματα θα μείνουν στο βυθό, καθώς η ανέλκυσή τους ήταν αδύνατη λόγω του μεγάλου βάθους (πάνω από 90 μ.) του ναυαγίου.

1973 Το μεσημέρι της Πέμπτης, 15/11/1973, η λαϊκή συμπαράσταση στους φοιτητές που είχαν συγκεντρωθεί στο Πολυτεχνείο μεγαλώνει. Η Κομματική Οργάνωση Αθήνας του ΚΚΕ δίνει κατεύθυνση για κινητοποίηση του λαού της Αθήνας και των συνοικιών υπέρ των φοιτητών. Στο χώρο του Πολυτεχνείου φτάνουν οργανωμένοι εργάτες, οικοδόμοι με πλακάτ, νέοι κάθε ηλικίας, μαθητές που μόλις έχουν σχολάσει από τα σχολεία τους κ.ά.

Η συμπαράσταση του λαού ανεβάζει το αγωνιστικό φρόνημα. Από τις 12 το μεσημέρι στους 1.015 χιλιόκυκλους λειτουργεί νέος πομπός των εξεγερμένων φοιτητών -πολύ πιο ισχυρός από τον προηγούμενο- που εκπέμπει σ' ολόκληρο το λεκανοπέδιο της Αττικής και αποτελεί αποφασιστικό παράγοντα αφύπνισης των λαϊκών συνειδήσεων. Μέσα στο Πολυτεχνείο δυναμώνει η εσωτερική οργάνωση των φοιτητών, τα συνθήματα αποκτούν πια σαφή αντιχουντικό και αντιαμερικανικό-αντιιμπεριαλιστικό περιεχόμενο.

Από τη νύχτα της Πέμπτης γίνονται γενικές συνελεύσεις, από τις οποίες θα προκύψει νέα συντονιστική επιτροπή, αποτελούμενη από 32 μέλη, εκ των οποίων 7 είναι της Αντι-ΕΦΕΕ.


1983 Ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ραούφ Ντενκτάς ανακηρύσσει το ψευδοκράτος της Βόρειας Κύπρου. Ανήμερα, σε μια ακόμα προβοκατόρικη ενέργειά της, η «17Ν» δολοφονεί στο Φάληρο τον Τούρκο διπλωμάτη Σιπαχίογλου.



Σαν σήμερα... 14 Νοέμβρη

1765 Γεννιέται ο Αμερικανός μηχανικός Ρόμπερτ Φούλτον, εφευρέτης του πρώτου ατμοκίνητου πλοίου και του πρώτου υποβρυχίου.

1831 Πεθαίνει ο Γερμανός ιδεαλιστής φιλόσοφος Γκέοργκ Βίλχελμ Φρίντριχ Χέγκελ.

1840 Γεννιέται ο Γάλλος ζωγράφος Κλοντ Μονέ, εκ των θεμελιωτών του ρεύματος του εξπρεσιονισμού.

1913 Υπογράφεται στην Αθήνα η Συνθήκη Ειρήνης μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας (Β’ Βαλκανικός Πόλεμος).

1935 Πραγματοποιείται στη Σοβιετική Ένωση η πρώτη πανενωσιακή διάσκεψη των πρωτοπόρων της παραγωγής.

1940 Ο ελληνικός στρατός περνά στην αντεπίθεση σε όλο το ελληνοϊταλικό μέτωπο, εκδιώχνοντας τους Ιταλούς από τα ελληνικά εδάφη και μεταφέροντας τον πόλεμο στην ιταλοκρατούμενη Αλβανία.

1948 Τμήματα της 1ης Μεραρχίας του ΔΣΕ ενεργούν επίθεση ενάντια στο γερά οχυρωμένο Βουλγαρέλι και ύστερα από 5½ ώρες σκληρών μαχών νικούν τα κυβερνητικά στρατιωτικά τμήματα τα οποία και καταδιώκουν έως την Άρτα.

1950 Πεθαίνει η Χρύσα Χατζηβασιλείου, μέλος της ΚΕ και του ΠΓ του ΚΚΕ.

1950 Ο βασιλιάς Παύλος παραδίδει μπροστά στον Άγνωστο Στρατιώτη την πολεμική σημαία στο εκστρατευτικό σώμα που αναχωρούσε για τον πόλεμο της Κορέας.

1951 Η Ασφάλεια ανακαλύπτει τον ασύρματο του παράνομου ΚΚΕ στη βίλα «Αύρα» στη Γλυφάδα. Συλλαμβάνονται ο Ηλίας Αργυριάδης και η Κατίνα Δάλλα.

1960 Τέσσερις μικρές Αφροαμερικανίδες εγγράφονται σε σχολεία λευκών της Νέας Ορλεάνης, θέτοντας θεσμικά τέρμα στις φυλετικές διακρίσεις στα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Ωστόσο, το γεγονός προκάλεσε μια σειρά κρούσματα ρατσισμού, βίας και συλλαλητήρια κατά της κατάργησης των φυλετικών διακρίσεων.

1961 Η Ένωση Κέντρου του Γ. Παπανδρέου κηρύσσει το λεγόμενο «ανένδοτο αγώνα» ενάντια στην κυβέρνηση της ΕΡΕ του Κ. Καραμανλή.

1966 Αρχίζει στο Στρατοδικείο η δίκη 28 αξιωματικών κατηγορούμενων «επί εσχάτη προδοσία» για συμμετοχή στην οργάνωση ΑΣΠΙΔΑ.

1969 Συνέρχεται στη Βενετία το 6ο Συνέδριο της Διεθνούς Ομοσπονδίας των Αντιστασιακών (FIR) το οποίο πήρε ειδική απόφαση για την Ελλάδα, καλώντας όλες τις ευρωπαϊκές αντιστασιακές οργανώσεις να αναπτύξουν δράση για την απομόνωση της χούντας και αλληλεγγύης προς τον ελληνικό λαό και τους κρατούμενους αγωνιστές.

1969 Η νεαρή Αραβική Δημοκρατία της Λιβύης υπό τον Μουαμάρ Καντάφι εθνικοποιεί το 51% των κεφαλαίων όλων των ξένων τραπεζών.

1973 Το μεσημέρι της Τετάρτης 14/11/1973 αρχίζουν στο Πολυτεχνείο γενικές συνελεύσεις, ενώ στο προαύλιο εκατοντάδες φοιτητές πραγματοποιούν συγκέντρωση, φωνάζοντας αντιδικτατορικά συνθήματα. Η αστυνομία περικυκλώνει το κτίριο και προκαλεί.

Οι φοιτητές που μετείχαν στην παμφοιτητική συγκέντρωση στη Νομική αποφασίζουν να κατέβουν προς το Πολυτεχνείο για συμπαράσταση στους συναδέλφους τους. Στην Κάνιγγος και τη Στουρνάρη συγκρούονται με την αστυνομία που έχει αποκλείσει τις προσβάσεις προς το Μετσόβιο. Οι περισσότεροι σπάνε τον κλοιό και μπαίνουν στο Πολυτεχνείο. Όσοι δεν τα καταφέρνουν, συγκροτούν διαδηλώσεις προς την Ακαδημίας και την Ομόνοια.

Έως αυτή τη στιγμή, κανένας δεν μπορεί να φανταστεί την εξέλιξη των πραγμάτων. Κατά το απόγευμα όμως, όταν τελειώνουν οι γενικές συνελεύσεις, αρχίζει να συζητιέται η παραμονή στο χώρο του Πολυτεχνείου για το βράδυ της Τετάρτης. Προς αυτή την εξέλιξη ευνοεί και το γεγονός ότι γύρω από το ίδρυμα μαζεύεται κόσμος και υπάρχει συμπαράσταση. Όταν πια είναι καθαρό ότι τουλάχιστον για το βράδυ της Τετάρτης οι φοιτητές θα μείνουν μέσα στο Πολυτεχνείο, με πρωτοβουλία της ΚΝΕ και της Αντι-ΕΦΕΕ, συγκροτείται η πρώτη Συντονιστική Επιτροπή και οργανώνονται μια σειρά λειτουργίες (μεγάφωνα, σταθμός, συνθήματα κ.ά.), η σίτιση, η περιφρούρηση κλπ. Τυπώνονται χιλιάδες προκηρύξεις και κολλούνται αφίσες, ενώ ο κόσμος που είναι συγκεντρωμένος έξω από το Πολυτεχνείο παραμένει ως και τη 1 τα ξημερώματα.

1983 Το στρατοδικείο της Κωνσταντινούπολης καταδικάζει 18 μέλη της Επιτροπής Ειρήνης για «απόπειρα ανατροπής του καθεστώτος και εγκαθίδρυσης του κομμουνισμού».

1989 Ιδρύεται η «Ορχήστρα των Χρωμάτων» υπό τον Μάνο Χατζιδάκι.


2008 Ινδικό διαστημικό όχημα προσεδαφίζεται στη Σελήνη.


Σαν σήμερα... 11 Νοέμβρη

1875 Γεννιέται ο Ανατόλι Βασίλιεβιτς Λουνατσάρσκι, πρώτος Λαϊκός Επίτροπος Εκπαίδευσης της Σοβιετικής Ρωσίας.
1887 Τέσσερις από τους οκτώ εργάτες-συνδικαλιστές, που είχαν κατηγορηθεί για την προβοκατόρικη βομβιστική επίθεση σε εργατική συγκέντρωση στην πλατεία του Χεϊμάρκετ της Νέας Υόρκης στις 4 Μάη 1886, εκτελούνται δι’ απαγχονισμού (πρόκειται για τους Πάρσονς, Σπάις, Φίσερ και Ένγκελ). Η δίκη τους ήταν σκηνοθετημένη και είχε στόχο το χτύπημα του εργατικού κινήματος των ΗΠΑ.
1880 Πραγματοποιείται η πρώτη ένοπλη επιχείρηση των Μπόερς (Ολλανδών αποίκων στη Νότια Αφρική) κατά των Βρετανών (πόλεμοι των Μπόερς, 1880-1881 και 1899-1902).
1917 Οι εργάτες του Κιέβου παίρνουν τη σκυτάλη της Μεγάλης Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης και ξεσηκώνονται.
1918 Στην Κομπιένη της Γαλλίας υπογράφεται ανακωχή μεταξύ της Γερμανίας και της Αντάντ, σηματοδοτώντας τη λήξη του Α’ παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού πολέμου, που στοίχισε τη ζωή σε σχεδόν 20.000.000 ανθρώπους.
1934 Σε όλη την Ελλάδα γίνονται συλλαλητήρια διαμαρτυρίας των παλαιών πολεμιστών για την εγκατάλειψή τους από το κράτος.
1938 Ο Ισμέτ Ινονού εκλέγεται πρόεδρος της Τουρκίας, θέση στην οποία παρέμεινε έως το 1950.
1942 Γερμανικά στρατεύματα μπαίνουν στο μη κατεχόμενο έως τότε κομμάτι της Γαλλίας («Γαλλία του Βισί»), κυριεύουν τη Λιμόζ και το Βισί και φτάνουν μέχρι τα σύνορα με την Ισπανία. Την ίδια μέρα καταλαμβάνουν και την Κορσική με τη βοήθεια της Ιταλίας.
1945 Γεννιέται ο ηγέτης των Νικαραγουανών ανταρτών Σαντινίστας Ντανιέλ Ορτέγκα, πρόεδρος της χώρας του το 1985-1990 και πάλι το 2007.
1990 Πεθαίνει ο κομμουνιστής ποιητης Γιάννης Ρίτσος. Ο Γ. Ρίτσος εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή το 1934 με τον τίτλο «Τρακτέρ». Την ίδια χρονιά εντάχθηκε στο ΚΚΕ, ενώ συνεργάστηκε και με το «Ριζοσπάστη», χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Γ. Σοστίρ, από αναγραμματισμό του ονόματός του. Τα γεγονότα του Μάη του 1936 στη Θεσσαλονίκη συγκλονίζουν την εργατική τάξη της χώρας μας και τον ίδιο: Στις 11 Μάη στέλνει τρία από τα δεκατέσσερα θρηνητικά ποιήματά του στο «Ριζοσπάστη» και την επόμενη μέρα η εφημερίδα τα δημοσιεύει, με γενικό τίτλο «Μοιρολόι». Ολόκληρο το έργο θα κυκλοφορήσει λίγο αργότερα, στις 8/6/1936, με τον τίτλο «Επιτάφιος». Την περίοδο της Κατοχής ο Γ. Ρίτσος πήρε ενεργό μέρος στην ΕΑΜική Εθνική Αντίσταση, ενώ μετά την απελευθέρωση, το 1948-1952, εξορίστηκε διαδοχικά στη Λήμνο, στη Μακρόνησο και τον Αϊ Στράτη. Μετά την απελευθέρωσή του δραστηριοποιείται μέσα από τις γραμμές της ΕΔΑ. Το 1956 τύπωσε τη «Σονάτα του σεληνόφωτος», για την οποία τιμήθηκε με το Α' Κρατικό Βραβείο ποίησης, το 1960 κυκλοφόρησε η μελοποίηση του «Επιτάφιου» από τον Μίκη Θεοδωράκη, ενώ το 1966 τυπώθηκε αυτοτελώς η «Ρωμιοσύνη» (πρώτη έκδοση το 1954), η οποία επίσης μελοποιήθηκε από τον Μ. Θεοδωράκη. Την περίοδο της Χούντας, συνελήφθη και εξορίστηκε και πάλι στη Γυάρο και μετά στη Λέρο. Υπό το βάρος της διεθνούς κατακραυγής, αλλά και λόγω της σοβαρής του ασθένειας, η Χούντα αναγκάστηκε να τον μεταφέρει από την εξορία θέτοντάς τον σε κατ’ οίκον περιορισμό μέχρι το 1970. Μετά τη μεταπολίτευση έτυχε πλήθους διακρίσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό: Προτάθηκε για το βραβείο Νόμπελ το 1975, τιμήθηκε με το βραβείο «Λένιν» το 1977, κ.ά. Ο Γ. Ρίτσος παρέμεινε στρατευμένος στην υπόθεση του σοσιαλισμού μέσα από τις γραμμές του Κομμουνιστικού Κόμματος έως την τελευταία του πνοή.
1990 Πεθαίνει ο ηθοποιός και θεατρικός σκηνοθέτης Αλέξης Μινωτής (πραγματικό όνομα Αλέξης Μινωτάκης).
2004 Πεθαίνει ο Γιάσερ Αραφάτ, ηγέτης της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) και πρώτος Πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής.

Σαν σήμερα... 2 Νοέμβρη

1789 Η Γαλλική αστική επανάσταση εθνικοποιεί την περιουσία της Εκκλησίας.

1823 Ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Τζέιμς Μονρόε αναγνωρίζει το δικαίωμα στην ανεξαρτησία των επαναστατημένων Ελλήνων.

1841 Εξέγερση πραγματοποιείται στην Καμπούλ του Αφγανιστάν εναντίον των Βρετανών αποικιοκρατών, που το επόμενο έτος θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τη χώρα.

1847 Γεννιέται ο Γάλλος φιλόσοφος Ζορζ Σορέλ.

1889 Οι περιοχές της Βόρειας και Νότιας Ντακότα ενσωματώνονται στις ΗΠΑ ως 39η και 40ή πολιτεία τους αντίστοιχα.

1906 Γεννιέται ο Ιταλός σκηνοθέτης και σεναριογράφος Λουτσίνο Βισκόντι.

1911 Γεννιέται ο μεγάλος ποιητής Οδυσσέας Ελύτης (πραγματικό όνομα Οδυσσέας Αλεπουδέλης), που το 1979 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.

1917 Σε επιστολή του προς τον ηγέτη της Εβραϊκής κοινότητας στη Βρετανία Βαρόνο Ρόθτσάιλντ, ο Βρετανός υπουργός των Εξωτερικών Άρθουρ Τζέιμς Μπαλφούρ διατυπώνει την υποστήριξη της κυβέρνησής του στην υπόθεση της δημιουργίας Εβραϊκού κράτους στην Παλαιστίνη («Διακήρυξη Μπαλφούρ»).

1922 Το 2ο έκτακτο Συνέδριο του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (Κομμουνιστικού) αποδέχεται τους 21 όρους εισδοχής στην Κομμουνιστική Διεθνή.

1931 Δημοσιεύεται στο «Νέο Ριζοσπάστη» η Έκκληση της Εκτελεστικής Επιτροπής της Κομμουνιστικής Διεθνούς προς όλα τα μέλη του ΚΚΕ, στην οποία γινόταν ανάλυση της κατάστασης στην Ελλάδα και της ιδιαίτερης κατάστασης που είχε δημιουργηθεί στο εργατικό κίνημα. Η ΕΕ της ΚΔ καταδίκασε τη φραξιονιστική πάλη στο ΚΚΕ και κάλεσε τα μέλη του να παλέψουν αποφασιστικά κατά του φραξιονισμού και να ενωθούν γύρω από τη νέα καθοδήγηση του Κόμματος.

1946 Με απόφαση του Έκτακτου Στρατοδικείου Θεσσαλονίκης κλείνει η εφημερίδα «Λαϊκή Φωνή», ενώ ο συντάκτης της Καραγιόζης καταδικάζεται σε ισόβια δεσμά.

1950 Πεθαίνει ο Ιρλανδός θεατρικός συγγραφέας Τζορτζ Μπέρναρντ Σο (βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, 1925).

1958 Η Ασφάλεια διεξάγει επιδρομή στα γραφεία των Συνεργαζόμενων Εργατοϋπαλληλικών Οργανώσεων στη Θεσσαλονίκη και συλλαμβάνει 44 συνδικαλιστές.

1960 Πεθαίνει ο συνθέτης, πιανίστας και διευθυντής ορχήστρας Δημήτρης Μητρόπουλος.

1964 Ο βασιλιάς Σαούντ της Σαουδικής Αραβίας ανατρέπεται από τον αδελφό του, πρίγκιπα Φεϊζάλ.

1973 Μπροστά στο ογκούμενο κύμα των φοιτητικών κινητοποιήσεων η Χούντα υπόσχεται «ελεύθερες εκλογές» στα πανεπιστήμια μετά τις βουλευτικές εκλογές, καθώς και ότι θα κάνει δεκτά και τα επιμέρους αιτήματά τους. Οι φοιτητές ωστόσο δεν ξεγελιούνται και απαιτούν την άμεση διενέργεια ελεύθερων εκλογών.

1975 Πεθαίνει ο Ιταλός σκηνοθέτης Πιέρ Πάολο Παζολίνι.

1978 Επιστρέφουν στη Γη, μετά από 139 μέρες και 14 ώρες στο Διάστημα, οι δύο Σοβιετικοί κοσμοναύτες του διαστημικού σταθμού «Σαλιούτ 6».

Σαν σήμερα... 1 Νοέμβρη

1814 Αρχίζει το Συνέδριο της «Ιεράς Συμμαχίας» στη Βιέννη με αντικείμενο την επαναδιαμόρφωση του πολιτικού χάρτη της Ευρώπης μετά την ήττα της γαλλικής αστικής επανάστασης και των Ναπολεόντειων Πολέμων.

1864 Κυρώνονται η ιδρυτική Διακήρυξη και το Καταστατικό της Διεθνούς Ένωσης Εργατών (Α’ Διεθνής). Σκοπός της Διεθνούς ήταν να εκπληρώσει το ιστορικό καθήκον της συσπείρωσης των δυνάμεων του παγκόσμιου προλεταριάτου. 

«Η Διεθνής, έγραφε ο Μαρξ, ιδρύθηκε για να αντικαταστήσει τα διάφορα σοσιαλιστικά και μισοσοσιαλιστικά τμήματα με μια πραγματικά αγωνιστική οργάνωση της εργατικής τάξης». Τα καθήκοντα αυτά ήταν που προσδιόρισαν και το περιεχόμενο της ιδρυτικής Διακήρυξης και του Καταστατικού της Α’ Διεθνούς. 

Η ιδρυτική Διακήρυξη, που ήταν και το πρόγραμμά της Διεθνούς και φέρει την καταλυτική σφραγίδα του Μαρξ, είναι ένα από τα σημαντικότερα ντοκουμέντα στην ιστορία του διεθνούς εργατικού κινήματος. Αναδεικνυόταν ως πρώτιστο καθήκον της εργατικής τάξης η κατάληψη της πολιτικής εξουσίας από την εργατική τάξη μέσα από το δυνάμωμα της ταξικής της οργάνωσης και του ιδεολογικού της εξοπλισμού.

Επίσης αναφερόταν στη βασική ανάγκη να έχουν οι εργάτες δική τους εξωτερική πολιτική στη βάση του προλεταριακού διεθνισμού. Άλλωστε,  η ιδρυτική διακήρυξη κατέληγε με το σύνθημα του Κομμουνιστικού Μανιφέστου «Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε».

Αλλά και στο Καταστατικό της Διεθνούς περιλαμβάνονταν σπουδαίες θέσεις, υποθήκες για την οργάνωση του εργατικού κινήματος, βάζοντας στο επίκεντρο το καθήκον της Διεθνούς να καθοδηγήσει την εργατική τάξη για την κοινωνική της απελευθέρωση. Η απελευθέρωση της εργατικής τάξης πρέπει να κατακτηθεί από την ίδια την εργατική τάξη, ανέφερε το προοίμιο του Καταστατικού. Η Διεθνής Ένωση των Εργατών βασίστηκε στην αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού. Ανώτατο όργανο ήταν το ετήσιο συνέδριο. 

Η Διεθνής καθοδήγησε άμεσα την εξέγερση του Παρισιού και συνέβαλε αποφασιστικά στην ανάπτυξη του εργατικού κινήματος, ωστόσο δεν μπόρεσε  να γίνει η οργάνωση που θα καθοδηγούσε αποτελεσματικά την επαναστατική πάλη της εργατικής τάξης, κυρίως επειδή στις γραμμές της υπήρχαν μικροαστικά και αναρχικά ρεύματα που ασκούσαν επίδραση. Η σφοδρή διαπάλη, με επικεφαλής τους Μαρξ - Ένγκελς, για το ξεκαθάρισμα των γραμμών του επαναστατικού κινήματος από αυτές, τις τελικά αντεπαναστατικές επιρροές, είναι μια ακόμα μεγάλη υπηρεσία προς το εργατικό κίνημα.

Η Α' Διεθνής έπαψε να υπάρχει τυπικά το 1876, έχοντας εκπληρώσει το έργο της στις ιστορικές συνθήκες στις οποίες έδρασε.

1903 Γεννιέται ο Γερμανός κλασικιστής ιστορικός Τέοντορ Μόμσεν (βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, 1902).
1920 Εκλογές διεξάγονται στην Ελλάδα, με τη Μικρασιατική Εκστρατεία να βρίσκεται στο επίκεντρο της προεκλογικής εκστρατείας και την αντιβενιζελική αστική παράταξη να κάνει σημαία της -προπαγανδιστικά και μόνο όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια- τον τερματισμό του πολέμου. Οι εκλογές αυτές ήταν και οι πρώτες στις οποίες έλαβε μέρος το νεαρό ΣΕΚΕ (Κ), συνεχίζοντας την αδιάκοπη πάλη του για την ικανοποίηση των αιτημάτων και των αναγκών των λαϊκών στρωμάτων, σε συνδυασμό με τον αντιπολεμικό - αντιιμπεριαλιστικό αγώνα. Το ΣΕΚΕ (Κ), δίνοντας αυτή την πολιτική μάχη κατά της κυβέρνησης Βενιζέλου, εν μέσω άγριων διώξεων, προσπάθειας φίμωσης της φωνής του και συνθηκών νοθείας και εξαπάτησης του λαού, αποκάλυπτε ταυτόχρονα ότι και η αντιβενιζελική αντιπολίτευση είχε σκοπό να ακολουθήσει την ίδια ιμπεριαλιστική πολιτική. Όπως και έγινε. Η αντιβενιζελική αστική παράταξη κέρδισε τελικά τις εκλογές και -παρά τις σχετικές προεκλογικές της διαβεβαιώσεις- συνέχισε τη μικρασιατική εκστρατεία.
1930 Τριακόσιοι αγρότες, τριών χωριών της περιοχής Καλαμών, δέχονται ένοπλη επίθεση της Αστυνομίας, γιατί επιχειρούν να παρεμποδίσουν τη χάραξη δρόμου που θα κατέστρεφε τις καλλιέργειές τους. Σκοτώνονται δύο αγρότες και πολλοί τραυματίζονται.
1939 Η 5η Σύνοδος του Ανώτατου Σοβιέτ της ΕΣΣΔ (1-2/11/1939) αποφασίζει την εισδοχή της Δυτικής Ουκρανίας και της Δυτικής Λευκορωσίας (περιοχές που είχε αποσπάσει η Πολωνία την περίοδο της ιμπεριαλιστικής επέμβασης κατά της επανάστασης) στην ΕΣΣΔ και την ενσωμάτωσή τους στις Σοβιετικές Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες της Ουκρανίας και Λευκορωσίας αντίστοιχα.
1944 Όλη η δύναμη του 7ου συντάγματος της ΙΧ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, με τη συνδρομή του εφεδρικού ΕΛΑΣ Φλώρινας, δίνει την τελευταία μάχη εναντίον των γερμανικών τμημάτων που υποχωρούν από την περιοχή της Φλώρινας.
1944 Δύο μέρες μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον ΕΛΑΣ, βρετανικά στρατεύματα εισέρχονται στην πόλη.
1945 Μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Σοφοκλή Βενιζέλου, σχηματίζεται νέα κυβέρνηση υπό τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, η οποία θα διαρκέσει μόλις 3 εβδομάδες.
1952 Οι ΗΠΑ πυροδοτούν την πρώτη βόμβα υδρογόνου στα νησιά Μάρσαλ του Ειρηνικού.
1954 Στην Αλγερία ξεσπά εθνικοαπελευθερωτικός πόλεμος κατά των Γάλλων αποικιοκρατών, που θα διαρκέσει έως τις 19 Μάρτη 1962. Στις 5 Ιούλη 1962 η Γαλλία θα αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της Αλγερίας.
1956 Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών καταδικάζει την επίθεση των Αγγλοαμερικανών και του Ισραήλ εναντίον της Αιγύπτου (κρίση του Σουέζ).
1958 Ιδρύεται η Γενική Διεύθυνση Εθνικής Ασφάλειας.
1968 Πεθαίνει ο Γεώργιος Παπανδρέου, 3 φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας (την πρώτη από τις 26/4/1944 έως τις 3/1/1945, τη δεύτερη από τις 8/11/1963 έως τις 30/12/1963 και την τρίτη από τις 18/2/1964 έως τις 15/7/1965).

Σαν σήμερα... 30 Οκτώβρη

1821 Η επανάσταση στη Μακεδονία υπό τον Φιλικό Εμμ. Παπά καταπνίγεται υπό το βάρος των υπέρτερων οθωμανικών δυνάμεων, αλλά και από τη στάση συνθηκολόγησης των Αγιορειτών μοναχών.
1888 Γεννιέται ο τέσσερις φορές ολυμπιονίκης αθλητής του στίβου Κώστας Τσικλητήρας.
1896 Γεννιέται ο ποιητής Κώστας Καρυωτάκης.
1908 Ο Γάλλος σχεδιαστής αεροπλάνων Ανρί Φαρμάν πραγματοποιεί το πρώτο αεροπορικό ταξίδι. Κάλυψε 26,5 χλμ σε μισή ώρα, από την πόλη Μπουί της Γαλλίας έως τη Ρενς.
1910 Πεθαίνει πάμπτωχος και ξεχασμένος σε ένα γηροκομείο της Ζυρίχης ο Ερρίκος Ντινάν. Είχε ιδρύσει το Διεθνή Ερυθρό Σταυρό και ήταν ο πρώτος που το 1901 είχε τιμηθεί με το Νόμπελ για την ειρήνη. Ο Ε. Ντινάν είχε διαθέσει ολόκληρη την περιουσία του και ολόκληρο το ποσό του βραβείου για τους σκοπούς του Ερυθρού Σταυρού.
1918 Μαζικές ένοπλες εξεγέρσεις των εργαζομένων ξεσπούν στη Βιέννη, όπου συγκροτούνται Σοβιέτ. Ένοπλη εξέγερση πραγματοποιείται και στη Βουδαπέστη.
1927 Σημειώνεται αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας κατά του Προέδρου της Δημοκρατίας Παύλου Κουντουριώτη.
1930 Απόπειρα πραξικοπήματος παγκαλικών αξιωματικών στη Θεσσαλονίκη εξουδετερώνεται εν τη γενέσει της.

1932 Ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις επιτίθενται σε μαζική προεκλογική συγκέντρωση του Ενιαίου Μετώπου Εργατών-Αγροτών (ΚΚΕ) στη Λάρισα. Μεταξύ των συλληφθέντων ήταν και ο βουλευτής του Ενιαίου Μετώπου Α. Κλειδωνάρης.

1938 Ο Ορσον Ουέλες τρομοκρατεί εκατομμύρια Αμερικανούς όταν μεταδίδει στη ραδιοφωνική του εκπομπή την υποτιθέμενη εισβολή Αρειανών στη Γη.
1941 Ξεκινά η ηρωική άμυνα της Σεβαστούπολης, βάση του σοβιετικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας. Παρά τις διπλάσιες δυνάμεις των Ναζί, οι υπερασπιστές της πόλης θα αντέξουν 8 ολόκληρους μήνες σκληρής πολιορκίας και ανελέητων βομβαρδισμών.
1944 Τμήματα της ΧΙης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ απελευθερώνουν την Θεσσαλονίκη.
1945 Πάνω από 150.000 λαού της Θεσσαλονίκης γιορτάζουν την απελευθέρωση της πόλης από το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Παρακρατικοί ανοίγουν πυρ κατά των συγκεντρωμένων, δολοφονούν 1 και τραυματίζουν 8.
1957 Οι Βασίλης Μπαρτζιώτας, Δημήτρης Βλαντάς και Γιώργης Βοντίσιος (Γούσιας) διαγράφονται από μέλη του ΚΚΕ, με απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του Κόμματος.
1960 Γεννιέται ο Αργεντινός ποδοσφαιριστής Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα Φράνκο, ο οποίος οδήγησε τη χώρα του στη νίκη στον τελικό του Παγκόσμιου Κυπέλλου του 1986.
1966 Πεθαίνει ο λογοτέχνης Γιώργος Θεοτοκάς.

1988 Πεθαίνει ο ποιητής Τάσος Λειβαδίτης. Μαζί με άλλους της γενιάς του, άφησε τα πρώτα του γραπτά ίχνη, πάνω στους τοίχους της αδούλωτης πολιτείας, γράφοντας συνθήματα, παλεύοντας μέσα από τις γραμμές της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης. Την τετραετία 1948-1952, εξορίστηκε για τις πολιτικές του ιδέες στον Μούδρο, στον Αϊ - Στράτη και τη Μακρόνησο.

«Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν΄αγωνίζεσαι για την ειρήνη και
για το δίκαιο.
Θα βγεις στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλια σου θα
ματώσουν απ΄τις φωνές
το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες – μα ούτε βήμα πίσω…»

(Από το ποίημα του Τ. Λειβαδίτη «Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος»)

Σαν σήμερα... 28 Οκτώβρη

1704 Πεθαίνει ο Άγγλος φιλόσοφος Τζον Λοκ, «πατέρας» του κλασσικού φιλελευθερισμού.

1912 Γεννιέται ο Βρετανός φυσιολόγος Ρίτσαρντ Ντολ, που θεωρείται ο πιο σημαντικός επιδημιολόγος του 20ου αιώνα.

1914 Γεννιέται ο Αμερικανός βιολόγος Γιόνας Σαλκ, δημιουργός του εμβολίου κατά της πολιομυελίτιδας.

1918 Η Εθνική Επιτροπή της Πράγας ανακηρύσσει την ίδρυση ανεξάρτητου Τσεχοσλοβακικού κράτους.

1922 Ο βασιλιάς της Ιταλίας ορίζει τον Μπ. Μουσολίνι πρωθυπουργό της χώρας.

1924 Αποκαθίστανται οι διπλωματικές σχέσεις της Γαλλίας με την ΕΣΣΔ.

1939 Μεγάλες αντιφασιστικές διαδηλώσεις πραγματοποιούνται με πρωτοβουλία των κομμουνιστών σε μια σειρά πόλεις της κατεχόμενης από τους Ναζί Τσεχοσλοβακίας.

1940 Στις 3 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 ο Ιταλός Πρέσβης Ε. Γκράτσι επιδίδει στον Έλληνα δικτάτορα Ι. Μεταξά τηλεγραφική διακοίνωση, με την οποία η φασιστική κυβέρνηση της Ιταλίας, που βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με την Βρετανία, απαιτούσε -ως «έμπρακτη» απόδειξη της ουδετερότητας της Ελλάδας- να της επιτραπεί να καταλάβει στρατιωτικά ορισμένες θέσεις στρατηγικής σημασίας επί ελληνικού εδάφους (δίχως να προσδιορίζει ποιες). Η επίδοση του τελεσιγράφου ήταν ουσιαστικά μια τυπική υπόθεση, δεδομένου ότι οι απαιτήσεις της ιταλικής πλευράς ήταν εξωφρενικές, αόριστα διατυπωμένες, ενώ έδιναν περιθώριο μόλις 3 ωρών για την αποδοχή ή την απόρριψή τους. Η επίθεση ήταν προαποφασισμένη. Αυτό εξηγεί και την αντίδραση του Μεταξά, ο οποίος δεν έκανε τίποτε άλλο από το να αναγνωρίσει την κατάσταση: «Alors, c’est la guerre» [σ.σ. ώστε έχουμε πόλεμο]» ήταν η απάντηση που έδωσε στον Ιταλό Πρέσβη. Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος άρχιζε.

Η επιλογή στρατοπέδου στη νέα ενδοϊμπεριαλιστική διαμάχη που είχε ξεσπάσει δεν είχε να κάνει με τις ιδεολογικές συγγένειες της τεταρτοαυγουστιανής δικτατορίας, αλλά με τα στρατηγικά συμφέροντα της ελληνικής αστικής τάξης και τους δεσμούς που είχε αναπτύξει με το βρετανικό κεφάλαιο. «Είμεθα ουδέτεροι», δήλωνε ο Μεταξάς σε δημοσιογράφο της βρετανικής εφημερίδας Daily Telegraph το Μάη του 1940, «εφ’ όσον χρόνον η Αγγλία θέλει να είμεθα ουδέτεροι. Τίποτα δεν κάνομε χωρίς συνεννόησιν με την Αγγλία και, τις περισσότερες φορές, ό,τι κάνομε γίνεται κατά σύστασιν ή παράκλησιν της Αγγλίας…Η Ελλάς είναι ζωτικό τμήμα της αγγλικής αυτοκρατορικής άμυνας. Η Ελλάς είναι έτοιμη να συμμετάσχη στην άμυνα αυτή, που είναι και άμυνα της ιδίας ακεραιότητος.»

Όπως αποδείχθηκε πάντως στην κατοχή, η αστική τάξη της χώρας μας δεν είχε καμιά διάθεση για ουσιαστική αντίσταση. Την αντίσταση την έκανε ο ίδιος ο λαός μέσα από το ΕΑΜ και με μπροστάρη το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας.

1940 Γεννιέται η λαϊκή τραγουδίστρια Πόλυ Πάνου.

1943 Πραγματοποιείται στο χωριό Λαφίνα Πιερίων το Α’ Παμμακεδονικό Συνέδριο του ΕΑΜ, με τη συμμετοχή των αντιπροσώπων των οργανώσεων των πόλεων και των χωριών της Μακεδονίας του ΕΑΜ, καθώς και της IX Μεραρχίας και των συνταγμάτων της.

1943 Πεθαίνει ο γλύπτης Κώστας Δημητριάδης.

1944 Έπειτα από πολύωρη σκληρή μάχη με τη γερμανική φρουρά της πόλης ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει την Κοζάνη.

1944 Υπογράφεται στη Μόσχα η συμφωνία για ανακωχή της Βουλγαρίας με τους Συμμάχους.

1946 Ιδρύεται το Γενικό Αρχηγείο του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

1969 Δεκάδες χιλιάδες τρικ της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας του ΚΚΕ, της ΚΝΕ και του ΠΑΜ κυκλοφόρησαν για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίουμε συνθήματα «1940-1969: Όχι στο φασισμό», «Κάτω η φασιστική Χούντα», «Όχι στο φασισμό – λευτεριά στο λαό», «Λευτεριά στους δεσμώτες αγωνιστές».

Σαν σήμερα... 26 Οκτώβρη

1795 Γεννιέται ο μουσουργός Νικόλαος Μάντζαρος, συνθέτης του Εθνικού Ύμνου της χώρας μας.
1905 Συγκροτείται το Σοβιέτ των αντιπροσώπων των εργατών της Πετρούπολης.
1905 Η Σουηδία αναγνωρίζει την ανεξαρτησία της Νορβηγίας και την ίδια μέρα ο βασιλιάς Όσκαρ ο Β’ παραιτείται από τα όποια δικαιώματά του στο νορβηγικό θρόνο. Η Σουηδία και η Νορβηγία αποτελούσαν ενιαίο βασίλειο από το 1814.
1912 Το βράδυ της 26ης Οκτώβρη ο αρχιστράτηγος των οθωμανικών δυνάμεων Χασάν Ταξίν πασάς υπογράφει την παράδοση της Θεσσαλονίκης στον ελληνικό στρατό (Α’ Βαλκανικός Πόλεμος).
1916 Γεννιέται ο Γάλλος σοσιαλδημοκράτης πολιτικός Φρανσουά Μιτεράν, πρόεδρος της Γαλλίας (1981-1995).
1944 Ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει την Έδεσσα και τη Σκύδρα.
1944 Η μεγαλύτερη ναυμαχία όλων των εποχών μεταξύ των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας λήγει στον κόλπο του Λέιτε (Φιλιππίνες) με αποφασιστική νίκη των πρώτων.
1957 Πεθαίνει ο μεγάλος λογοτέχνης Νίκος Καζαντζάκης. Από πολύ νωρίς ήρθε σε επαφή με τις σοσιαλιστικές ιδέες. Το 1925 έως το 1929 ταξιδεύει στην ΕΣΣΔ, τη δεύτερη φορά με πρόσκληση της κυβέρνησης για τα δεκάχρονα της Επανάστασης. Εκεί θα γνωρίσει τον Μπαρμπίς, τον Ιστράτι και τον Γκόρκι. Με τον Ιστράτι θα ταξιδέψουν στη χώρα των Σοβιέτ. Ο Καζαντζάκης θα φέρει τον Ιστράτι στην Αθήνα για να τον γνωρίσει στο ελληνικό κοινό. Στις 11 Γενάρη του 1928 ο Καζαντζάκης και ο Ιστράτι θα μιλήσουν σε μια μεγάλη συγκέντρωση στο θέατρο «Αλάμπρα» υπέρ της ΕΣΣΔ. Οι ομιλίες προκαλούν διαδήλωση και ο Καζαντζάκης με τον Γληνό απειλούνται με μήνυση ως διοργανωτές. Ο δε Ιστράτι απειλείται με απέλαση. Τα ταξίδια στη Ρωσία εκδόθηκαν σε δύο τόμους. Μετά τον πόλεμο ο Καζαντζάκης εξορίστηκε στη Μακρόνησο, ενώ τη δεκαετία του 1950 τα έργα του δέχθηκαν την μήνιν της Εκκλησίας.
1961 Τρεις μέρες πριν τις εκλογές της 29ης Οκτώβρη δολοφονείται στον Επτάλοφο Θεσσαλονίκης ο Στέφανος Βελδεμίρης, στέλεχος της Νεολαίας ΕΔΑ.
1971 Η Σοβιετική Επιτροπή Αλληλεγγύης προς τον ελληνικό λαό απαιτεί εκ μέρους του σοβιετικού λαού το σταμάτημα της χουντικής τρομοκρατίας, την άμεση απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων και την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα.
1972 Πεθαίνει ο Ρωσοαμερικανός αεροναυπηγός Ιγκόρ Σικόρσκι, εφευρέτης του ελικοπτέρου.
1979 Υπέρ της παραχώρησης ευρύτατης αυτονομίας στη Χώρα των Βάσκων και στην Καταλονία ψηφίζουν με συντριπτική πλειοψηφία οι κάτοικοι και των δύο αυτών περιοχών. Η οργάνωση ΕΤΑ ανακοινώνει ότι θα συνεχίσει τη δράση της κατά της κυβέρνησης της Μαδρίτης.
1979 Ο πρόεδρος-δικτάτορας της Νότιας Κορέας, στρατηγός Παρκ Τσουνγκ Χι, δολοφονείται από τον επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της χώρας.

Σαν σήμερα... 23 Οκτώβρη

1817 Γεννιέται ο Γάλλος λεξικογράφος και εγκυκλοπαιδιστής Πιέρ Αθανάς Λαρούς.
1872 Πεθαίνει ο Γάλλος ποιητής και συγγραφέας Πιέρ Τζουλς Θεοφίλ Γκοτιέ.
1873 Υπογράφεται η «Συμμαχία των τριών αυτοκρατοριών» μεταξύ της Γερμανίας, της Αυστροουγγαρίας και της Ρωσίας.
1917 Η ΚΕ του Κόμματος των Μπολσεβίκων αποφασίζει την προετοιμασία της επανάστασης στη Ρωσία.
1919 Γεννιέται ο αρχαιολόγος Μανόλης Ανδρόνικος, που μεταξύ άλλων ανακάλυψε τον τάφο του βασιλιά της Μακεδονίας Φιλίππου του Β’ στη Βεργίνα.
1921 Πεθαίνει ο Σκοτσέζος εφευρέτης Τζον Μπόιντ Ντάνλοπ, πρωτοπόρος στον τομέα των ελαστικών.
1923 Επαναστατικός αναβρασμός και πάλι στη Γερμανία. Η εργατική τάξη του Αμβούργου με πρωτοπόρα την κομμουνιστική οργάνωση της πόλης (επικεφαλής της οποίας ήταν ο Ε. Τέλμαν), ξεσηκώνεται, παίρνει τα όπλα, καταλαμβάνει κομβικά σημεία της πόλης και στήνει οδοφράγματα. Η κυβέρνηση Στρέσεμαν (Λαϊκού Κόμματος και Σοσιαλδημοκρατών) διατάσσει το στρατό να επέμβει και έπειτα από 3 ημέρες σκληρών συγκρούσεων η εξέγερση πνίγεται στο αίμα.
1940 Γεννιέται ο Βραζιλιάνος θρύλος των γηπέδων Έντσον Αράντες ντο Νασιμέντο–ο γνωστός μας Πελέ.
1941 Οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής εκτελούν 157 κατοίκους του Μεσόβουνου Κοζάνης και πυρπολούν το χωριό.
1942 Αρχίζει η δεύτερη μάχη του Ελ-Αλαμέιν (στην Αίγυπτο), η οποία λήγει με αποφασιστική νίκη των συμμαχικών στρατευμάτων (μεταξύ αυτών και ελληνικών) κατά του Άξονα στη Βόρεια Αφρική.
1944 Τμήματα της 1ης Μεραρχίας και της Ταξιαρχίας ιππικού του ΕΛΑΣ απελευθερώνουν τη Λάρισα.
1952 Ο πρόεδρος της ΕΔΑ Ι. Πασαλίδης προτείνει στον Ν. Πλαστήρα εκλογική συνεργασία, την οποία ο τελευταίος απορρίπτει.
1956 Αντεπανάσταση εκδηλώνεται στην Λαϊκή Δημοκρατία της Ουγγαρίας. Οι αντεπαναστατικές δυνάμεις ήταν έτοιμες για ένοπλο πραξικόπημα ήδη από τα μέσα του Οκτώβρη. Είχαν στη διάθεσή τους ένοπλα σώματα και λεπτομερή σχέδια για τη διεξαγωγή της ένοπλης εξέγερσης. Στην πρώτη φάση ωστόσο, μεταξύ 23 και 30 Οκτώβρη, η αντίδραση δεν τόλμησε να εμφανιστεί ανοιχτά με αντισοσιαλιστικά συνθήματα, αλλά στηρίχτηκε σε αιτήματα, όπως π.χ., «αποσταλινοποίηση», «εκδημοκρατισμός και αποκέντρωση», «ουγγρικός εθνικός κομμουνισμός» κ.α. Μ' αυτόν τον τρόπο οι πραξικοπηματίες πέτυχαν να εκμεταλλευτούν την πλατιά δυσαρέσκεια των μαζών απέναντι στη δογματική-σεχταριστική πολιτική της προηγούμενης κομματικής ηγεσίας. Στις 23 Οκτώβρη έγινε στη Βουδαπέστη μια φοιτητική διαδήλωση, που την εκμεταλλεύτηκαν οι αντεπαναστατικές δυνάμεις, για να προκαλέσουν ένοπλες συγκρούσεις. Ο Ιμρε Νάγκι, που εκτελούσε χρέη πρωθυπουργού από τις 24 Οκτώβρη, υποστήριξε την αντεπανάσταση. Μετά την κατάρρευση του μεθοριακού ελέγχου διείσδυσαν στην Ουγγαρία χιλιάδες οπλισμένοι εμιγκρέδες από το εξωτερικό. Ο εξοπλισμός και ο ανεφοδιασμός των πραξικοπηματιών γινόταν μέσω της αερογέφυρας Βιέννης-Βουδαπέστης, κύρια από αμερικανικά αεροπλάνα. Οι διπλωματικοί εκπρόσωποι των ΗΠΑ κι άλλων καπιταλιστικών κρατών έδιναν άμεσες οδηγίες στην ηγεσία των πραξικοπηματιών. Στη δεύτερη φάση του πραξικοπήματος φάνηκε ανοιχτά ποιοι κρύβονται πραγματικά πίσω τους. Η αντίδραση ενθαρρυμένη από την εξωτερική υποστήριξη, καθώς κι από την προδοτική πολιτική του Ιμρε Νάγκι, πέρασε μετά τις 30 Οκτώβρη στην ανοιχτή τρομοκρατία. Στους δρόμους της Βουδαπέστης κυριαρχούσε η αντεπαναστατική τρομοκρατία, ομαδικά δολοφονούνταν κομμουνιστές και προοδευτικοί άνθρωποι. Κατά χιλιάδες φυλακίζονταν σ' όλη τη χώρα αγωνιστές του κόμματος, πρόεδροι αγροτικών ενώσεων, πρόεδροι συμβουλίων, οπαδοί του σοσιαλισμού και προετοιμαζόταν η σφαγή τους. Στον πολιτικό στίβο είχαν επανεμφανιστεί οι καπιταλιστές, γαιοκτήμονες, τραπεζίτες και πρίγκιπες με επικεφαλής τον Μίντσεντι. Εμφανίστηκαν στη Βουλή, ίδρυσαν μέσα σε δύο μέρες 28 αντεπαναστατικά κόμματα».
Η ανοιχτή επίθεση ενάντια στις σοσιαλιστικές κατακτήσεις άνοιξε τα μάτια πολλών εργατών. Παράλληλα με την αυξανόμενη απομόνωση της αντίδρασης άρχισαν όλο και πιο πολύ να ανασυγκροτούνται οι επαναστατικές δυνάμεις. Στις 3 Νοέμβρη 1956 δημιουργήθηκε με επικεφαλής τον Γιάνος Κάνταρ η επαναστατική εργατοαγροτική κυβέρνηση. Για να υπερασπίσουν τη λαϊκή εξουσία οι πιο συνειδητές δυνάμεις της ουγγρικής εργατικής τάξης αναδιοργάνωσαν το Κομμουνιστικό Κόμμα σαν μαρξιστικό-λενινιστικό Ουγγρικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα. Το ΟΣΕΚ και η επαναστατική εργατοαγροτική κυβέρνηση απευθύνθηκαν στην ουγγρική εργατική τάξη κάνοντας έκκληση για υπεράσπιση της λαϊκής εξουσίας από την αντίδραση. Η Σοβιετική Ένωση ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα της νέας ουγγρικής κυβέρνησης για βοήθεια και της συμπαραστάθηκε για τη συντριβή των ενόπλων αντεπαναστατικών ομάδων. Με τη βοήθεια του σοβιετικού στρατού αποσοβήθηκε στην Ουγγαρία ένας μακροχρόνιος εμφύλιος πόλεμος ενάντια στην αντεπανάσταση.
1959 Πεθαίνει ο εξπρεσιονιστής ζωγράφος Γιώργος Μπουζιάνης.
1964 Η Βόρεια Ροδεσία ανακηρύσσεται ανεξάρτητη με την ονομασία Δημοκρατία της Ζάμπια, τερματίζοντας τη βρετανική κυριαρχία που διήρκεσε 72 χρόνια.
1973 Ο αξιωματούχος του Βορείου Βιετνάμ Λε Ντουκ Θο, στον οποίο είχε απονεμηθεί το Νόμπελ Ειρήνης (εξ ημισείας με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Χένρι Κίσινγκερ), αρνείται να το παραλάβει, δηλώνοντας ότι δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη στη χώρα του όσο διαρκεί η αμερικανική επέμβαση.
1974 Οι πρωταίτιοι του στρατιωτικού πραξικοπήματος της 21ης Απρίλη του 1967, Γ. Παπαδόπουλος, Στ. Παττακός, Ν. Μακαρέζος, Γ. Λαδάς, Π. Ρουφογάλης συλλαμβάνονται και εκτοπίζονται στην Τζια, με την κατηγορία ότι ετοίμαζαν σειρά τρομοκρατικών ενεργειών, με σκοπό τη ματαίωση των εκλογών. Οι συνωμότες συνεννοούνταν μέσω μυστικού τηλεφωνικού δικτύου, το κέντρο του οποίου ήταν η βίλα του Παπαδόπουλου στο Λαγονήσι.
1983 Διαδοχικές επιθέσεις, στο στρατηγείο των Αμερικανών πεζοναυτών και στο αρχηγείο των Γάλλων αλεξιπτωτιστών, στη Βηρυτό του Λιβάνου αφήνουν πίσω τους 241 Αμερικανούς και 58 Γάλλους στρατιώτες νεκρούς.

1 / 

Σαν σήμερα... 22 Οκτώβρη

1797 Ο 28χρονος Γάλλος Αντρέ Ζαν Γκαρνερέν γίνεται ο πρώτος άνθρωπος που χρησιμοποίησε αλεξίπτωτο, πραγματοποιώντας πτώση από αερόστατο σε ύψος 3.200 ποδών.
1811 Γεννιέται ο Ούγγρος συνθέτης και πιανίστας Φραντζ Ρίτερ φον Λιστ.
1844 Γεννιέται η Γαλλίδα ηθοποιός Σάρα Μπερνάρ.

1887 Γεννιέται ο Αμερικανός κομμουνιστής δημοσιογράφος Τζον Ριντ. Ο Ριντ «κάλυψε» τη Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, την οποία και αργότερα περιέγραψε στο μνημειώδες έργο του «Δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο» (την εισαγωγή του οποίου έγραψε ο ίδιος ο Β. Ι. Λένιν). Επι­στρέφοντας στις ΗΠΑ το 1918, προσχώ­ρησε στην αριστερή πτέρυγα του Σοσιαλιστικού Κόμματος και διεξήγαγε αγώνα κατά της δεξιάς οπορτουνιστικής ηγεσίας, που υποστήριζε τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Με τη συμμετοχή του στη συνδιάσκεψη των αριστερών οργανώσεων της Ν. Υόρκης το Φλεβάρη του 1919, διαμορφώθηκε οργανωτικά η αριστερή πτέρυγα του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Ο Ριντ εκλέχθηκε συντάκτης της νέας εφημερίδας «Κομμουνιστής της Νέας Υόρκης», που άρχισε να εκδίδεται από τον Απρίλη του 1919, ενώ το ίδιο έτος εκλέχθηκε μέλος του Εθνικού Συμβουλίου της Αριστερής Πτέρυγας. Τον Αύγουστο - Σεπτέμβρη του 1919 ήταν ένας από τους οργανωτές του Κομμουνιστικού Εργατικού Κόμματος των ΗΠΑ (που το 1921 συγχωνεύθηκε με το Κομμουνιστικό Κόμμα των ΗΠΑ). Τον Οκτώ­βρη ο Ριντ επέστρεψε στη Μόσχα. Ήταν μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Κομιντέρν και πή­ρε μέρος στις εργασίες του 2ου Συνεδρίου της (Ιούλης 1920). Πέθανε από τύφο. Ενταφιάστηκε στην Κόκκινη Πλατεία, στα τείχη του Κρεμλίνου.

1894 Στην Ιταλία ψηφίζονται νόμοι για τη διάλυση του Σοσιαλιστικού Κόμματος και των συνδικαλιστικών οργανώσεων.
1906 Πεθαίνει ο Γάλλος μετα-ιμπρεσιονιστής ζωγράφος Πολ Σεζάν.
1918 Σημειώνεται το πρώτο κρούσμα της ισπανικής γρίπης, η οποία θα εξελιχθεί γοργά σε παγκόσμια πανδημία με θύματα που εκτιμούνται από 30 έως 50 εκατομμύρια ανθρώπους.
1923 Εκδηλώνεται στρατιωτικό κίνημα υπό τους φιλομοναρχικούς στρατηγούς Μεταξά, Λεοναρδόπουλο και Γαργαλίδη, το οποίο καταστέλλεται από τους Πλαστήρα και Πάγκαλο.

1937 Γεννιέται ο μεγάλος κομμουνιστής μουσικοσυνθέτης Μάνος Λοΐζος. Ο Μ. Λοΐζος με το πλούσιο έργο και τους αγώνες του πορεύτηκε στο πλάι του ΚΚΕ, παλεύοντας για μια δικαιότερη κοινωνία. Πίστευε, μάλιστα, ότι η στρατευμένη τέχνη όχι μόνο μπορεί να γεννήσει αριστουργηματικά έργα, αλλά και ότι είναι «ένας ελάχιστος φόρος τιμής στις χιλιάδες των φτωχών παιδιών που πεινάνε, αγωνίζονται και σκοτώνονται καθημερινά».

Υπήρξε επίσης πρωτοπόρος συνδικαλιστής στο χώρο των δημιουργών του ελληνικού τραγουδιού, παλεύοντας με συνέπεια για τα πνευματικά τους δικαιώματα από τις δισκογραφικές εταιρείες και την κασετοπειρατεία μέσα από την Ένωση Μουσικοσυνθετών Στιχουργών Ελλάδος (ήταν ο πρώτος πρόεδρος του Σωματείου).

1944 Ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει τα Φάρσαλα.
1947 Συγκροτείται το Αρχηγείο Περιοχής Κεντρικής Μακεδονίας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.
1948 Με ορμητική επίθεση τμημάτων του Δημοκρατικού Στρατού στις 22-23 Οκτώβρη στο Βίτσι καταλαμβάνονται τα υψώματα Κούλα και Πλατύ. Τα 501, 504 και 507 τάγματα του κυβερνητικού στρατού συντρίβονται.
1962 Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζον Κένεντι, σε τηλεοπτικό του διάγγελμα, ανακοινώνει ότι από κατασκοπευτικά αεροπλάνα εντοπίστηκαν στην Κούβα βάσεις σοβιετικών πυραύλων, ικανών να φέρουν πυρηνικές κεφαλές, κάνοντας λόγο για το ενδεχόμενο πυρηνικού πολέμου, αν απειληθεί η ασφάλεια των ΗΠΑ. Ταυτόχρονα ανακοινώνει το ναυτικό αποκλεισμό της Κούβας. Η «κρίση των πυραύλων» βρίσκεται στο απόγειό της. Στις 27/10 Σοβιετικός ηγέτης Ν. Χρουστσόφ, με επιστολή του στον Κένεντι, προτείνει την ταυτόχρονη απομάκρυνση των σοβιετικών πυραύλων από την Κούβα και των αμερικανικών από την Τουρκία. Την ίδια ώρα, όμως, ένα αμερικανικό κατασκοπευτικό αεροπλάνο «U-2» εισβάλλει στο σοβιετικό εναέριο χώρο, πάνω από τη χερσόνησο Τσουκότκα, όπου είναι εγκαταστημένοι οι διηπειρωτικοί πύραυλοι της ΕΣΣΔ. Δίνεται συναγερμός για το ενδεχόμενο πυρηνικής επίθεσης και τα σοβιετικά «Μιγκ» απογειώνονται για να το καταρρίψουν. Οι Αμερικανοί υποχωρούν και λίγο αργότερα ο Κένεντι διατυπώνει πρόταση συμβιβασμού, σύμφωνα με την οποία η Σοβιετική Ένωση θα αποσύρει τους πυραύλους απ' την Κούβα και οι ΗΠΑ θα άρουν τα μέτρα αποκλεισμού και θα δηλώσουν ότι δε θα εισβάλουν στην Κούβα. Στις 28 του Οκτώβρη ανακοινώνεται η συμφωνία.
1964 Ο Ζαν Πολ Σαρτρ απορρίπτει το Νόμπελ Λογοτεχνίας, υποστηρίζοντας ότι θα μείωνε το γόητρο της συγγραφικής του δουλειάς.
1986 Πεθαίνει ο Ούγγρος γιατρός Άλμπερτ φον Σεντ Γκιέργκι ντε Ναγκιράπολτ (Βραβείο Νόμπελ, 1937).
1987 Στον οίκο «Κρίστις» της Ν. Υόρκης πωλείται για 5,39 εκατομμύρια δολάρια ένα αντίτυπο της πρώτης έκδοσης της «Βίβλου» από τον Γουτεμβέργιο, που τυπώθηκε το 1448.
1990 Πεθαίνει ο Γάλλος φιλόσοφος Λουί Πιερ Αλτουσέρ

Σαν σήμερα... 20 Οκτώβρη

1827 Η ναυμαχία του Ναβαρίνου στέφεται με νίκη για τους συμμαχικούς στόλους της Αγγλίας, της Ρωσίας και της Γαλλίας έναντι του ενωμένου τουρκοαιγυπτιακού στόλου, παρά τη συντριπτική υπεροχή του δεύτερου. Η νίκη στο Ναβαρίνο έδωσε ανάσα στην Ελληνική Επανάσταση, που αντιμετώπιζε το φάσμα της ολοκληρωτικής καταστροφής.

1854 Γεννιέται ο Γάλλος ποιητής Αρθούρος Ρεμπώ, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του συμβολισμού.

1885 Γεννιέται ο Αμερικανός μουσικός πρωτοπόρος της τζαζ Φέρντιναντ Μόρτον.

1891 Γεννιέται ο Βρετανός φυσικός Τζέιμς Τσάντγουϊκ, ο οποίος ανακάλυψε το νετρόνιο (βραβείο Νόμπελ Φυσικής, 1935).

1900 Πεθαίνει ο Αλβανός ποιητής Ναΐμ Φράσερι.

1912 Απελευθερώνονται τα Γιαννιτσά (Α’ Βαλκανικός Πόλεμος).

1921 Υπογράφεται στην Άγκυρα συμφωνία για τη λήξη της εμπόλεμης κατάστασης μεταξύ Τουρκίας και Γαλλίας και για την εκκένωση της Κιλικίας από τα γαλλικά στρατεύματα.

1926 Η ρεφορμιστική ηγεσία του Εργατικού Κέντρου Αθήνας καλεί την αστυνομία να επέμβει κατά της διαμαρτυρίας εργαζομένων στον επισιτισμό στα γραφεία του Κέντρου. Οι χωροφύλακες, με την υποστήριξη στρατιωτικού τμήματος που με πυρά κρατούσε σε απομόνωση το κτίριο του ΕΚΑ, εφορμούν κατά των συγκεντρωμένων εργατών και δολοφονούν τον αντιπρόσωπο της Ομοσπονδίας Επισιτισμού και μέλος του ΚΚΕ Δ. Πατλάκα.

1931 Ξεκινά μεγάλη απεργία των υποδηματεργατών, στην οποία μετέχουν πάνω από 4.500 υποδηματεργάτες και διαρκεί 45 ολόκληρες μέρες με αξιοθαύμαστη συνοχή. Η απεργία έληξε στις 3 Δεκέμβρη με την ικανοποίηση των περισσοτέρων αιτημάτων των εργατών.

1941 Στη Νιγρίτα και το Σιτοχώρι οι δυνάμεις κατοχής εκτελούν τα μέλη της Κομμουνιστικής Νεολαίας Γιώργο Χατζηδούκα, Θόδωρο Φαναρτζή, Μάλαμα Βοζίκη και Δημήτρη Κουφό.

1944 Τμήματα του 4ου συντάγματος του ΕΛΑΣ απελευθερώνουν την Καλαμπάκα-Καστράκι.

1944 Σοβιετικά και Γιουγκοσλαβικά στρατεύματα απελευθερώνουν το Βελιγράδι.

1947 Το Γενικό Αρχηγείο του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας εκδίδει διάταγμα για τη συγκρότηση της Λαϊκής Πολιτοφυλακής.

1947 Η Επιτροπή Αντιαμερικανικών Υποθέσεων υπό τον Γερουσιαστή Μακάρθι ξεκινά την αντικομμουνιστική εκστρατεία της. Εκατοντάδες κομμουνιστές, συνδικαλιστές και άλλοι ριζοσπάστες έπεσαν θύματα του Μακαρθισμού, δικάστηκαν και φυλακίστηκαν. Ακόμα περισσότεροι δημόσιοι υπάλληλοι, άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών μπήκαν σε «μαύρες λίστες» (μεταξύ αυτών, ο Τσάρλι Τσάπλιν, ο Μπέρτολτ Μπρεχτ, ο Ρόμπερτ Οπενχάϊμερ κ.α.). Σχεδόν 3.000 ναυτεργάτες και λιμενεργάτες απολυθήκαν ως ύποπτοι για «αντι-αμερικανικές» δράσεις.

1976 Αιματηρές ταραχές στο νέγρικο γκέτο του Σοβέτο στο Γιοχάνεσμπουργκ και σε διάφορες άλλες πόλεις της Νότιας Αφρικής, κατά τη διάρκεια μαζικών διαδηλώσεων των μαύρων εναντίον του απαρτχάιντ. Γιγαντιαία κινητοποίηση της Αστυνομίας για να προληφθεί η γενίκευση της εξέγερσης.

1980 Το Υπουργικό Συμβούλιο, υπό την προεδρία του πρωθυπουργού Γ. Ράλλη, εγκρίνει ομόφωνα τη συμφωνία επανένταξης της Ελλάδας στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, από το οποίο, τον Αύγουστο του 1974, κάτω από την πίεση του λαϊκού παράγοντα για την προδοσία της Κύπρου, η κυβέρνηση «εθνικής ενότητας» υπό τον Κ. Καραμανλή είχε αποφασίσει την αποχώρηση της χώρας.


2011 Κατά τη δεύτερη μέρα της 48ωρης πανελλαδικής απεργίας η μεγαλειώδης συγκέντρωση του ΠΑΜΕ στο Σύνταγμα δέχεται προσχεδιασμένη δολοφονική επίθεση από δυνάμεις του παρακράτους, που δρουν παράλληλα με τον κατασταλτικό μηχανισμό του κράτους. Η επίθεση, που διεξήχθη με πέτρες, μολότοφ, αλλά και εξοπλισμό που παρέπεμπε σε σώματα ασφαλείας, είχε ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό πάνω από 80 απεργών εργατών. Στη συγκέντρωση άφησε την τελευταία του πνοή ο γραμματέας του παραρτήματος Βύρωνα του Συνδικάτου Οικοδόμων και συνδικαλιστής του ΠΑΜΕ, Δημήτρης Κοτζαρίδης.



Σαν σήμερα... 19 Οκτώβρη

1784 Γεννιέται ο Θεόφιλος Καΐρης, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του νεοελληνικού Διαφωτισμού.
1814 Γεννιέται ο ζωγράφος Θεόδωρος Βρυζάκης.
1863 Ο Γεώργιος ο Α’ ορκίζεται ενώπιον της Εθνοσυνέλευσης βασιλιάς των Ελλήνων.
1878 Η γερμανική Βουλή (Ράιχσταγκ) επικυρώνει τον «έκτακτο νόμο» κατά των σοσιαλιστών: Το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα τέθηκε εκτός νόμου, πολλά μέλη και στελέχη του φυλακίστηκαν ή εκτοπίστηκαν, 16 τυπογραφεία και 45 δημοσιογραφικά όργανα του κόμματος έκλεισαν, πολλά προλεταριακά κέντρα -πρώτα και κύρια το Βερολίνο- κηρύχθηκαν σε «περιορισμένη κατάσταση πολιορκίας», οι συγκεντρώσεις των εργατών απαγορεύτηκαν κοκ. Αντιμέτωποι με αυτή την άνευ προηγουμένου σκληρή και ολομέτωπη επίθεση του αστικού κράτους, οι οπορτουνιστές μέσα στο Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα πρόβαλλαν την «ανάγκη» της νομιμότητας με αντάλλαγμα την ταξική ειρήνη. Ωστόσο -και με την καταλυτική συνδρομή των Μαρξ και Ένγκελς- επικράτησε η επαναστατική άποψη για το συνδυασμό της νόμιμης με την παράνομη δουλειά. Έτσι, τα επόμενα χρόνια η εργατική τάξη και το σοσιαλιστικό κίνημα σφυρηλατήθηκαν και ατσαλώθηκαν, ενώ οι οπορτουνιστές περιθωριοποιήθηκαν, τόσο στη βάση όσο και την καθοδήγηση του κόμματος. Ο ίδιος ο αντισοσιαλιστικός νόμος, έχοντας αποτύχει ουσιαστικά στην αποστολή του, καταργήθηκε το 1890. Το κόμμα νομιμοποιήθηκε και μετονομάστηκε σε Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (SPD).
1909 Πεθαίνει ο Ιταλός ιατρός Τσέζαρε Λομπρόζο, ένας από τους θεμελιωτές της εγκληματολογίας.
1912 Απελευθερώνεται η Ελασσόνα και η Σαμοθράκη (Α’ Βαλκανικός Πόλεμος).
1929 Η Διεθνής Αντιφασιστική Επιτροπή δημοσιεύει έντονη διαμαρτυρία προς τον πρόεδρο της κυβέρνησης Ε. Βενιζέλο για την ασκούμενη τρομοκρατία στην Ελλάδα.
1932 Η αστυνομία στην Καβάλα επιτίθεται εναντίον μαζικής συγκέντρωσης καπνεργατών. Σκοτώνει τον 18χρονο καπνεργάτη Ι. Ψαρόπουλο και τραυματίζει άλλους δύο.
1934 Σε κοινή Σύνοδο της Βουλής και της Γερουσίας, ο Αλέξανδρος Ζαΐμης επανεκλέγεται Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας για την πενταετία 1934-1939.
1937 Πεθαίνει ο Βρετανός φυσικός Έρνεστ Ράδερφορντ (Νόμπελ Χημείας, 1908).
1941 Η Κρατική Επιτροπή Άμυνας της ΕΣΣΔ κηρύσσει τη Μόσχα σε κατάσταση πολιορκίας.
1941 Η Εθνική Συνδιάσκεψη των εργατών της πολεμικής βιομηχανίας της Βρετανίας εγκρίνει ψήφισμα για το άνοιγμα δεύτερου μετώπου στην Ευρώπη. Ωστόσο, αυτό θα αργήσει για πολύ καιρό ακόμη. Η ΕΣΣΔ μένει η μόνη ηπειρωτική δύναμη που στέκεται όρθια κατά των δυνάμεων του Άξονα.
1944 Τμήματα της ΧΙΙΙης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ απελευθερώνουν τη Λαμία. Την ίδια μέρα ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει το Μέτσοβο και το Βόλο.
1944 Σε μια απέλπιδα κίνηση για την αντιμετώπιση της προέλασης του Κόκκινου Στρατού, οι ναζιστικές αρχές κηρύσσουν σε επιστράτευση κάθε άνδρα από 16 έως 60 χρονών.
1951 Αρχίζει στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών η δίκη του Νίκου Μπελογιάννη και των άλλων 93 του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ, κατηγορούμενων με τον Α.Ν. 509/1947. Παρά τους σχεδιασμούς και τις επιδιώξεις του αστικού καθεστώτος, στη δίκη, οι όροι αντιστράφηκαν με τους κατηγορουμένους να γίνονται κατήγοροι. Ξεχωριστή στιγμή, η ώρα της απολογίας του Ν. Μπελογιάννη, ο οποίος τόνισε μεταξύ άλλων: «Είμαι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και ακριβώς για την ιδιότητά μου αυτή δικάζομαι, γιατί το κόμμα μου παλεύει και χαράζει το δρόμο της Ειρήνης, της Ανεξαρτησίας και της Ελευθερίας. Στο πρόσωπό μου δικάζεται η πολιτική του ΚΚΕ».

Η απολογία του Μπελογιάννη εξελίχθηκε σε ποταμό, που δεν άφησε τίποτα στο πέρασμά του από την αντικομμουνιστική προπαγάνδα του καθεστώτος. Εντυπωσιακό, μάλιστα, ήταν το σημείο εκείνο της απολογίας, όπου ο Μπελογιάννης συνέτριψε όλο το προπαγανδιστικό οικοδόμημα περί ξενοκίνητου ΚΚΕ. «Θα έλεγα - είπε - ότι "δε μιλάνε για σχοινί στο σπίτι του κρεμασμένου", γιατί ο κόσμος το 'χει τούμπανο τι ρόλο παίζουν οι Αμερικανοί στην Ελλάδα. Και εδώ μέσα αποδείχτηκε ο ρόλος τους, ακόμη και στις ανακρίσεις της Ασφάλειας. Οι κομμουνιστές δεν είναι όργανα των ξένων. Ο κομμουνισμός είναι πανανθρώπινο ιδανικό και παγκόσμιο κίνημα. Ξεκίνησε μια φούχτα τον καιρό του Μαρξ, έφτασε σήμερα τα 800 εκατομμύρια και αύριο θα απλωθεί σε όλον τον κόσμο. Μπορεί ποτέ όργανα των ξένων να δημιουργήσουν ένα τέτοιο μεγαλειώδες κίνημα; Ποιος ξένος πράκτορας δίνει με τέτοια απλοχεριά τη ζωή του, όπως τη δίνουν χιλιάδες κομμουνιστές; Οι θυσίες αυτές μόνο με τις θυσίες των πρώτων χριστιανών μπορεί να συγκριθούν. Αλλά και πάλι υπάρχει μια διαφορά, ότι ενώ οι χριστιανοί δέχονταν το μαρτύριο και το θάνατο, ελπίζοντας να κληρονομήσουν τη βασιλεία των ουρανών, οι κομμουνιστές δίνουν τη ζωή τους μην ελπίζοντας σε τίποτα. Τη δίνουν για ν' ανατείλει στην ανθρωπότητα ένα καλύτερο, ευτυχισμένο αύριο, που αυτοί δε θα το ζήσουν. Ποιο όργανο των ξένων μπορεί να προσφέρει τη ζωή του σ' έναν τέτοιο μεγάλο σκοπό;».

1951 Εκδίδεται η απόφαση του Έκτακτου Στρατοδικείου Αθηνών για τους 35 κομμουνιστές της Κομματικής Οργάνωσης Πειραιά του ΚΚΕ, εκ των οποίων ο ένας καταδικάστηκε σε θάνατο και 17 άλλοι σε ποινές φυλάκισης.
1956 Συνέρχεται η 8η Ολομέλεια της ΚΕ του Πολωνικού Ενοποιημένου Εργατικού Κόμματος, η οποία χαράσσει το λεγόμενο «Πολωνικό δρόμο προς το σοσιαλισμό». Νέος Α’ Γραμματέας της ΚΕ του κόμματος εκλέγεται ο Βλάντισλαβ Γκομούλκα.
1962 Υπογράφεται στη Νέα Υόρκη συμφωνία πενταετούς διάρκειας για το ελληνικό δημόσιο χρέος μεταξύ Αμερικανών κατόχων ελληνικών χρεογράφων και ελληνικής αντιπροσωπείας. Η συμφωνία αφορά στη ρύθμιση του 40ετούς δανείου του 1924, του επίσης 40ετούς του 1928 και του δανείου για τη βελτίωση της ύδρευσης του 1925.

Σαν σήμερα... 16 Οκτώβρη


1793 Πεθαίνει ο Σκοτσέζος επιστήμονας χειρουργός Τζον Χάντερ.

1815 Ο Ναπολέων Βοναπάρτης φτάνει στον τόπο της εξορίας του, στη νήσο της Αγίας Ελένης, στον Ατλαντικό, όπου και θα πεθάνει το 1821.

1848 Ο Καρλ Μαρξ εκλέγεται πρόεδρος της Εργατικής Ένωσης της Κολωνίας.

1854 Γεννιέται ο Ιρλανδός συγγραφέας Όσκαρ Ουάιλντ.

1854 Γεννιέται ο ηγέτης της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας και της Β’ Διεθνούς Καρλ Κάουτσκι. Ο Κ. Κάουτσκι υπήρξε στην εποχή του ένας από τους σημαντικότερους θεωρητικούς του μαρξισμού, που στην πορεία ωστόσο εκδήλωσε οπορτουνιστικές ταλαντεύσεις και εν τέλει πέρασε ολόπλευρα στο στρατόπεδο του οπορτουνισμού, εξωραΐζοντας τον ιμπεριαλισμό, αρνούμενος τις νομοτέλειες της σοσιαλιστικής επανάστασης, την επαναστατική βία κ.ο.κ. Στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ηγήθηκε της μεσοβέζικης τάσης του «κεντρισμού», που κάλυπτε τον σοσιαλσοβινισμό της Β’ Διεθνούς με διεθνιστική φρασεολογία. Στη συνέχεια υπήρξε ένας από τους σφοδρότερους πολέμιους της Μεγάλης Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης.

1859 Ομάδα Αμερικανών υπέρμαχων της κατάργησης της δουλείας υπό τον Τζον Μπράουν («abolitionists») επιχειρούν επιδρομή σε αποθήκη όπλων με σκοπό τον οπλισμό και εξέγερση των σκλάβων, αρχικά της πολιτείας της Βιρτζίνια και κατόπιν των υπολοίπων. Το όλο εγχείρημα θα κατασταλεί 2 μέρες αργότερα έπειτα από επέμβαση πεζοναυτών. Ο ίδιος ο Τζον Μπράουν, μαζί με τρεις ακόμα συναγωνιστές του θα καταδικαστεί σε θάνατο και θα απαγχονιστεί λίγο αργότερα.

1888 Γεννιέται ο Αμερικανός θεατρικός συγγραφέας Ευγένιος Ο' Νιλ (βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, 1936).

1925 Με ληστρική σύμβαση παραχωρείται μεταξύ άλλων στην αγγλική εταιρεία «Πάουερ» το αποκλειστικό δικαίωμα παραγωγής, μεταφοράς και διανομής του ηλεκτρικού ρεύματος σε Αθήνα και Πειραιά για 60 χρόνια!

1944 Τμήματα της ΙΙης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ απελευθερώνουν τη Θήβα. Την ίδια μέρα η ηγεσία του ΚΚΕ, του ΕΑΜ και της ΠΕΕΑ μεταβαίνει από το βουνό στην απελευθερωμένη από τον ΕΛΑΣ Αθήνα.

1946 Εκτελούνται 10 στελέχη των ναζί που είχαν καταδικαστεί ως εγκληματίες πολέμου στη δίκη της Νυρεμβέργης (πρόκειται για τους Ρίμπεντροπ, Κάιτελ, Καλτενμπρούνερ, Ρόζενμπεργκ, Φρανκ, Φρικ, Στρέιχερ, Ζάουκελ, Γιοντλ και Ζάις-Ίνκαρτ).

1958 Πεθαίνει ο συνθέτης Μιχάλης Σουγιούλ (Μιχαήλ Σουγιουλτζόγλου).

1964 Η ΛΔ της Κίνας πραγματοποιεί την πρώτη της πυρηνική δοκιμή.

1968 Στη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων στο Μεξικό οι Αφροαμερικανοί ολυμπιονίκες Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος, μέλη του «ολυμπιακού προγράμματος για τα ανθρώπινα δικαιώματα», υψώνουν τις γροθιές τους κατά την απονομή των μεταλλίων τους, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το ρατσισμό στις ΗΠΑ. Ως συνέπεια, οι Σμιθ και Κάρλος αποπέμφθηκαν μεταξύ άλλων από την ολυμπιακή ομάδα των ΗΠΑ και απομακρύνθηκαν από το Ολυμπιακό Χωριό.

1969 Ο Αμερικανός βιολόγος Σαλβαδόρ Λούρια, ένας από τους τρεις επιστήμονες που τιμήθηκαν με το βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής για το 1969, χαρίζει το μερίδιό του στο κίνημα κατά του πολέμου στο Βιετνάμ.

1978 Με προφανείς πολιτικές σκοπιμότητες στο πλαίσιο της διαπάλης ιμπεριαλισμού-σοσιαλισμού, ο καρδινάλιος της Πολωνίας Κάρολος Βοϊτίλα εκλέγεται πάπας και παίρνει το όνομα Ιωάννης Παύλος ο 2ος. Είναι ο πρώτος μη Ιταλός πάπας σε διάστημα 456 χρόνων.

1998 Οι βρετανικές αρχές αναγκάζονται να συλλάβουν τον πρώην δικτάτορα της Χιλής Αουγκούστο Πινοσέτ, καθώς εκκρεμεί εναντίον του δικαστικό αίτημα από την Ισπανία, με το οποίο καταζητείται για δολοφονίες Ισπανών πολιτών την περίοδο της χούντας. Μετά από πολύμηνο κατ' οίκον περιορισμό ο Πινοσέτ δε θα εκδοθεί ποτέ και θα επιστρέψει στη Χιλή.




Σαν σήμερα... 14 Οκτώβρη



1916 Οι σιδηροδρομικοί του Λαρισαϊκού πραγματοποιούν μεγάλη και πετυχημένη απεργία.

1933 Η ναζιστική Γερμανία ανακοινώνει την αποχώρησή της από την Κοινωνία των Εθνών.

1944 Δύο μέρες μετά την απελευθέρωσή της από τον ΕΛΑΣ, βρετανικά στρατεύματα μπαίνουν στην Αθήνα.

1948 Τμήματα της 2ης Μεραρχίας του Δημοκρατικού Στρατού μπαίνουν στο Δομοκό.

1964 Βραβεύεται με το Νόμπελ Ειρήνης ο Αμερικανός Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, υπέρμαχος των δικαιωμάτων των μαύρων.

1964 Ο Νικήτα Χρουστσόφ καθαιρείται και στη θέση του Α’ Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚΣΕ εκλέγεται ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ.

1973 Λαϊκή κινητοποίηση πραγματοποιείται στα Μέγαρα εναντίον των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων, που αποφάσισε η χούντα, προς όφελος μεγάλων οικονομικών συγκροτημάτων, που προγραμμάτιζαν βιομηχανικές επενδύσεις. Πάνω από 10.000 άτομα συγκεντρώνονται στην κεντρική πλατεία με το σύνθημα «Αυτή η γη είναι δική μας» και απαιτούν, υπό τους ήχους των πένθιμων κωδωνοκρουσιών, ματαίωση των συμβάσεων για τη δημιουργία διυλιστηρίου και άλλων μονάδων.

1974 Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών αναγνωρίζει την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης ως μοναδικό εκπρόσωπο του παλαιστινιακού λαού. Οι ΗΠΑ αρνούνται να συνταχθούν με τον ΟΗΕ.

1990 Πεθαίνει ο Αμερικανός συνθέτης και διευθυντής ορχήστρας Λέοναρντ Μπερνστάιν.

1994 Απονέμεται από κοινού στον πρωθυπουργό του Ισραήλ Γιτζάκ Ράμπιν, τον Ισραηλινό υπουργό Εξωτερικών Σιμόν Πέρες και τον πρόεδρο της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης Γιάσερ Αραφάτ το Νόμπελ Ειρήνης. Πρόκειται όμως για μια ειρήνη που ακόμα δεν έχει έρθει για τον παλαιστινιακό λαό.



Σαν σήμερα... 13 Οκτώβρη

1884 Η ώρα Γκρίνουιτς καθιερώνεται ως βάση υπολογισμού της παγκόσμιας ώρας.

1904 Πεθαίνει ο στρατιωτικός Παύλος Μελάς, από τους πρωτεργάτες της απελευθέρωσης της Μακεδονίας.

1905 Ιδρύεται στην Πετρούπολη το πρώτο σοβιέτ των εργατών.

1912 Κατά τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο, οι Σέρβοι κυριεύουν τα Σκόπια.

1923 Η Άγκυρα ανακηρύσσεται πρωτεύουσα της Τουρκίας.

1925 Γεννιέται η Βρετανίδα πολιτικός και πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ.

1936 Στα γραφεία της Γενικής Ασφάλειας Πειραιά δολοφονείται με βασανιστήρια ο χημικός Μήτσος Μαρουκάκης, στέλεχος του ΚΚΕ.

1943 Μετά τη συνθηκολόγησή της με τους συμμάχους, η Ιταλία (κυβέρνηση Μπαντόλιο) κηρύσσει τον πόλεμο κατά της Γερμανίας.

1944 Ενώ ο λαός της πρωτεύουσας συνέχιζε τους πανηγυρισμούς από την προηγούμενη μέρα για την απελευθέρωση, στον Πειραιά ο ΕΛΑΣ έδινε μάχες εναντίον των Γερμανών για τη σωτηρία των λιμενικών εγκαταστάσεων, της «Ηλεκτρικής Εταιρείας» (ΠΑΟΥΕΡ) και όλων των εργοστασίων. Στην ηρωική και νικηφόρα για τον ΕΛΑΣ Μάχη της Ηλεκτρικής έχασαν τη ζωή τους 11 παλικάρια.

1944 Ο Κόκκινος Στρατός απελευθερώνει τη Ρίγα, πρωτεύουσα της Λετονίας.

1946 Η Ασφάλεια κλείνει τα γραφεία του ΕΑΜ Μακεδονίας-Θράκης στη Θεσσαλονίκη.

1985 Πεθαίνει ο κομμουνιστής χαράκτης Τάσσος (Αναστάσιος Αλεβίζος). Ο Α. Αλεβίζος εντάχθηκε στην ΟΚΝΕ το 1930 και κατόπιν στο ΚΚΕ. Τα πρώτα του ζωγραφικά σχέδια δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Νέοι Πρωτοπόροι» το 1932, ενώ στη συνέχεια στο ίδιο περιοδικό δημοσιεύθηκαν χαρακτικά του καθώς και το κείμενό του «Ξυλογραφία: Η Τέχνη των μαζών». Στη διάρκεια της Κατοχής και της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης, ο Τάσσος δούλεψε στην Επιτροπή Διαφώτισης της ΚΟΑ με καθοδηγήτρια την Ηλέκτρα Αποστόλου. Η προσφορά του στον παράνομο αντιστασιακό Τύπο ήταν μεγάλη, ενώ συμμετείχε και στο σημαντικότερο έντυπο του οργανωμένου αγώνα, το λεύκωμα «ΕΑΜ - ΕΛΑΣ», που κυκλοφόρησε στις 25 Μάρτη 1943.

Το 1944 πήρε μέρος στην πανελλήνια έκθεση στην οποία συμμετείχαν οι εικαστικοί του ΕΑΜ και φυλακίστηκε για 40 μέρες στις φυλακές «Αβέρωφ» μαζί με τους Κεφαλληνό, Κορογιαννάκη και Κανά. Συμμετείχε επίσης το 1945 στα λευκώματα «Για τη χιλιάκριβη τη λευτεριά» και «Θυσιαστήριο της λευτεριάς». Το 1945, επίσης, ιδρύθηκε από το ΚΚΕ η εκδοτική εταιρεία «Τα Νέα Βιβλία» όπου ο Τάσσος ανέλαβε καλλιτεχνικός υπεύθυνος.

Κατά τη δεκαετία του 1960 η θεματογραφία του άρχισε να επικεντρώνεται στην απόδοση της ανθρώπινης μορφής, με σταδιακή εγκατάλειψη του χρώματος και στροφή στο ασπρόμαυρο. Ιδιαίτερη και ξεχωριστή στιγμή στην καλλιτεχνική δημιουργία του Τάσσου αποτελεί η εικονογράφηση των εξωφύλλων των δίσκων της Σωτηρίας Μπέλλου.

Κατά την περίοδο της δικτατορίας των συνταγματαρχών, έζησε αυτοεξόριστος εκτός Ελλάδας και φιλοτέχνησε έργα κοινωνικής διαμαρτυρίας, καταγράφοντας γεγονότα που τον συγκλόνισαν. Tο 1978 με αφορμή τη σύγκληση του 10ου Συνεδρίου του ΚΚΕ -του πρώτου νόμιμου μετά το 1945- ο Τάσσος κυκλοφόρησε το λεύκωμα «Δέκα επιλογές από την ποίηση του Γ. Ρίτσου» και τη «Χαρακτική» του.

1995 Κερδίζει το Νόμπελ Ειρήνης ο Τζόζεφ Ρότμπλαντ, ο πυρηνικός φυσικός, που αφιέρωσε τη ζωή του στην κατάργηση της ατομικής βόμβας, στην κατασκευή της οποίας είχε βοηθήσει ο ίδιος. Την ίδια μέρα η Γαλλία απορρίπτει τις εκκλήσεις για τον τερματισμό των πυρηνικών δοκιμών στο Νότιο Ειρηνικό.



Σαν σήμερα... 12 Οκτώβρη


1492 Ο Χριστόφορος Κολόμβος φτάνει στις ακτές του «Νέου Κόσμου». Η μέρα αυτή θεωρείται -και εορτάζεται- ως η μέρα ανακάλυψης της Αμερικής.

1872 Γεννιέται ο Βρετανός συνθέτης Ραλφ Βον Γουίλιαμς.

1925 Η εργατική τάξη της Γαλλίας πραγματοποιεί απεργία εναντίον των ιμπεριαλιστικών - αποικιακών επεμβάσεων σε Συρία και Μαρόκο.

1935 Γεννιέται ο Ιταλός τενόρος Λουτσιάνο Παβαρότι.

1944 Ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει την Αθήνα. Μια απέραντη λαοθάλασσα πλημμυρίζει τους δρόμους. Το νέο ότι οι μαχητές του ΕΛΑΣ κατέβασαν το πρωί (09.45) από την Ακρόπολη τη ναζιστική σημαία έκανε αστραπιαία, στόμα με στόμα, το γύρο της πρωτεύουσας. «ΛΕΥΤΕΡΙΑ! ΛΕΥΤΕΡΙΑ! Η ΑΘΗΝΑ ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ», γράφει ο «Ριζοσπάστης» την επόμενη μέρα. «Χάθηκε - σημειωνόταν στο ρεπορτάζ - το βρωμερό κουρέλι του Φασισμού απ' την Ακρόπολη (...). Η μπαρουτοκαπνισμένη Αθήνα, που γνώρισε την πείνα και το βόλι του κατακτητή, το στιλέτο του προδότη (...) ξεχύθηκε ζωντανή ανθρωποθάλασσα να διαλαλήσει τη Νίκη της (...) Διαδηλώσεις που πρώτη φορά βλέπει η Αθήνα ξεχύνονται από παντού. Απ' το Σύνταγμα ως την Ομόνοια (...) Και πάνω απ' όλα μια φωνή που αγκαλιάζει όλη την Αθήνα (...): Ε-Α-Μ! Ε-Α-Μ!».

1946 Η κυβέρνηση απαγορεύει τον εορτασμό της επετείου της απελευθέρωσης της Αθήνας.

1953 Ανακοινώνεται από τις κυβερνήσεις Ελλάδας και ΗΠΑ η συμφωνία για την εγκατάσταση των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα.

1955 Πραγματοποιείται η πρώτη Συνδιάσκεψη του Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος (ΔΣΚ).

1955 Ξεκινά τις εργασίες του το 12ο Συνέδριο της ΓΣΕΕ (12-17/10/1955), ακολουθώντας τη γνωστή τακτική των αποκλεισμών και των διαγραφών των ταξικών σωματείων. Καταφερόμενος για μια ακόμη φορά κατά των κομμουνιστών και τοποθετούμενος στο ζήτημα των αποκλεισμών, ο γγ της ΓΣΕΕ Φ. Μακρής ξεκαθάρισε από το βήμα του Συνεδρίου πως «η λέξις συνύπαρξις δεν μπορεί να υπάρχει στο εργατικό λεξιλόγιο».

2011 Πεθαίνει ο Αμερικανός προγραμματιστής Ντένις Ρίτσι, δημιουργός μεταξύ άλλων της γλώσσας προγραμματισμού C, κ.ά.




Σαν σήμερα... 10 Οκτώβρη

1731 Γεννιέται ο Βρετανός επιστήμονας Χένρι Κάβεντις.

1813 Γεννιέται ο Ιταλός συνθέτης Τζουζέπε Βέρντι.

1862 Υπό το βάρος της εξέγερσης του λαού και τμημάτων του στρατού η μοναρχία του Όθωνα καταλύεται και την εξουσία αναλαμβάνει η τριανδρία των Δημητρίου Βούλγαρη, Κωνσταντίνου Κανάρη και Μπενιζέλου Ρούφου (η λεγόμενη μεσοβασιλεία).

1911 Ξεσπά η εξέγερση του Οτσάν που πυροδοτεί την επανάσταση του 1911-1913 στην Κίνα, η οποία κατέληξε στην εκθρόνιση της δυναστείας των Τσινγκ και την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας της Κίνας.

1916 Η Αντάντ επιδίδει Διακοίνωση προς την ελληνική κυβέρνηση του βασιλιά Κωνσταντίνου με την απαίτηση του ελέγχου των σιδηροδρομικών γραμμών, την παράδοση του Πολεμικού Ναυτικού και την αποστρατιωτικοποίηση της Σαλαμίνας και του Πειραιά. Λίγες εβδομάδες αργότερα γαλλικά στρατεύματα θα αποβιβαστούν και θα καταλάβουν τον Πειραιά.

1919 Ο Κόκκινος Στρατός περνά στην αντεπίθεση εναντίον των αντεπαναστατικών δυνάμεων του Ντενίκιν στο νότιο μέτωπο και σύντομα τις συντρίβει.

1919 Το Ανώτατο Συμβούλιο της Αντάντ αποφασίζει την επίσημη κήρυξη οικονομικού αποκλεισμού της Σοβιετικής Ρωσίας.

1923 Στη Σαξονία και τη Θουριγγία της Γερμανίας συγκροτούνται εργατικές κυβερνήσεις από τους κομμουνιστές και τμήματα της σοσιαλδημοκρατίας (10-16/10/1923). Ο Σοσιαλδημοκράτης Πρόεδρος της Γερμανίας Φρ. Έμπερτ διατάσσει την κινητοποίηση του στρατού εναντίον τους και έπειτα από σκληρές μάχες οι εργατικές κυβερνήσεις καταλύονται. Το ΚΚ Γερμανίας θέτεται εκτός νόμου.

1930 Γεννιέται ο Βρετανός συγγραφέας και θεατρικός σκηνοθέτης Χάρολντ Πίντερ.

1935 Πραγματοποιείται πραξικόπημα υπό τους Κονδύλη, Παπάγο, Οικονόμου και Ρέππα, που ανατρέπει την κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος υπό τον Π. Τσαλδάρη. Πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο στρατηγός Κονδύλης.

1941 Το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) απευθύνει το πρώτο διάγγελμά του προς τον ελληνικό λαό, με το οποίο τον καλεί να ενώσει τις δυνάμεις του και να αγωνιστεί για την εθνική απελευθέρωση, για την επιβίωσή του και την κατοχύρωση της λαϊκής κυριαρχίας μετά τον πόλεμο.

1944 Το Κομμουνιστικό και Σοσιαλιστικό Κόμμα της Ουγγαρίας έρχονται σε συμφωνία για την ενότητα δράσης των δύο κομμάτων.

1944 Σκληρές μάχες του ΕΛΑΣ με τους ταγματασφαλίτες διεξάγονται στο χωριό Κρύα Βρύση και το Μυστρά. Με το χτύπημα και την παράδοση των ταγματασφαλιτών στο Μυστρά ολοκληρώνεται η απελευθέρωση της Πελοποννήσου.

1950 Συνέρχεται στη Ρουμανία η 3η Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ (10-14/10/1950). Η 3η Συνδιάσκεψη αποτελεί το σημαντικότερο Σώμα του Κόμματος μετά το 7ο Συνέδριό του (1945). Η σημασία της έγκειται στο γεγονός ότι είναι το Κομματικό Σώμα που επιχειρεί την πολιτική προσαρμογή του Κόμματος στη νέα φάση του συσχετισμού δυνάμεων, μετά την οργανωμένη υποχώρηση του ΔΣΕ (τέλος Αυγούστου 1949) και την έξοδο των δυνάμεών του από την Ελλάδα. Είναι η φάση ανασύνταξης των κομματικών δυνάμεων στις χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, φροντίδας χιλιάδων αναπήρων και παιδιών, ανασύνταξης των παράνομων δυνάμεών του στην Ελλάδα, προσδιορισμού των καθηκόντων του στις νέες συνθήκες συσχετισμού δυνάμεων, ενσωματώνοντας συμπεράσματα από την ηρωική δράση, αλλά και από τις αδυναμίες και τα λάθη του.

Έτσι, στην 3η Συνδιάσκεψη επιχειρήθηκε μια συνολική εκτίμηση της δράσης του στη δεκαετία του 1940, κατά την οποία το Κόμμα ηγήθηκε δύο ένοπλων αγώνων, του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ (1941-1944) και του ΔΣΕ (1946-1949). 

1951 Συνέρχεται η 2η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, που μεταξύ άλλων αποφάσισε τη μετάφραση και έκδοση στα ελληνικά του «Κεφαλαίου» του Μαρξ και των «Απάντων» των Λένιν και Στάλιν. Η Ολομέλεια καθαίρεσε επίσης τον Μ. Παρτσαλίδη από μέλος της ΚΕ.

1973 Σε συνέντευξη Τύπου στο Λονδίνο ο Α’ Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ, Χ. Φλωράκης, τοποθετούμενος για τη δήθεν «πολιτικοποίηση» της χούντας και τις «προγραμματικές δηλώσεις» του Μαρκεζίνη, τονίζει πως «το πρόβλημα που απασχολεί τον ελληνικό λαό δεν είναι η επιλογή της μορφής της τυραννίας και των υπηρετών της, αλλά η συσπείρωση της δράσης όλων των αντιπάλων του νεοφασιστικού καθεστώτος, η εκλογή των πιο πρόσφορων και αποτελεσματικών μέσων και μεθόδων πάλης για ν’ απαλλαγεί το γρηγορότερο από τη χουντική τυραννία».

1981 Πάνω από 300.000 άτομα συγκεντρώνονται στη Βόννη, συμμετέχοντας στη μεγαλύτερη διαδήλωση στη Δυτική Γερμανία μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι διαδηλωτές, που είχαν φτάσει από όλες τις γωνιές της Γερμανίας, καθώς και από γειτονικές χώρες, διαμαρτύρονταν για τη φιλοϊμπεριαλιστική πολιτική της κυβέρνησης Σμιτ απέναντι στην απόφαση του ΝΑΤΟ, το Δεκέμβρη του 1979, η οποία προέβλεπε την εγκατάσταση 572 αμερικανικών πυρηνικών πυραύλων «Πέρσινγκ ΙΙ» και πυραύλων εδάφους «Κρουζ» μέσου βεληνεκούς στη Δυτική Γερμανία και άλλες τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες.



Σαν σήμερα... 9 Οκτώβρη

1829 Οι Τζορτζ και Ρόμπερτ Στέφενσον επιδεικνύουν την ατμομηχανή τους που, σέρνοντας γεμάτα βαγόνια, αναπτύσσει την ιλιγγιώδη, για την εποχή, ταχύτητα των 46 χιλιομέτρων την ώρα.

1892 Γεννιέται ο Γιουγκοσλάβος συγγραφέας Ίβο Άντριτς (Νόμπελ Λογοτεχνίας, 1961).

1912 Ο ελληνικός στόλος απελευθερώνει τη Λήμνο (Α’ Βαλκανικός Πόλεμος).

1915 Αυστριακές και γερμανικές δυνάμεις κυριεύουν το Βελιγράδι, ενώ οι Βούλγαροι εισβάλλουν στη Σερβία από τα ανατολικά (Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος).

1923 Αντιμέτωπο με το νέο επαναστατικό αναβρασμό στις γραμμές της γερμανικής εργατικής τάξης, το Ράιχσταγκ παραχωρεί έκτακτες αρμοδιότητες στην κυβέρνηση του Στρέσεμαν (στην οποία μετείχαν και 4 σοσιαλδημοκράτες υπουργοί) προκειμένου να καταπνίξει τους εργάτες (όπως και έγινε).

1934 Δολοφονείται στη Μασσαλία ο βασιλιάς της Γιουγκοσλαβίας Αλέξανδρος ο Α’.

1940 Γεννιέται ο Βρετανός μουσικός Τζον Λένον.

1956 Χάρη στο σοβιετικό «βέτο», ματαιώνεται η απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ να επιβληθεί στην Αίγυπτο η διεθνοποίηση της διώρυγας του Σουέζ.

1962 Η Ουγκάντα αποκτά την ανεξαρτησία της από τη Βρετανία.

1964 Δριμύ «κατηγορώ» του Μακάριου, στη Διάσκεψη των Αδεσμεύτων, κατά των «ιμπεριαλιστικών δυνάμεων», για το Κυπριακό. Ο Μακάριος ζητάει την άμεση απομάκρυνση των βρετανικών βάσεων και διακηρύσσει αδέσμευτη πολιτική.

1967 Εκτελείται ο κομμουνιστής επαναστάτης Ερνέστο Τσε Γκεβάρα. Ο Ερνέστο Γκεβάρα γεννήθηκε στο Ροσάριο της Αργεντινής στις 14 Ιουνίου 1928 και σπούδασε Ιατρική. Μετά την αποφοίτησή του θα επισκεφτεί μια σειρά χώρες της Λατινικής Αμερικής, ερχόμενος σε επαφή με τους κοινωνικούς αγώνες και τις επαναστατικές ιδέες, ενώ το 1953 πηγαίνοντας στη Γουατεμάλα, θα γνωριστεί με Κουβανούς εξόριστους, συντρόφους του Φιντέλ Κάστρο που είχε φυλακιστεί μετά το κίνημα της 26ης του Ιούλη 1953.

Η γνωριμία του με τον Φιντέλ, το 1955, στάθηκε καθοριστική γι' αυτόν. Ο Τσε εντάχθηκε στις κουβανικές επαναστατικές ομάδες και το 1956 ξεκίνησε με 82 συντρόφους του για την Κούβα, όπου τελικά μετά από μάχες κατάφεραν να ανέβουν στα βουνά της Σιέρα Μαέστρα μόνο 12. Ωστόσο, η επανάσταση εξαπλώθηκε στο γόνιμο έδαφος της συνείδησης του κουβανέζικου λαού και την 1ηΓενάρη 1959 οι επαναστάτες μπήκαν νικητές στην Αβάνα.

Ο Τσε υπηρέτησε την κουβανέζικη επανάσταση με όλες του τις δυνάμεις από όποια θέση κι αν βρέθηκε. Έχοντας συμφωνήσει με τον Φιντέλ Κάστρο, από το 1955 κιόλας, ότι θα μπορούσε να φύγει από την Κούβα μετά την επανάσταση, ο Τσε κατευθύνθηκε στη Βολιβία αποσκοπώντας να φουντώσει το επαναστατικό αντιιμπεριαλιστικό κίνημα σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική.

Μετά την τελευταία μάχη στις 8 Οκτώβρη 1967, ο Τσε, πληγωμένος στο ένα πόδι και με το όπλο του κατεστραμμένο, πιάστηκε και κατ’ απαίτηση των ΗΠΑ δολοφονήθηκε την επομένη. Το σώμα του θάφτηκε σε μυστικό τόπο, ο οποίος αποκαλύφθηκε μόλις στις 28 Ιουνίου 1997. Η μυστική ταφή αποκάλυπτε τον τρόμο των εχθρών του λαού μπροστά στην προσωπικότητα του μεγάλου επαναστάτη. Για τους εργάτες, όμως, τους φτωχούς αγρότες, τους νέους, τους αγωνιζόμενους λαούς απανταχού της Γης, ο Τσε δεν είχε «εξαφανιστεί» γιατί σε κάθε τους μάχη, ο Κομαντάντε ήταν πάντα παρών.




Σαν σήμερα... 8 Οκτώβρη



1754 Πεθαίνει ο Βρετανός μυθιστοριογράφος και θεατρικός συγγραφέας Χένρι Φίλντινγκ.

1895 Γεννιέται ο Αργεντινός στρατηγός Χουάν Περόν, τρεις φορές Πρόεδρος της χώρας του.

1929 Τα Κομμουνιστικά Κόμματα της Αυστρίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Τσεχοσλοβακίας και της Γιουγκοσλαβίας συνέρχονται σε κοινή σύσκεψη στη Βιέννη με βασικό θέμα την αντιμετώπιση του φασιστικού κινδύνου.

1930 Γεννιέται ο Ιάπωνας συνθέτης Τόρου Τοκεμίτσου.

1933 Αστυνομικά όργανα κάνουν επιδρομή στα γραφεία του «Ριζοσπάστη» και συλλαμβάνουν τους συντάκτες του Στρίγκο, Κορνάρο, Σιδερή και Πασχάλη, τους οποίους παραπέμπουν στον ανακριτή με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας.

1951 Τα στελέχη του ΚΚΕ Α. Αμπατιέλος, Μ. Γλέζος και Μ. Τσιμπουκίδης ξεκινούν απεργία πείνας για την αποφυλάκισή τους. Σε απεργία πείνας κατεβαίνουν και οι κρατούμενοι των φυλακών Αβέρωφ.

1973 Ο δικτάτορας Γ. Παπαδόπουλος διορίζει πρωθυπουργό τον Σπύρο Μαρκεζίνη, ξεκινώντας τη «φιλελευθεροποίηση» της χούντας, που, σαράντα μέρες αργότερα, θα θαφτεί στο Πολυτεχνείο.

1987 Πεθαίνει ο νομικός και πολιτικός Κωνσταντίνος Τσάτσος, τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

1996 Ο Πρόεδρος της Παλαιστίνης, Γιάσερ Αραφάτ, κάνει την πρώτη δημόσια επίσκεψη στο Ισραήλ, με σκοπό να έρθει σε διαβουλεύσεις με τον Πρόεδρο της χώρας, Ετζέρ Βάισμαν.



Σαν σήμερα... 7 Οκτώβρη



1820 Ο αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας, Αλέξανδρος Υψηλάντης εγκρίνει το «Σχέδιον Γενικόν» για την Ελληνική Επανάσταση.

1849 Πεθαίνει ο Αμερικανός ποιητής και πεζογράφος Έντγκαρ Αλαν Πόε.

1885 Γεννιέται ο Δανός φυσικός Νιλς Μπορ (βραβείο Νόμπελ, 1922).

1940 Οι Γερμανοί εισβάλλουν στη Ρουμανία «για να τη σώσουν από τους Άγγλους ιμπεριαλιστές», όπως αναφέρει το επίσημο ανακοινωθέν.

1944 Ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει την Κόρινθο.

1949 Μετά τη δημιουργία το Σεπτέμβρη του ίδιου έτους χωριστού δυτικογερμανικού κράτους υπό την εποπτεία του ιμπεριαλισμού, οι εργαζόμενοι του ανατολικού τμήματος της Γερμανίας ανακήρυξαν το σχηματισμό της Λαοκρατικής Δημοκρατίας Γερμανίας (ΛΔΓ). Το Γερμανικό Συμβούλιο του Λαού, που είχε ιδρυθεί το Μάρτη του 1948, μετασχηματίστηκε σε προσωρινή Βουλή του Λαού και έθεσε σε εφαρμογή το Σύνταγμα της ΛΔΓ. Στις 11 Οκτώβρη του 1949, το προσωρινό κοινοβούλιο εξέλεξε τον παλαίμαχο κομμουνιστή ηγέτη Β. Πικ πρώτο Πρόεδρο της ΛΔΓ, ενώ στις 12 Οκτώβρη σχηματίστηκε η προσωρινή κυβέρνηση της ΛΔΓ, με επικεφαλής τον Ο. Γκρότεβολχ.

1973 Αποτυγχάνει και νέα απόπειρα δολοφονίας (η δεύτερη μέσα στην ίδια χρονιά) κατά του Προέδρου της Κύπρου, Μακαρίου, οργανωμένη και αυτή από τη Χούντα της Ελλάδας.

1981 Μετά τη δολοφονία του Ανουάρ Σαντάτ την προηγούμενη μέρα, ο Χόσνι Μουμπάρακ γίνεται Πρόεδρος της Αιγύπτου.

1999 Πεθαίνει ο Δημήτρης Τσαφέντας, ο οποίος στις 6/9/1966 είχε δολοφονήσει τον αρχιτέκτονα του απαρτχάιντ, ρατσιστή πρωθυπουργό της Νότιας Αφρικής, Χέντρικ Φέρβουρντ.






Σαν σήμερα... 6 Οκτώβρη

1846 Γεννιέται ο Αμερικανός μηχανικός και εφευρέτης Τζορτζ Ουέστινγκχάουζ, δημιουργός του συστήματος εναλλασσόμενου ρεύματος.

1887 Γεννιέται ο Ελβετός μοντερνιστής αρχιτέκτονας Λε Κορμπιζιέ.

1908 Με πρόσχημα την επανάσταση των Νεότουρκων, που ζητούσαν την ανάκτηση όλων των εδαφών της άλλοτε κραταιάς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Αυστρία προσαρτά τη Βοσνία και την Ερζεγοβίνη, την προστασία των οποίων είχε αναλάβει με διεθνή εντολή. Οι Σέρβοι δεν αποδέχτηκαν ποτέ αυτή την προσάρτηση.

1922 Η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΡ (μπ.) αποφασίζει για τη μορφή της ένωσης των Σοβιετικών Δημοκρατιών. Δύο μήνες αργότερα, στις 30 Δεκέμβρη, θα γεννιόταν η Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ).

1923 Τα στρατεύματα της Αντάντ εγκαταλείπουν την Κωνσταντινούπολη, στην οποία εισέρχονται οι τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις.

1925 Στο Λοκάρνο της Ελβετίας ξεκινά η ομώνυμη διεθνής διάσκεψη όπου μονογραφήθηκαν το κοινό σύμφωνο εγγυήσεων ανάμεσα στη Γερμανία, στη Γαλλία, στο Βέλγιο, στην Αγγλία και την Ιταλία (το λεγόμενο σύμφωνο εγγυήσεων του Ρήνου), τα σύμφωνα διαιτησίας Γαλλίας - Γερμανίας, Γερμανίας - Βελγίου, Γερμανίας - Πολωνίας και Γερμανίας - Τσεχοσλοβακίας, καθώς και τα σύμφωνα εγγυήσεων Γαλλίας - Πολωνίας και Γαλλίας - Τσεχοσλοβακίας.

1941 Οι βουλγαρικές δυνάμεις κατοχής συλλαμβάνουν έπειτα από προδοσία και εκτελούν κοντά στην Παλαιοκόμη Σερρών 6 μέλη του Μακεδονικού Γραφείου της ΚΕ του ΚΚΕ, μεταξύ αυτών και τον Γραμματέα του Παρασκευά Μπάρμπα. Οι θυσίες τους ήταν από τις πρώτες στη διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.

1944 Ο απελευθερωτής Κόκκινος Στρατός, μαζί με τσεχοσλοβακικά στρατεύματα που πολεμούσαν μαζί του, μπαίνουν στην κατεχόμενη από τους ναζί Τσεχοσλοβακία.

1944 Τμήματα του 6ου Συντάγματος της ΙΙΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ απελευθερώνουν το Ναύπλιο. Τμήματα του 7ου Συντάγματος απελευθερώνουν την ίδια μέρα την Κύμη και το Αλιβέρι της Εύβοιας.

1973 Αίγυπτος και Συρία εξαπολύουν διμέτωπη αιφνιδιαστική επίθεση κατά του Ισραήλ. Ακολουθεί απόβαση των Αιγυπτίων στην ανατολική όχθη της διώρυγας του Σουέζ και κατάληψη εδαφών που κατείχαν οι Ισραηλινοί. Το Ισραήλ ανασυντάσσεται και εισβάλλει σε βάθος 6 μιλίων στο έδαφος της Συρίας.

1981 Δολοφονείται από μέλη της Αιγυπτιακής Ισλαμικής Τζιχάντ ο Πρόεδρος της Αιγύπτου Ανουάρ Σαντάτ, ενώ παρακολουθούσε στρατιωτική παρέλαση στο Κάιρο.

1999 Πεθαίνει η Πορτογαλίδα τραγουδίστρια και ηθοποιός Αμάλια Ροντρίγκεζ.





Σαν σήμερα... 5 Οκτώβρη



1582 Η μέρα που δεν υπήρξε ποτέ... Είναι η πρώτη μέρα του Ιουλιανού Ημερολογίου, που παραλείφθηκε, προκειμένου να εναρμονιστούν οι ημερομηνίες με το Γρηγοριανό Ημερολόγιο.

1713 Γεννιέται ο Γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας Ντενί Ντιντερό.

1864 Γεννιέται ο Γάλλος εφευρέτης Λουί Λιμιέρ, που μαζί με τον αδερφό του Ογκίστ, κατασκεύασαν την πρώτη κινηματογραφική μηχανή.

1882 Γεννιέται ο Αμερικανός φυσικός Ρόμπερτ Γκόνταρντ, που θεωρείται ένας από τους θεμελιωτές της τεχνολογίας των πυραύλων.

1908 Η Βουλγαρία κηρύσσεται ανεξάρτητη από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

1912 Η Ελλάδα κηρύσσει τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ενώ ο στόλος της μπλοκάρει τα μικρασιατικά παράλια (Α' Βαλκανικός Πόλεμος).

1915 Μετά την άρνηση του βασιλιά να υπογράψει την επιστράτευση ώστε να μπει η Ελλάδα στον Α’ παγκόσμιο πόλεμο με τον ιμπεριαλιστικό συνασπισμό της Αντάντ, ο Ευ. Βενιζέλος παραιτείται από την πρωθυπουργία.

1934 Υπογράφεται το «Σύμφωνο κοινής δράσης ενάντια στην στρατιωτικοφασιστική δικτατορία» μεταξύ του ΚΚΕ, του Αγροτικού, του Σοσιαλιστικού και του Εργατικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, καθώς και της Ενωτικής ΓΣΕΕ, της ΓΣΕΕ και των Ανεξάρτητων Συνδικάτων.

1951 Ξεκινούν στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου οι πρώτοι Μεσογειακοί Αγώνες.

1952 Ξεκινά τις εργασίες του το 19ο Συνέδριό του το Πανενωσιακό Κομμουνιστικό Κόμμα (μπολσεβίκοι), κατά το οποίο μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης (5-14/10/1952). Το συνέδριο ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τα ζητήματα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης (ιδιαίτερα μετά τις ευρύτατες καταστροφές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου), ενώ τονίστηκε η ανάγκη για μια πιο αποφασιστική πάλη απέναντι στα υπολείμματα της αστικής ιδεολογίας και μια μεγαλύτερη προσοχή των κομματικών οργανώσεων στην κομματική-οργανωτική και ιδεολογική δουλειά.

Το συνέδριο, ωστόσο, υποτίμησε την καπιταλιστική ανασυγκρότηση μετά τον πόλεμο, ενώ η υιοθέτηση της θέσης της «ειρηνικής συνύπαρξης» δεν αποτύπωνε αντικειμενικά τις σχέσεις σοσιαλισμού-καπιταλισμού σε διεθνές επίπεδο.

1955 Μετά το θάνατο του Α. Παπάγου ο βασιλιάς Παύλος δίνει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Κ. Καραμανλή.

1968 Σφοδρές συγκρούσεις στο Λοντοντέρυ μεταξύ αστυνομίας και διαδηλωτών εγκαινιάζουν νέα περίοδο αναταραχής στη Βόρεια Ιρλανδία.